Yaa mi ní ɔ nɔ

Yaa e mi ní ɔ mi

Sane Bimihi Nɛ Je Ní Kaneli A Ngɔ

Sane Bimihi Nɛ Je Ní Kaneli A Ngɔ

Kɛ ablanaa a nɛ ngɛ Salomo sɔlemi we ɔ hiɔwe yami ngɛ ha kɛɛ?

A guɔ ablanaa a nɔ kɛ yaa He Klɔuklɔu ɔ nɛ ngɛ sɔlemi we ɔ. New World Translation of the Holy Scriptures nɛ a pee loko e su jeha 2023 ɔ de ke, “Ablanaa nɛ ngɛ we ɔ hɛ mi ɔ mi kami ji kɔni fã 20, nɛ e kɛ we ɔ mi blimi sɔ, nɛ e hiɔwe yami ji 120.” (2 Kron. 3:4) Sisi tsɔɔmi kpahi hu tsɔɔ kaa ablanaa a hiɔwe yami ji “kɔni fã 120,” nɛ ji mita 53 (nanewɛɛ 175).

Se kɛ̃ ɔ, jeha 2023 Je Ehe Sisi Tsɔɔmi ɔ de ngɛ Salomo sɔlemi we ɔ he ablanaa a he ke: “E hiɔwe yami ji kɔni fã 20,” aloo maa pee mita 9 (nanewɛɛ 30.) a Nyɛ ha nɛ waa hyɛ yi mi tomi komɛ a he je nɛ wa pee tsakemi nɛ ɔ.

A tu we ablanaa a hiɔwe yami ɔ he munyu ngɛ 1 Matsɛmɛ 6:3 ɔ. Ngɛ ngmami nɛ ɔ mi ɔ, Yeremia tsɔɔ ablanaa a kami kɛ e mi blimi, se e tsɔɔ we e hiɔwe yami ɔ. Lɔ ɔ se ɔ, ngɛ yi nɛ nyɛɛ se ɔ mi ɔ, e tsɔɔ ní komɛ a mi fitsofitso nɛ sa kadimi ngɛ sɔlemi we ɔ he. Ní nɛ ɔmɛ ekomɛ ji dade nyu kã agbo ko nɛ́ a tsɛɛ ke Wo ɔ, tlɔɔke nyɔngma amɛ, kɛ sɔlemi we ɔ ablanaa a titima enyɔ ɔmɛ nɛ a kɛ akɔblee pee ɔ. (1 Ma. 7:​15-37) Ke ablanaa a hiɔwe yami pe mita 50 ɔ, lɛɛ e tsɔɔ kaa e ka pe sɔlemi we ɔ nitsɛ. Ke jã a, mɛni he je nɛ Yeremia tu we e hiɔwe yami ɔ he munyu ɔ? Jeha lafa komɛ a se ɔ, Yudabi ɔmɛ a yi nɔ sane ngmali komɛ tsɔɔ kaa ablanaa a ka we pi Salomo sɔlemi we ɔ.

Ní leli komɛ tsɔɔ kaa sɔlemi we ɔ gbogbo ɔmɛ be nyɛe maa hɛɛ ablanaa nɛ e hiɔwe yami maa su kɔni fã 120. Tɛhi nɛ a ka wawɛɛ kɛ bliikisi komɛ nɛ a pee blema a kaa nɔ́ nɛ a kɛ pee Egipt sɔlemi we agbo ɔmɛ ɔ, a sisi bli wawɛɛ nɛ a yi mi ɔ ngɛ nyafii. Se Salomo sɔlemi we ɔ lɛɛ e je ekpa kulaa. Ní leli komɛ tsɔɔ kaa Salomo sɔlemi we ɔ gbogbo ɔmɛ a hiɔwe yami maa su kɔni fã 6, nɛ e timi maa su mita 2.7 (nanewɛɛ 9.) Yi nɔ sane ngmalɔ ko nɛ e tɛniɔ tsu mami he foni, nɛ a tsɛɛ lɛ ke Theodor Busink ɔ de ke: “Ngɛ bɔ nɛ [sɔlemi we ɔ agbo ɔmɛ] a timi ngɛ ha he je ɔ, ablanaa a hiɔwe yami ɔ be nyɛe maa su kɔni fã 120 kɔkɔɔkɔ.”

Eko ɔ, nihi nɛ a hyɛ blema Ngmami ɔmɛ a nɔ kɛ ngma 2 Kronika 3:4 ɔ ngmɛ́ lɛ saminya. E ngɛ mi kaa blema womi kpo ɔmɛ nɛ a kɛ nine ngma a ekomɛ de ke ablanaa a hiɔwe yami ji “120” ngɛ kuku nɛ ɔ mi mohu lɛɛ, se Ngmami kpahi nɛ a da saminya kaa Codex Alexandrinus nɛ a ngma maa pee jeha 1,500 kɛ Codex Ambrosianus nɛ a ngma maa pee jeha 1,400 jinɛ ɔ de ke ablanaa a hiɔwe yami ji “kɔni fã 20.” Mɛni he je nɛ eko ɔ, womi ngmalɔ ko ma tɔ̃ nɛ e ya ngma “120” ɔ? Ngɛ Hebri gbi mi ɔ, munyu nɛ ji “lafa” kɛ “kɔni fã” a je a sibi wawɛɛ. Enɛ ɔ he ɔ, eko ɔ, womi ngmalɔ ɔ ngɛ hlae nɛ e ngma “kɔni fã,” nɛ e ya ngma “lafa.”

Ngɛ anɔkuale mi ɔ, e ngɛ mi kaa wa ngɛ mɔde bɔe kaa wa maa nu ní nɛ ɔmɛ nɛ kɔɔ Salomo sɔlemi we ɔ he ɔ sisi saminya mohu lɛɛ, se wa suɔ nɛ waa ngɔ wa juɛmi kɛ ma nɔ́ nɛ jamɛ a sɔlemi we ɔ tsɔɔ wɔ ɔ nɔ titli, nɛ lɔ ɔ ji mumi mi sɔlemi we ngua a nɛ. Wa bua jɔ wawɛɛ kaa Yehowa fɔ e sɔmɔli tsuo nine kaa a ba sɔmɔ lɛ ngɛ sɔlemi we nɛ ɔ mi!—Heb. 9:​11-14; Kpoj. 3:12; 7:​9-17.

a Sisi ningma a ha nɛ e pee heii kaa “Blema womi kpo komɛ de ke ‘120,’ nɛ womi kpo kpa komɛ kɛ sisi tsɔɔmi komɛ hu de ke ‘kɔni fã 20.’”