1. ?Ngue yɛ Zoova wla e fanngan kɛ e yo-ɔ?

KƐ SRAN’M be klo be wiengu tankaan kpa’n, i sɔ’n jɔ Zoova klun. (Oze 6:6) I sɔ’n ti yɛ ɔ wlɛ i sufuɛ’m be fanngan kɛ be yi nzuɛn sɔ’n i nglo’n niɔn. Cɛn kun’n, ɔ sinnin i nuan ijɔfuɛ Mise i lika seli i sufuɛ’m be kɛ be yo like “klun ufue su.” Yɛle kɛ be klo be wiengu mun tankaan kpa. (Mis. 6:8) ?Sanngɛ kɛ be se kɛ be klo sran tankaan kpa’n, i bo’n yɛle benin?

2. ?Kɛ be se kɛ be klo sran tankaan kpa’n, i bo’n yɛle benin?

² Biblu Traduction du monde nouveau nun’n, be kannin “sran klolɛ tankaan kpa’n” i ndɛ kpɛ kɔe 230. Sanngɛ Biblu wie’m be nun’n, be kacili “sran klolɛ tankaan kpa’n” kɛ “klun ufue yolɛ” annzɛ “aunnvɔɛ silɛ” annzɛ “aklunye yolɛ.” Ɔ maan like suanlɛ nga ɔ nin i sin liɛ’n be nun’n, sɛ ndɛ mma kun kan “aunnvɔɛ silɛ” annzɛ “aklunye yolɛ” annzɛ “klun ufue yolɛ” i ndɛ’n, nn sran klolɛ tankaan kpa’n i ndɛ yɛ ɔ kan-ɔn. ?Sanngɛ kɛ be se kɛ be klo sran tankaan kpa’n, i bo’n yɛle benin? Biblu Traduction du monde nouveau i “ndɛ’m be bo tulɛ lika’n” nun’n be seli kɛ: “Sran ng’ɔ klo sran tankaan kpa’n, ɔ klo sran lele ɔ guɛ i ti nin i bo yɛ ɔ kpɔciman sran le. Kpɛ sunman’n, be fa klolɛ wafa sɔ’n be kan klolɛ mɔ Ɲanmiɛn fa klo klɔ sran mun’n i ndɛ. Sanngɛ ɔ ju wie’n, be fa kan klolɛ mɔ sran nɲɔn be klo be wun’n i ndɛ wie.” Nzuɛn sɔ’n i nglo yilɛ nun’n, sran fi toman Zoova. Ɔ maan like suanlɛ nga nun’n é wá kán wafa nga Zoova yi nzuɛn sɔ’n i nglo sran’m be lika’n i ndɛ. Kpɛkun like suanlɛ nga i sin liɛ’n nun’n, é wá kán wafa nga i sufuɛ’m be kwla yi nzuɛn sɔ’n i nglo’n i ndɛ.

3. ?Zoova bɔbɔ i su ndɛ benin yɛ ɔ kan kleli Moizi-ɔ?

³ Kɛ Izraɛlifuɛ’m be tuli Ezipti lɔ’n, w’a cɛman Zoova yili i wun nglo kleli Moizi. Ɔ kɛnnin i dunman’n nin i nzuɛn’m be ndɛ kleli i. Ɔ seli i kɛ: “N ti Anannganman. N ti Nyanmiɛn aklunyefuɛ, nin aunnvuɛ sifuɛ, n faman ya ndɛndɛ. Min aklunye’n ti dan, yɛ sa nga n kan kɛ ń yó be’n, n yo be. N yi min aklunye’n i nglo sran’m be lika lele n fa wlu be anunman’m be anunman liɛ’m be nun lele ju be akpasua akpi su. N yaci be sa tɛ mun, nin be nyin kekle, ɔ nin be fɔnlɛ mun n cɛ be.” (Tul. 34:6, 7) Ndɛ nga Zoova kan kleli Moizi’n, ɔ kle e like cinnjin kpa kun i sran klolɛ tankaan kpa’n i su. ?Ngue yɛle like sɔ’n?

4-5. (1) ?Kɛ Zoova kán i aklunye’n annzɛ i sran klolɛ’n i ndɛ’n, ngue ndɛ yɛ ɔ kannin-ɔn? (2) ?Kosan benin mun yɛ é wá tɛ́ be su-ɔ?

⁴ Zoova seli Moizi kɛ ɔ ti aklunyefuɛ. Sanngɛ w’a kaman ngalɛ’n su. Ɔ seli i ekun kɛ i “aklunye’n ti dan.” Be kannin Ɲanmiɛn i aklunye dan’n annzɛ i sran klolɛ tankaan’n i ndɛ Biblu’n nun ndɛ mma uflɛ wie’m be nun. (Kal. 14:18; Nee. 9:17; Jue. 86:15; 103:8; Zoɛ. 2:13; Zon. 4:2) Biblu’n nun’n, Zoova kunngba cɛ yɛ be kɛn i ndɛ kɛ i aklunye’n annzɛ i sran klolɛ’n ti dan-ɔn. Be kanman klɔ sran’m be ndɛ kɛ ngalɛ sa le. Sɛ Zoova yoli maan be kɛnnin i ndɛ kɛ ngalɛ sa Biblu nun’n, i sɔ’n kle kɛ nzuɛn sɔ’n ti i cinnjin kpa. * Famiɛn Davidi wunnin i sɔ’n i wlɛ kpa. I sɔ’n ti’n, ɔ seli kɛ: “Anannganman, ɔ klun ufue’n ti dan lele kpe nun. [...] Nyanmiɛn, nanwlɛ, ɔ klun ufue’n lɛman wunsu. Sɛ é kwlá sé’n, sran’m be kwlaa be fia ɔ ndɛwa’n bo.” (Jue. 36:6, 8) Kɛ Davidi sa’n, maan e kle kɛ, kɛ Zoova yi i nglo kɛ ɔ klo sran tankaan kpa’n ɔ yo e fɛ wie.

⁵ Kɛ ɔ ko yo naan y’a wun wafa nga Zoova yi i nglo kɛ ɔ klo sran tankaan kpa’n i wlɛ’n, maan e tɛ kosan nɲɔn nga’m be su: ?Wan mun yɛ Zoova klo be tankaan kpa-ɔ? ?Yɛ i su ye benin yɛ sran sɔ’m be ɲɛn i-ɔ?

6. ?Wan mun yɛ Zoova klo be tankaan kpa-ɔ?

⁶ ?Wan mun yɛ Zoova klo be tankaan kpa-ɔ? Nán sran ngba yɛ Zoova klo i tankaan kpa-ɔ. Be nga be nin i be afiɛn mantan kpa’n be ngunmin cɛ yɛ ɔ klo be tankaan kpa-ɔ. Ɔ kpɔciman sran sɔ’m be le. Asa’n, w’a sunnzun kɛ ɔ́ yó like kpa kun mán be. I sɔ’n ti’n, ɔ su yaciman be klolɛ le.

7. ?Ngue yɛ Zoova yoli m’ɔ kle kɛ ɔ klo sran’m be ngba-ɔ?

 ⁷ Zoova yoli like kun fa kleli kɛ ɔ klo sran’m be kwlaa. Zezi kannin like sɔ’n i ndɛ kleli Nikodɛmun. Ɔ seli i kɛ: “Ɲanmiɛn kloli mɛn’n [klɔ sran mun] lele ɔ fɛ i Wa kunngba cɛ’n mannin naan sran kwlaa ng’ɔ kle kɛ ɔ lafi i su’n w’a mlinman, sanngɛ ɔ ɲan nguan m’ɔ leman awieliɛ’n.”—Zan 3:1, 16; Mat. 5:44, 45.

8-9. (1) ?Ngue ti yɛ Zoova klo i sufuɛ’m be tankaan kpa-ɔ? (2) ?Ngue yɛ é wá fá e ɲin é síe su siɛn’n niɔn?

⁸ Kɛ nga e fa kannin’n sa’n, be nga be nin Zoova be afiɛn mantan kpa’n be ngunmin cɛ yɛ ɔ klo be tankaan kpa-ɔ. I sɔ’n i ɲin fite ndɛ nga Famiɛn Davidi nin Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Daniɛli be kannin’n nun. Davidi seli kɛ: “Yo be nga be si wɔ’n be kpa titi.” Ɔ seli ekun kɛ: “Anannganman yo be bɔ be nyin yi i’n be ye tititi.” Daniɛli liɛ’n, ɔ seli kɛ: “Anannganman, Nyanmiɛn m’ɔ ti dan yɛ m’ɔ yo sro’n, sran nga be fa ɔ mmla’m be su’n, aenguɛ nga a nin be tra’n ɔ ka lɛ titi. A nin be nga be klo wɔ’n be o nun titi.” (Jue. 36:11; 103:17; Dan. 9:4) Kɛ nga ndɛ mma sɔ’m be fa kan’n sa’n, like nga ti yɛ Zoova klo i sufuɛ’m be tankaan kpa’n, yɛle kɛ be si i, be ɲin yi i, be klo i, yɛ be fɛ i mmla’m be su.

⁹ Kwlaa naan y’a kaci Zoova i sufuɛ’n, ɔ klo e kɛ ɔ fa klo sran kwlaa sa. (Jue. 104:14) Sanngɛ kɛ e kacili i sufuɛ’n, ɔ wa kloli e tankaan kpa. Zoova se i sufuɛ’m be kɛ: “Klolɛ nga n fa klo amun’n, ɔ su kaciman le.” (Eza. 54:10) Zoova yili klolɛ sɔ’n i nglo Davidi i lika wie. I sɔ’n ti’n, Davidi seli kɛ: “Zoova níɛn i sufuɛ kpa’n i lika kpa.” (Jue. 4:3, NWT) ?Kɛ e si kɛ Zoova nian e lika’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo-ɔ? Jue tofuɛ kun seli kɛ: “Maan sran ng’ɔ ti ngwlɛlɛfuɛ’n ɔ bu sa sɔ’m be akunndan kpa naan ɔ wun kɛ Anannganman i klun ti ufue.” (Jue. 107:43) Ndɛ mma sɔ’n wla e fanngan kɛ e bu sa nga be kle kɛ Zoova klo e tankaan kpa’n be su akunndan kpa. Ɔ maan siɛn’n, é wá fá e ɲin é síe i ninnge nsan mɔ be kle kɛ Zoova klo e tankaan kpa’n be su. Kpɛkun é wá kán i su ye nga e ɲɛn i’n i ndɛ.

10. ?Kɛ e si kɛ Zoova kló e tankaan kpa titi’n, i su ye benin yɛ e ɲɛn i-ɔ? (Jue Mun 31:8)

¹⁰ Ɲanmiɛn kló e tankaan kpa titi. Jue Mun 136 i mma 1 se kɛ: “An manman Anannganman, afin ɔ ti kpa, afin i klun ufue’n wo lɛ tititi.” Ndɛ mma sɔ’n nun’n be kannin ndɛ kun. Ndɛ sɔ’n yɛle kɛ “afin i klun ufue’n wo lɛ tititi.” Kɛ ɔ fɛ i Jue Mun 136:1-26 nun’n, be kannin ndɛ sɔ’n be flannin nun kpɛ 26. Jue sɔ’n kan sa fanunfanun nga Zoova yoli fa kleli kɛ ɔ klo sran tankaan kpa’n be ndɛ. Kɛ be se kɛ Ɲanmiɛn “i klun ufue’n wo lɛ tititi’n,” i sɔ’n kle kɛ Ɲanmiɛn su yacimɛn i sufuɛ’m be klolɛ le. Kɛ e si kɛ Zoova su yacimɛn i sufuɛ’m be klolɛ le’n, i sɔ’n yo e fɛ dan. Klolɛ m’ɔ klo e’n ti’n, ɔ́ súan e bo titi. I li blɛ kekle nun yɛ ɔ́ yó i sɔ’n kpa’n niɔn. ?I su ye benin yɛ e ɲɛn i-ɔ? Kɛ e si kɛ Zoova nin e o nun titi’n, i sɔ’n man e aklunjɔɛ yɛ ɔ man e wunmiɛn naan y’a kwla jran e su sa’m be ɲrun kekle. Asa’n, ɔ uka e naan y’a kwla su i kpa titi.—An kanngan Jue Mun 31:8 nun.

11. ?Kɛ nga Jue Mun 86:5 fa kan’n sa’n, ngue ti yɛ Zoova yaci e wun sa mun cɛ e-ɔ?

¹¹ Kɛ mɔ Ɲanmiɛn klo e tankaan kpa’n ti’n, ɔ yaci e wun sa mun cɛ e. Kɛ Zoova i sufuɛ kun yo sa tɛ m’ɔ kaci i sa’n, Zoova yaci i wun sa’n cɛ i. Afin ɔ klo i tankaan kpa. Jue tofuɛ Davidi kannin Zoova i ndɛ seli kɛ: “Ɔ nianman e sa tɛ’m be su yoman e sa. Fɔnlɛ nga e fɔn’n, nán i nuan like yɛ ɔ fa yi e su ɔ.” (Jue. 103:8-11) Davidi si kɛ, kɛ sran kun i sa tɛ’m be ti’n i akunndan’n bu i fɔ’n, i ɔ’n kwla kle i yalɛ kpa. Afin blɛ wie nun’n i sɔ sa’n juli i bɔbɔ su. Sanngɛ ɔ wunnin i wlɛ kɛ Zoova sisimɛn i bo naan w’a ‘yaci sran kun i wun sa’n w’a cɛ i.’ ?Ngue ti yɛ Zoova yo sɔ-ɔ? Ndɛ ng’ɔ o Jue Mun 86:5 nun’n tɛ kosan sɔ’n su. (An kanngan nun.) Kɛ nga Davidi fa kɛn i jue sɔ’n nun’n sa’n, klolɛ dan mɔ Zoova klo be nga be kpan flɛ i’n, i ti yɛ ɔ yaci be wun sa mun cɛ be-ɔ.

12-13. ?Sɛ sa tɛ wie mɔ e yoli i laa’n ti’n e akunndan’n bu e fɔ’n, ngue yɛ ɔ kwla uka e-ɔ?

¹² Sɛ e yo sa tɛ naan e akunndan’n bu e fɔ’n, ɔ ti kpa. Afin i sɔ’n kwla su e bo  naan y’a kpata Ɲanmiɛn naan y’a kaci e ayeliɛ’n. Sanngɛ Ɲanmiɛn i sufuɛ wie’m be liɛ’n, sa tɛ nga be yoli be laa’n ti’n, be akunndan’n bu be fɔ tratra su. Kannzɛ bɔbɔ b’a kaci be sa’n, sanngɛ be bu i kɛ Zoova su yaciman be wun sa’n cɛman be le. Sɛ ɔ wun yo ɔ sɔ wie’n, nán ɔ wla fi su kɛ Zoova klo wɔ tankaan kpa. I liɛ’n á yáci akunndan sɔ’n i bulɛ yɛ á sú i kpa titi.

¹³ ?I su ye benin yɛ e ɲɛn i-ɔ? Kannzɛ bɔbɔ e fɔn’n, sanngɛ like nga Zoova yoli’n ti’n kɛ é sú i’n e klun titiman e. Yɛle kɛ w’a fɛ “i Wa Zezi i mmoja’n w’a nunnun e sa tɛ’n kwlaa.” (1 Zan 1:7) Sɛ sa tɛ wie ti’n e akunndan’n bu e fɔ’n, nán e wla fi su kɛ Zoova kunndɛ kɛ ɔ́ yáci be nga be sa tɛ’n yo be nsisɔ’n be wun sa’n cɛ́ be. Davidi seli kɛ klolɛ mɔ Zoova klo e tankaan kpa’n ti’n, ɔ yaci e wun sa’n cɛ e. Ɔ seli kɛ: “Kpa ng’ɔ yo be bɔ be nyin yi i’n, i dan’n ɔ ti kɛ nyanmiɛn m’ɔ la nglo lɔ plaii’n ɔ fa o asiɛ’n i ti su mmuammua fuun ju’n sa. Ɔ yo maan e nin e sa tɛ mun ye afiɛn’n ti nun kɛ wia afiliɛ’n nin wia atɔliɛ’n be afiɛn’n ti nun ju’n sa.” (Jue. 103:11, 12) Ndɛ sɔ’n kle kɛ Zoova kunndɛ kpa kɛ ɔ́ ‘yáci sran’m be wun sa’n cɛ́ be weiin.’—Eza. 55:7.

14. ?Klolɛ mɔ Zoova klo e ti’n ngue yɛ ɔ yo-ɔ?

¹⁴ Kɛ mɔ Ɲanmiɛn klo e tankaan kpa’n ti’n, ɔ sasa e. Cɛn kun’n, Davidi srɛli Zoova seli i kɛ: “A ti min fiawlɛ, a sasa min, ɔ maan nyrɛnnɛn tɔman min su. Kɛ a de min’n, n klun ti jɔwa, yɛ wɔ maan jue ngunmin yɛ n sro-ɔ. [...] Sran ng’ɔ fɛ i wla gua Anannganman su’n, Anannganman niɛn i lika, ɔ yo i kpa.” (Jue. 32:7, 10) Laa’n, be sisi klɔ’m be wun be fa sasa klɔ’n nunfuɛ mun. I wafa kunngba’n, klolɛ mɔ Zoova klo e tankaan’n ti’n, ɔ sasa e. Yɛle kɛ ɔ uka e naan y’a kpalo ninnge nga be kwla saci e nin i e afiɛn’n. Kpɛkun ɔ uka e naan e nin i e afiɛn w’a mantan kpa titi.—Zer. 31:3.

15. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ Zoova ti kɛ fiawlɛ sua sa-ɔ?

¹⁵ Davidi kannin sasalɛ mɔ Ɲanmiɛn sɛsɛ i sufuɛ mun’n i ndɛ seli kɛ: “Min Nyanmiɛn klun ufuefuɛ, a ti kɛ min fiawlɛ sua sa.” Ɔ kannin Zoova i ndɛ ekun seli kɛ: “Ɔ ti min ye yofuɛ, ɔ ti kɛ min fiawlɛ sua sa. Ɔ ti min fiawlɛ kpa tra su, yɛ ɔ ti min defuɛ. Ɔ sasa min kɛ nyrɛn sa, i sin yɛ n fia-a.” (Jue. 59:18; 144:2) ?Ngue ti yɛ Davidi seli kɛ Zoova ti fiawlɛ kpa tra su-ɔ? Afin lika kwlaa nga Zoova i sufuɛ’m be o lɛ’n, Zoova kwla sasa be naan be nin i be afiɛn’n w’a saciman. I sɔ’n i ɲin fite Jue Mun 91 i nun wie. Sran ng’ɔ kpɛli jue sɔ’n seli Zoova kɛ: “A ti min fiawlɛ, a ti min fiawlɛ sua.” (Jue. 91:1-3, 9, 14) Moizi kusu seli kɛ Zoova ti i fiawlɛ wie. (Jue. 90:1) Sanngɛ kɛ ɔ ka kan ɔ́ wú’n, ɔ kannin ndɛ fɛfɛ kpa kun ekun. Ɔ seli kɛ: “Kɛ ɔ fin lalafuɛ nun lele’n, Nyanmiɛn yɛ ɔ ti ɔ fiawlɛ’n niɔn. I fanngan b’ɔ o lɛ titi’n ti, ɔ sasa wɔ.” (Mml. 33:27) ?Kɛ Moizi se kɛ Zoova i fanngan’n wo lɛ titi’n, ngue yɛ i sɔ’n kle e Zoova su-ɔ?

16. ?Kɛ e si kɛ e kwla fa e wla kwlaa e guɛ i Ɲanmiɛn su’n, i su ye benin yɛ e ɲɛn i-ɔ? (Jue Mun 136:23)

¹⁶ Kɛ mɔ e si kɛ Zoova ti e fiawlɛ’n ti’n, e klun titiman e. Sanngɛ ɔ ju wie’n, sa wie’m be ti’n e sa sin bubu e. Blɛ sɔ’n nun’n, ɔ ti kɛ y’a tɔ naan e kwlá jasoman sa. ?Kɛ ɔ ko yo sɔ’n ngue yɛ Zoova yo-ɔ? (An kanngan Jue Mun 136:23 nun.) Sɛ é kwlá sé’n, ɔ fɛ i sa mɔ fanngan o nun’n fa man e su blɛblɛblɛ lele e jran e ja’n su. (Jue. 28:9; 94:18) ?I su ye benin  yɛ e ɲɛn i-ɔ? Kɛ e si kɛ e kwla fa e wla kwlaa e guɛ i Ɲanmiɛn su’n, i sɔ’n yo maan e lafi su kɛ lika kwlaa nga e o lɛ’n, Zoova sásá e. Asa ekun’n, e lafi su kɛ e Si m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n, ɔ́ nían e lika kpa titi.

17. ?Kɛ mɔ Zoova klo e dan’n ti’n, ngue yɛ e kwla lafi su-ɔ? (Jue Mun 33:18-22)

¹⁷ E wunnin i kɛ kɛ sa kekle o e su’n, Zoova suan e bo yɛ ɔ uka e naan e nin i e afiɛn w’a mantan kpa titi. (2 Kor. 4:7-9) Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Zeremin seli kɛ: “Anannganman i klun ufue’n ɔ nin-a wieman, i sran klolɛ’n ɔ tɛ o lɛ.” (Ngw. 3:22) I sɔ’n ti’n, maan e lafi su kɛ Zoova kló e tankaan kpa titi. Afin kɛ nga jue tofuɛ kun fa kannin’n sa’n, “be bɔ be nyin yi Anannganman’n, bɔ be fa be wla guɛ i ukalɛ b’ɔ uka sran’n su’n, i nyin o be su.”—An kanngan Jue Mun 33:18-22 nun.

18-19. (1) ?Ngue yɛ e kɛnnin i ndɛ like suanlɛ nga nun-ɔn? (2) ?Ngue yɛ é wá kɛ́n i ndɛ like suanlɛ nga i sin liɛ’n nun-ɔn?

¹⁸ ?Ngue yɛ e kɛnnin i ndɛ like suanlɛ nga nun-ɔn? Kwlaa naan y’a ba Zoova i sulɛ’n, ɔ klo e kɛ ɔ fa klo klɔ sran’m be kwlaa sa. Sanngɛ kɛ e kacili i sufuɛ’n, ɔ kloli e tankaan kpa. Klolɛ m’ɔ klo e tankaan kpa’n ti’n, ɔ fɛ i sa mɔ wunmiɛn o nun’n fa sasa e. Kpɛkun ɔ yo maan e nin i e afiɛn mantan kpa titi. Asa’n, e ɲrun lɔ’n ɔ́ yía nda ng’ɔ tali e’n be kwlaa be nuan. Afin ɔ kunndɛ kɛ e liɛ yo ye. (Jue. 46:2, 3-4, 8) I sɔ’n ti’n, kannzɛ e su sa’m be ti sɛ ti sɛ’n, maan e lafi su kɛ Zoova mán e wunmiɛn naan y’a kwla jran be ɲrun kekle naan y’a su i kpa titi.

¹⁹ E wunnin wafa nga Zoova yi i nglo kɛ ɔ klo sran tankaan kpa’n. Sanngɛ ɔ kunndɛ kɛ i sufuɛ’m be klo be wiengu’m be tankaan kpa wie. ?Wafa sɛ yɛ e kwla yo sɔ-ɔ? Like suanlɛ nga i sin liɛ nun’n, é wá tɛ́ kosan sɔ’n su.