Нәһајәт ки, Ермәнистан һөкумәти етигадларына ҝөрә һәрби хидмәтдән имтина едәнләрин һүгугларыны таныды. Артыг 90-дан чох Јеһованын Шаһиди јени алтернатив мүлки хидмәт програмы үчүн әризә илә мүраҹиәт едиб. 2013-ҹү ил 23 октјабр тарихиндә Ермәнистан Республика Комиссијасы бу әризәләрдән 51-ә бахыб тәсдигләди; комиссија галан әризәләрә дә бахаҹаг. Сонра комиссија үзвләри Еребуни һәбсханасына ҝедиб, орада ҹәза чәкән 20 Јеһованын Шаһидиндән јени програм үчүн әризә јазан 6-нын әризәсини тәсдигләди. Бу алты мәһбус 2013-ҹү ил октјабрын 24-ү азадлыға бурахылды. Алтернатив хидмәти сечән диҝәр мәһбус Шаһидләрин дә әризәләринә бахылмасы вә онларын да азад едилмәси ҝөзләнилир.

2013-ҹү ил ијунун 8-дә Ермәнистан һөкумәти алтернатив хидмәт һагда ганунуну Авропа стандартларына ујғунлашдырды. Бу ганун 2013-ҹү ил ијулун 25-дә гәбул едилди вә һадисәләрин ҝедишатында дөнүш нөгтәси олду. 2013-ҹү ил октјабрын 2-дә Ермәнистан президенти ганунда едилән бу дәјишиклик һагда Авропа Шурасы Парламент Ассамблејасына гејдләриндә демишди: «Етигадларына ҝөрә ордуда хидмәт етмәк истәмәјән инсанлар ҹинајәт мәсулијјәтиндән азад едиләҹәк». 2013-ҹү ил октјабрын 3-дә Ермәнистанда гәбул едилән гануна әсасән, етигадларына ҝөрә һәрби хидмәтдән имтина едәнләрә кәсилән һөкм ҹәзасы алты ај азалдылды. Бу ганун сајәсиндә ҹәза мүддәтләринин битмәсинә 6 ајдан аз галан 8 Шаһид 2013-ҹү ил октјабрын 8-и вә 9-у азадлыға бурахылды.

Јени алтернатив мүлки хидмәт програмы етигадларына ҝөрә һәрби хидмәтдән имтина едәнләрә имкан верир ки, өлкәнин рифаһына Мүгәддәс Китаб әсасында тәрбијә едилмиш виҹданларынын јол вердији тәрздә төһфә версинләр. Бу програма Ермәнистан силаһлы гүввәләри јох, мүлки органлар нәзарәт едир. Мүлки хидмәтин мүддәти 36 ајдыр, чағырыланлар һәфтәдә 48 саат ишләјәҹәк вә илдә онлара онҝүнлүк мәзунијјәт вериләҹәк. Үстәлик, хидмәтләрини евләринә јахын әразиләрдә чәкәҹәкләр вә әсҝәрликлә әлагәси олмајан ишлә мәшғул олаҹаглар.

Ермәнистан 2001-ҹи илдә Авропа Шурасына үзв гәбул едиләндә үзәринә алтернатив хидмәт һагда ганун гәбул етмәк вә етигадларына ҝөрә һәбсдә јатанларын һамысыны азад етмәк өһдәлији ҝөтүрмүшдү. Лакин буна бахмајараг, Ермәнистан ҝәнҹ Шаһидләри мәһкәмәјә ҹәлб етмәјә вә һәбсә салмаға давам едирди.

2004-ҹү ил ијулун 1-дә Ермәнистан Республикасынын алтернатив мүлки хидмәт һагда гануну гүввәјә минәндә үмид гығылҹымы јаранмышды. Лакин сонрадан бәлли олду ки, алтернатив хидмәт програмы һәрби гүввәләрин нәзарәти алтындадыр вә ҹәза характери дашыјыр. Авропа Шурасы дәфәләрлә вурғуламышдыр ки, һәмин алтернатив хидмәт програмы Авропа стандартларына ујғун дејил. Мәсәлән, Авропа Шурасы Парламент Ассамблејасы 1532 (2007) нөмрәли гәтнамәсиндә билдирмишдир: «Чох кәдәрләндириҹи һалдыр ки, әсил мүлки характерли хидмәт олмадығы үчүн етигадларына ҝөрә һәрби хидмәтдән имтина едәнләри — әксәријјәти Јеһованын Шаһидидир — һәбсә салмаға давам едирләр, чүнки онлар әслиндә мүлки олмајан алтернатив хидмәти кечмәкдәнсә, һәбсханада јатмаға үстүнлүк верирләр».

БМТ-нин Инсан Һүгуглары Комитәси дә Ермәнистанда етигадларына ҝөрә һәрби хидмәтдән имтина едәнләрин һәлә дә һәбс едилмәси илә бағлы нараһатчылығыны билдирмишди. Комитәнин 105-ҹи сессијасында (2012) гәбул едилән јекун нәтиҹәдә дејилир:

«Иштиракчы-дөвләт һәрби хидмәтин әсил алтернативини вә һәрби характерли олмајан бир хидмәт јаратмалыдыр ки, бу хидмәт етигадларына ҝөрә һәрби хидмәтдән имтина едәнләрин һәр бири үчүн әлчатан олсун, еләҹә дә характер, пул вә мүддәт бахымындан ҹәзаландырыҹы вә ја дискриминатив олмасын. Бундан әлавә, иштиракчы-дөвләт етигадларына ҝөрә һәрби хидмәтдән вә ја мөвҹуд алтернатив хидмәтдән имтина етдикләри үчүн һәбс едиләнләрин һамысыны азадлыға бурахмалыдыр».

Ермәнистан мәһкәмәләриндә һеч бир нәтиҹә әлдә етмәдикдә Бајатјан вә мәһкум олунмуш диҝәр ики ҝәнҹ Шаһид Ермәнистана гаршы Авропа Инсан Һүгуглары Мәһкәмәсиндә (АИҺМ) иддиа галдырдылар. 2011-ҹи ил ијулун 7-си АИҺМ-нын Бөјүк Палатасынын Бајатјанын иши илә әлагәдар сәс чохлуғу илә леһинә вердији гәрарын бөјүк әһәмијјәти олду. АИҺМ тарихиндә илк дәфә белә бир гәрар чыхарды ки, Авропа Инсан Һүгуглары Конвенсијасы етигадларына ҝөрә һәрби хидмәтдән имтина едәнләрин дә һүгугларыны мүдафиә едир. Бөјүк Палатанын бу мүсбәт гәрарындан сонра АИҺМ етигадларына ҝөрә һәрби хидмәтдән имтина едәнләрин һүгугларыны мүдафиә едән даһа дөрд мүсбәт гәрар чыхарды *.

Лакин Бөјүк Палатанын «Бајатјан Ермәнистана гаршы» иши илә бағлы вердији гәрарына әһәмијјәт вермәјән Ермәнистан һөкумәти етигадларына ҝөрә һәрби хидмәтдән имтина едән 29 Шаһиди мәһкәмәјә ҹәлб едәрәк онлары тәгсиркар билди вә 23 нәфәри һәбсә салды. 2011-ҹи илин ијул ајындан 2013-ҹү илин октјабр ајынадәк 86 адам, үмуми һесабла, Ермәнистан һәбсханаларында 168-дән чох ил кечириб. Бу ҝәнҹ оғланлардан бәзиләри ганунсуз олараг һәбс олундуглары үчүн АИҺМ-а јенә шикајәт әризәси илә мүраҹиәт етдиләр.

Һәбс мүддәтләрини битирәнләр вә 2013-ҹү илин октјабрында азадлыға бурахыланлар үмид едирләр ки, Ермәнистан ҹинајәт мәҹәлләсинә етдији дәјишиклијә ујғун олараг онларын мәһкумлуғуну үзәриндән ҝөтүрәҹәк. Диҝәр ваҹиб мәсәлә дә одур ки, Бајатјан гәрарындан сонра мәһкум едилиб һәбсә салынанлара тәзминат өдәниләҹәк, јохса јох.

Ермәнистанын дүзәлишләр етдији алтернатив хидмәт һагда ганунун там нәтиҹәләрини ҝөрмәк үчүн ҝөзләмәк ҝәрәкдир. Бунунла белә, артыг индијәдәк Ермәнистан һөкумәти етигадларына ҝөрә һәрби хидмәтдән имтина едәнләрин һүгугларыны танымагда бөјүк ирәлиләјишләр едиб.

Мүлки хидмәт програмынын гәбул едилмәсинә апаран узун јол