1. Mɛni ji ní komɛ nɛ haa nɛ wa yeɔ gbeye?

 MO SUSU si fɔfɔɛhi nɛ a nyɛɛ se nɛ wa nyɛmimɛ Odasefohi komɛ kɛ kpe ɔ he nɛ o hyɛ. Nestor kɛ e yo María suɔ nɛ a ya sɔmɔ ngɛ he nɛ fiɛɛli fuu a he hia ngɛ. * Bɔ nɛ pee nɛ a nyɛ nɛ a su oti nɛ ɔ he ɔ, e ma bi nɛ a pee tsakemi komɛ ngɛ a si himi mi. Se a ye gbeye kaa eko ɔ, ke a gbɔ sika nɛ a puɛɔ nɔ ɔ, a be bua jɔmi náe. Biniam ngɛ ma ko nɛ a teɔ si kɛ woɔ wa ní tsumi ɔ wawɛɛ ɔ mi. Benɛ e ba pee Odasefo no ɔ, e yɔse kaa akɛnɛ e piɛɛ Mawu we bi a he he je ɔ, a maa wa lɛ yi mi. Enɛ ɔ wo e he gbeye. Se nɔ́ nɛ wo e he gbeye wawɛɛ ji bɔ nɛ e weku ɔ maa pee a ní ha ke a ba le jami ehe nɛ e ngɔ e he ya wo mi ɔ. Valérie ná kansa ko nɛ e he ngɛ gbeye, nɛ e he wa ha lɛ kaa e maa na dɔkita nɛ maa pee lɛ operation nɛ e kɛ muɔ be ní tsue. E ye gbeye kaa eko ɔ, e ma gbo.

2. Mɛni he je nɛ e sa nɛ waa bɔ mɔde nɛ waa da gbeye yemi nya?

² Anɛ níhi kaa jã ha nɛ o ye gbeye hyɛ lo? Wa ti nihi babauu kɛ si fɔfɔɛhi kaa jã kpe hyɛ. Ke wa kase we bɔ nɛ wa maa pee ha kɛ da gbeye yemi nya a, wa ma nyɛ maa mwɔ yi mi kpɔhi nɛ dɛ nɛ́ ma nyɛ maa sa huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ Yehowa wa kpɛti ɔ he. Jã ji bɔ nɛ Satan suɔ. E bɔɔ mɔde kaa e ma ha nɛ waa ye gbeye konɛ wa tɔ̃ Yehowa mlaa amɛ a nɔ, nɛ e sume nɛ waa ye fami nɛ a fã wɔ kaa waa fiɛɛ sane kpakpa a hu nɔ. (Kpoj. 12:17) Satan ji yi wu tso tsɛ nɛ e nɛ́ nɔ mɔbɔ, nɛ́ e ngɛ he wami. Se wa ma nyɛ maa po wa he  piɛ nɛ e ko ná wa nɔ he wami. Ngɛ mɛni blɔ nɔ?

3. Mɛni maa ye bua wɔ nɛ waa da gbeye yemi nya?

³ Ke wa ngɛ nɔ mi mami kaa Yehowa suɔ, nɛ e maa ye bua wɔ be fɛɛ be ɔ, wa ma nyɛ maa da Satan tuami ɔmɛ a nya. (La 118:6) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, nɔ nɛ ngma La 118 gblee si himi komɛ nɛ a mi wa mi. E ngɛ he nyɛli babauu, nɛ a kpɛti ni komɛ po ji nihi nɛ a ngɛ blɔ nyahi (kuku 9, 10). E haoɔ wawɛɛ be komɛ (kuku 13). Yehowa hu gbla e tue wawɛɛ (kuku 18). Se kɛ̃ ɔ, la polɔ ɔ de ke: ‘I be gbeye yee.’ Mɛni ha nɛ e nu he kaa e ngɛ slɔkee ɔ? E ngɛ mi kaa e hiɔwe Tsɛ nɛ ji Yehowa tsɔse lɛ mohu lɛɛ, se e le kaa e suɔ lɛ wawɛɛ. La polɔ ɔ ngɛ nɔ mi mami kaa bɔ fɛɛ bɔ nɛ si fɔfɔɛ ɔ ma ji ha a, e Mawu nɛ e ngɛ suɔmi ɔ pee klaalo be fɛɛ be kaa e maa ye bua lɛ.​—La 118:29.

4. Ke wa ná nɔ mi mami kaa Mawu suɔ wɔ ɔ, mɛni ji ní komɛ nɛ wa ma nyɛ maa da nya?

⁴ E sa nɛ wa ná nɔ mi mami kaa Yehowa suɔ wɔ. Enɛ ɔ maa ye bua wɔ konɛ waa da níhi etɛ komɛ nɛ haa nɛ wa yeɔ gbeye ɔ nya, mɛ ji, (1) ke wa yeɔ gbeye kaa wa be nyɛe maa hyɛ wa weku ɔ nɔ, (2) adesa gbeye yemi, kɛ (3) ke wa yeɔ gbeye kaa wa ma gbo. Wa nyɛmimɛ nɛ wa tu a he munyu kɛ sɛ hlami ɔ nyɛ nɛ a da gbeye yemi nya akɛnɛ a ná nɔ mi mami kaa Mawu suɔ mɛ ɔ he je.

5. Mɛni si fɔfɔɛ nɛ ma nyɛ ma ha nɛ weku yi ko nɛ hao wawɛɛ? (Hyɛ foni nɛ ngɛ womi ɔ hɛ mi ɔ.)

⁵ Kristofo no nɛ ji weku yi ɔ blɔ nya ní tsumi ji kaa e ma ha e weku ɔ a he lo nya hiami níhi. (1 Tim. 5:8) Ke weku yi ji mo ɔ, Eko ɔ, ngɛ COVID-19 be nɛ ɔ mi ɔ, o ye tsui kaa o ní tsumi maa je o dɛ. O hao kaa eko ɔ, o be nyɛe ma ha o weku ɔ niye ní, nɛ o be nyɛe maa wo o tsu hiɔ. Eko ɔ, o ye gbeye kaa ke o ní tsumi je o dɛ ɔ, o be ní tsumi kpa náe. Aloo kaa bɔ nɛ e ba ngɛ Nestor kɛ María nɛ a tu a he munyu kɛ sɛ hlami ɔ a blɔ fa mi ɔ, eko ɔ, o ma susu kaa o be nyɛe nɛ o ngɔ sika bɔɔ ko pɛ kɛ hyɛ o he. Susumi nɛ ɔ ha nɛ Satan nine su nihi fuu a nɔ nɛ a kpa Yehowa sɔmɔmi.

6. Mɛni nɛ Satan bɔɔ mɔde ka e ma ha nɛ wa he ye?

⁶ Satan bɔɔ mɔde kaa e ma ha nɛ wa he ye kaa Yehowa susuu we wa he, nɛ e be wɔ ye buae kɛ hyɛ wa weku ɔ nɔ. Enɛ ɔ he ɔ, eko ɔ, wa maa pee nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ wa ma nyɛ konɛ wa ní tsumi ɔ ko je wa dɛ ke e ma bi nɛ wa ma wa hɛ kɛ fɔ Baiblo sisi tomi mlaahi a nɔ po.

7. Mɛni nɔ mi mami nɛ Yesu ha nɛ wa ná?

⁷ Yesu le Tsɛ ɔ pe nɔ fɛɛ nɔ, nɛ e ma nɔ mi kɛ ha wɔ kaa wa Tsɛ ɔ ‘le níhi nɛ hia wɔ ɔ momo po loko wa biɔ lɛ.’ (Mat. 6:8) Yesu le kaa Yehowa pee klaalo kaa e ma ha wɔ wa hiami níhi. Kaa Kristofohi, wa piɛɛ Mawu weku ɔ he. Yehowa ji wa weku ɔ Yi, nɛ wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa e maa pee nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ e de weku yihi kaa a pee nɛ e ha nɛ a ngma ngɛ 1 Timoteo 5:8 ɔ.

8. (a) Ke wa ngɛ gbeye yee kaa wa be nyɛe ma ha wa weku ɔ hiami ní ɔ, mɛni ma nyɛ maa ye bua wɔ kɛ da nya? (Mateo 6:31-33) (b) Kaa bɔ nɛ foni ɔ tsɔɔ ɔ, mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ nyɛminyumu ɔ kɛ e yo ɔ nɛ a yaa ha nyɛmiyo ɔ niye ní ɔ a nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ mi?

⁸ Ke wa ná nɔ mi mami kaa Yehowa suɔ wɔ nɛ e suɔ wa weku ɔ, wa be gbeye yee kaa wa nine maa su níhi nɛ wa hia a nɔ. (Kane Mateo 6:31-33.) Yehowa suɔ kaa e ma ha wɔ wa hiami níhi. E ji Tsɛ nɛ ngɛ  suɔmi nɛ́ e haa nɔ nɔ́ faa. Benɛ e bɔ zugba a, e ha wɔ níhi fuu, tsa pi níhi nɛ ma ha nɛ waa hi wami mi ɔ pɛ nɛ e ha wɔ. E bɔ ní slɔɔtohi nɛ ma ha wɔ bua jɔmi ngɛ zugba a nɔ. (1 Mose 2:9) Ke be komɛ ɔ, wa nine su nɔ́ nɛ wa hia a nɔ ɔ, wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa Yehowa nɛ to he blɔ nya kɛ ha wɔ, nɛ lɔ ɔ he je nɛ wa nine su nɔ ɔ nɛ. (Mat. 6:11) E sa nɛ wa kai be fɛɛ be kaa níhi nɛ Yehowa haa wɔ ɔmɛ a he jua wa pe níhi nɛ waa kɛ sãa afɔle. Nɛ hwɔɔ se hu ɔ, e maa ha wɔ neneene wami. Nɛ lɔ ɔ ji nɔ́ nɛ Nestor kɛ María ba le ɔ nɛ.​—Yes. 65:21, 22.

9. Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ Nestor kɛ María a nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ mi?

⁹ Nestor kɛ María ngɛ we nɛ ngɛ fɛu kɛ ní tsumi kpakpa ngɛ Colombia. A de ke: “Wa ma nya si kaa wa maa pee wa si himi kpokploo konɛ wa nyɛ nɛ wa bli wa sɔmɔmi ní tsumi ɔ mi, se wa ye gbeye kaa ke wa ná we sika fuu ɔ, wa be bua jɔmi náe.” Mɛni nɛ ye bua mɛ kɛ da a gbeye yemi ɔ nya? A susu níhi babauu nɛ Yehowa pee kɛ ha mɛ kɛ tsɔɔ kaa e suɔ mɛ ɔ he. Enɛ ɔ ha nɛ a ná nɔ mi mami kaa Yehowa maa hyɛ a nɔ be fɛɛ be. A ngmɛɛ a ní tsumi nɛ e hiɔwo kle ɔ he, a jua a we ɔ, nɛ a hia kɛ ya he nɛ fiɛɛli fuu a he hia ngɛ. Kɛ a nu he ha kɛɛ benɛ a ma a juɛmi nya si jã a? Nestor de ke: “Wa na kaa ngmami nɛ ngɛ Mateo 6:33 ɔ ji anɔkuale. Nɔ́ ko he hia we wɔ, nɛ amlɔ nɛ ɔ, wa ngɛ bua jɔmi.”

10. Mɛni he je nɛ sisi numi ngɛ he kaa adesahi yeɔ a nyɛmimɛ adesahi gbeye ɔ?

¹⁰ Kɛ je be nɛ Adam kɛ Hawa gbo Yehowa nɔ tue ɔ, adesahi ngɛ a sibi awi yee. (Fiɛlɔ 8:9) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, nihi ngɔɔ blɔ nya nɛ a náa kɛ yeɔ a nyɛmimɛ awi. Yiwutsotsɛmɛ yeɔ nihi awi, sukuu bi komɛ doɔ sukuu bi kpahi a nya, nɛ ni komɛ hu waa a weku li yi mi wawɛɛ. E be nyakpɛ kaa adesahi yeɔ a nyɛmimɛ adesahi gbeye. Mɛni blɔ nɔ Satan guɔ adesa gbeye yemi nɔ kɛ tsɔɔ wɔ klama?

11-12. Mɛni blɔ nɔ nɛ Satan ngɔɔ adesa gbeye yemi kɛ tsuɔ ní?

¹¹ Satan bɔɔ mɔde kaa e ma ha nɛ waa ye nimli gbeye, konɛ wa kpa fiɛɛmi ní tsumi ɔ, kɛ ní kpahi nɛ Yehowa de wɔ ke waa pee ɔ peemi. Satan kudɔɔ nɔ yeli ɔmɛ nɛ a tsiɔ wa ní tsumi ɔ nya nɛ a waa wɔ yi mi hulɔ. (Luka 21:12; Kpoj. 2:10) Nihi fuu  gbɛɛ Yehowa Odasefohi a he lakpa munyuhi kɛ fiaa. Nihi nɛ a heɔ lakpa munyu nɛ ɔmɛ ye ɔ, yeɔ wa he fɛu nɛ a teɔ si kɛ woɔ wɔ. (Mat. 10:36) Anɛ Satan ga tsɔmi nɛ ɔmɛ peeɔ wɔ nyakpɛ lo? E pee we wɔ nyakpɛ, ejakaa e kɛ tsu ní ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi.​—Níts. 5:27, 28, 40.

¹² Wa yeɔ gbeye kaa nɔ yeli ɔmɛ maa te si kɛ wo wɔ, se tsa pi lɔ ɔ pɛ ji klama nɛ Satan kɛ tsuɔ ní. Ni komɛ yeɔ gbeye ngɛ bɔ nɛ a weku li maa pee a ní ha ke a ba pee Yehowa Odasefohi ɔ he. A yeɔ enɛ ɔ gbeye po pe nɛ a maa kongo mɛ. A suɔ a weku li ɔmɛ wawɛɛ nɛ a suɔ nɛ mɛ hu a ba le Yehowa. E dɔɔ mɛ kaa a weku li ɔmɛ tuɔ munyu kɛ siɔ anɔkuale Mawu ɔ kɛ e sɔmɔli. Ngɛ si fɔfɔɛ komɛ a mi ɔ, a weku li nɛ a te si kɛ wo mɛ be ko nɛ be ɔ ba kplɛɛ anɔkuale ɔ nɔ. Nɛ ke wa hemi kɛ yemi ɔ he je ɔ, wa weku li ɔmɛ kɛ wɔ po tako mi hu nɛɛ? Kɛ wa maa pee wa ní ha kɛɛ?

13. Ke wa weku li kua wɔ ɔ, mɛni blɔ nɔ nɛ nɔ mi mami nɛ wa ngɛ kaa Mawu suɔ wɔ ɔ ma nyɛ maa ye bua wɔ? (La 27:10)

¹³ Anɔkuale munyu nɛ ngɛ La 27:10 ma nyɛ maa wo wa bua. (Kane.) Ke wa kai bɔ nɛ Yehowa suɔ wɔ ha a, e maa ye bua wɔ nɛ ke waa kɛ si temi kɛ womi kpe ɔ, wa maa nu he kaa wa ngɛ slɔkee. Wa ngɛ nɔ mi mami kaa ke wa fi si ɔ, e maa jɔɔ wɔ. Yehowa ma ha wɔ nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ wa hia ngɛ si himi mi. E maa ye bua wɔ nɛ waa hi si slɔkee nɛ wa bua nɛ jɔ. Jehanɛ ɔ hu ɔ, e maa ye bua wɔ nɛ waa hɛ kɛ su e he. Enɛ ɔ ji níhi a si kpami nɛ Biniam nɛ wa tu e he munyu kɛ sɛ hlami ɔ ná.

14. Mɛni o ma nyɛ maa kase ngɛ Biniam nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ mi?

¹⁴ Biniam le kaa amlaalo ɔ te si kɛ wo Yehowa Odasefohi wawɛɛ ngɛ ma nɛ e ngɛ mi ɔ mi mohu lɛɛ, se kɛ̃ ɔ, e ba pee Odasefo no. Wa ma susu bɔ nɛ lemi nɛ Biniam le kaa Yehowa suɔ lɛ ɔ ye bua lɛ nɛ e ye adesa gbeye yemi nɔ ha a he. Biniam de ke: “Si temi kɛ womi ɔ nya wa wawɛɛ pe bɔ nɛ i susu, se i ye si temi kɛ womi nɛ je ye weku li ɔmɛ a ngɔ ɔ gbeye pe si temi kɛ womi nɛ je amlaalo ɔ ngɔ ɔ po. I ye gbeye kaa yi mi kpɔ nɛ i mwɔ kaa ma ba pee Yehowa Odasefo no ɔ ma ha nɛ ye papaa kɛ ye weku li nɛ a sɔmɔ we Yehowa a be mi bue hu.” Se Biniam ngɛ nɔ mi mami kaa Yehowa susuɔ nihi nɛ e suɔ mɛ ɔ a he be fɛɛ be. E de ke: “Ni komɛ kɛ sika he  nyagba kɛ si temi kɛ womi kpe, nɛ ni komɛ hu ngɛ nɛ a he womi nɔ su ha nɛ a kɛ nyagbahi fuu kpe. I susu bɔ nɛ Yehowa ye bua nimli nɛ ɔmɛ tsuo nɛ a fĩ si ha a he. I le kaa ke i mɛtɛ Yehowa he ɔ, e maa jɔɔ mi. A nu mi si abɔ nɛ a kongo mi hulɔ. Benɛ ní nɛ ɔmɛ ngɛ nɔ yae ɔ, i na kaa ke wa yeɔ Yehowa anɔkuale ɔ, e yeɔ bua wɔ be fɛɛ be.” Yehowa ba pee kaa Tsɛ nitsɛ kɛ ha Biniam, nɛ Yehowa we bi ba pee e weku nitsɛnitsɛ.

15. Mɛni he je nɛ tɔmi be he kaa wa maa ye gbenɔ gbeye?

¹⁵ Baiblo ɔ ha nɛ wa le kaa gbenɔ ji he nyɛlɔ. (1 Kor. 15:25, 26) Gbenɔ he susumi pɛ po ma nyɛ ma ha nɛ waa hao, titli ke wɔ loo wa suɔlɔ ko be he wami wawɛɛ. Mɛni he je nɛ wa yeɔ gbenɔ gbeye? Ejakaa Yehowa bɔ wɔ konɛ waa suɔ kaa waa hi si kɛ ya neneene. (Fiɛlɔ 3:11, NW) Se ke wa ná juɛmi nɛ da ngɛ gbenɔ he ɔ, e maa po wa wami he piɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, e ma nyɛ maa wo wɔ he wami nɛ waa ye niye ní kpakpa, wa gbɔle wa kpɔmi. Jehanɛ hu ɔ, ke e he ba hia nɛ waa na dɔkita aloo wa hla tsopa a, e sa nɛ waa pee jã, bɔ nɛ pee nɛ wa ko ngɔ wa wami kɛ wo oslaa mi.

16. Mɛni blɔ nɔ Satan bɔɔ mɔde kaa e ma ha nɛ waa ye gbenɔ gbeye?

¹⁶ Satan le kaa wa wami he hia wɔ. E tsɔɔ kaa wa maa ngmɛɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ Yehowa wa kpɛti ɔ po he konɛ waa hi wami mi. (Hiob 2:4, 5) Se pi anɔkuale! Akɛnɛ Satan ji “nɔ nɛ e ma nyɛ maa gbe nɔ” he je ɔ, e bɔɔ mɔde kaa e ma ha nɛ waa ye gbenɔ gbeye konɛ waa je Yehowa se. (Heb. 2:14, 15) Be komɛ ɔ, nihi nɛ Satan ngɛ mɛ kudɔe ɔ woɔ wa he gbeye kaa ke wa ngmɛɛ we wa hemi kɛ yemi ɔ he ɔ, a maa gbe wɔ. Nɛ be komɛ hu ɔ, ke Satan na kaa hiɔ ha nɛ wa wami ya je oslaa mi, nɛ́ wa hia tsami kpatakpata a, e bɔɔ mɔde kaa e maa gu lɔ ɔ nɔ kɛ ha nɛ waa ngmɛɛ wa hemi kɛ yemi ɔ he. Dɔkitahi kɛ wa weku li nɛ a sɔmɔ we Yehowa a, ma nyɛ maa nyɛ wa nɔ kaa waa kplɛɛ nɛ a ha wɔ muɔ. Se jã peemi ma ha nɛ wa tɔ̃ Mawu mlaa a nɔ. Ni komɛ hu ma nyɛ maa wo wɔ he wami kaa wa hla hiɔ tsami blɔ nɔ tomi nɛ kɛ Baiblo sisi tomi mlaa kpa we gbi ɔ se blɔ.

17. Ngɛ Roma Bi 8:37-39 ɔ nya a, mɛni he je nɛ e sɛ nɛ waa ye gbenɔ gbeye?

¹⁷ E ngɛ mi kaa wa sume nɛ wa gbo, se ke e ba kaa wa gbo po ɔ, wa le kaa Yehowa hɛ be wa nɔ jee. (Kane Roma Bi 8:37-39.) Ke Yehowa huɛmɛ gbo ɔ, e yaa nɔ nɛ e kaiɔ mɛ kaa nɔ́ nɛ a ngɛ wami mi. (Luka 20:37, 38) E suɔ nɛ e tle mɛ si kɛ ba wami mi. (Hiob 14:15) Yehowa ngɔ nɔ́ nɛ he jua wa sã afɔle konɛ wa nyɛ nɛ wa “ná neneene wami.” (Yohane 3:16) Wa le kaa Yehowa suɔ wɔ, nɛ e susuɔ wa he wawɛɛ. Lɔ ɔ he ɔ, ke wa be he wami aloo a ngɛ wa he gbeye woe kaa a maa gbe wɔ ɔ, wa ngɔɔ wa hɛ kɛ fɔɔ Yehowa nɔ konɛ e wo wa bua nɛ e ha wɔ he wami kɛ nile, se pi nɛ wa maa je e se. Jã pɛpɛɛpɛ nɛ Valérie kɛ e huno ɔ pee.​—La 41:3.

18. Mɛni o ma nyɛ maa kase ngɛ Valérie nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ mi?

¹⁸ Benɛ Valérie ye jeha 35 ɔ, e ná kansa ko nɛ nya wa. Nyɛ ha nɛ waa hyɛ bɔ nɛ suɔmi ye bua lɛ ha nɛ e yi gbenɔ gbeye. E de ke: “Benɛ i ná le kaa i ná kansa a, i kɛ ye huno ɔ tsuo wa he mi po. E he hia nɛ a pee mi operation loko ma hi wami mi. I ya na dɔkitahi fuu, se mɛ tsuo a kplɛɛ we nɔ  kaa a ma tsa mi nɛ a kɛ muɔ be ní tsue. I ye gbeye, se Mawu mlaa a he je ɔ, i kplɛɛ we kaa ma ngɔ muɔ. Yehowa je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ mi wawɛɛ ngɛ ye si himi mi. Amlɔ nɛ ɔ, i ná he blɔ nɛ ma kɛ tsɔɔ kaa i suɔ lɛ. Be fɛɛ be nɛ ma nu sane yaya ko ɔ, i fiaa ye pɛɛ si kaa ma pee nɔ́ ko kɛ wo Yehowa hɛ mi nyami, se pi Satan. Nyagbenyagbe ɔ, a pee mi operation nɛ a kɛ muɔ tsu we ní. E ngɛ mi kaa i ná we wami kpakpa ko mohu lɛɛ, se Yehowa haa mi ye hiami níhi be fɛɛ be. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ngɛ otsi nyagbe asafo mi kpe nɛ wa ya loko i ná le kaa i ná kansa a, wa susu munyu nɛ e yi ji ‘O Kɛ Kã Nɛ Da Haomihi Nɛ O Kɛ Kpeɔ Mwɔnɛ ɔ A Nya’ a he. * Jamɛ a munyu ɔ wo ye bua wawɛɛ. Wa kane si abɔ. Munyuhi kaa jã kɛ fiɛɛmi kɛ asafo mi kpehi nɛ wa yaa a yeɔ bua i kɛ ye huno ɔ nɛ wa tsui pui tsɔ̃, nɛ lɔ ɔ haa wa mwɔɔ yi mi kpɔ nɛ da.”

19. Mɛni nɛ e be kɛe nɛ maa ba?

¹⁹ Ngɛ Yehowa yemi kɛ buami nya a, Kristofohi nɛ a ngɛ je kɛ wɛ ɔ nyɛ nɛ a da nyagbahi nɛ a mi wa nya, nɛ a nyɛ nɛ a te si kɛ wo Abosiami. (1 Pet. 5:8, 9) Mo hu o ma nyɛ. E be kɛe nɛ Yehowa ma fã Yesu kɛ nihi nɛ a maa piɛɛ e he kɛ ye matsɛ ɔ kaa a “puɛ Abosiami ní tsumi ɔmɛ.” (1 Yohane 3:8) Lɔ ɔ se ɔ, Mawu we bi nɛ a ngɛ lɛ sɔmɔe ngɛ zugba a nɔ ɔ, ‘nɔ́ ko nɔ́ ko be a he gbeye woe.’ (Yes. 54:14; Mika 4:4) Loko jamɛ a be ɔ maa su ɔ, e sa nɛ waa bɔ mɔde nɛ waa da níhi nɛ woɔ wa he gbeye ɔ a nya.

20. Mɛni maa ye bua wɔ nɛ waa da gbeye yemi nya?

²⁰ E sa nɛ waa ya nɔ nɛ wa ná nɔ mi mami kaa Yehowa suɔ e sɔmɔli nɛ e poɔ a he piɛ. Ke wa pue wa yi mi tɛ ngɛ bɔ nɛ Yehowa po e sɔmɔli a he piɛ blema a ha a he ɔ, e maa ye bua wɔ wawɛɛ. Wa ma nyɛ ma kai bɔ nɛ e ye bua wɔ nitsɛmɛ ha ngɛ si fɔfɔɛhi nɛ a mi wa mi hulɔ. Ngɛ Yehowa yemi kɛ buami nya a, wa ma nyɛ maa da níhi nɛ a woɔ wa he gbeye ɔ a nya!​—La 34:4.