1. ?Ngue ti yɛ wie liɛ’n kɛ klɔ sran kun se kɛ w’a yaci sa nga i wiengu kun yoli i’n w’a cɛ i’n, i ndɛ’n i wlɛ wunlɛ kwla yo kekle kan-ɔn?

 SƐ A yo ɔ janvuɛ wie sa, naan i sin’n ɔ se wɔ kɛ w’a yaci w’a cɛ wɔ’n, i sɔ’n yó wɔ fɛ kpa. ?Nɛ́n i-ɔ? ?Sanngɛ kɛ sran kun se kɛ w’a yaci sa nga e yoli i’n w’a cɛ e’n, i ndɛ sɔ’n i bo yɛle benin? ?Ɔ su se kɛ amun afiɛn w’a saciman naan amun te yo janvuɛ? ?Annzɛ ɔ su se kɛ ɔ kunndɛman kɛ ɔ́ kán sa sɔ’n i ndɛ kun, naan sanngɛ amun janvuɛ’n su traman kɛ laa’n sa kun? Nanwlɛ, kɛ sran kun se kɛ w’a yaci sa nga i wiengu kun yoli i’n w’a cɛ i’n, i ndɛ sɔ’n i wlɛ wunlɛ kwla yo kekle kan.

 2. ?Biblu’n nun’n, wafa sɛ yɛ be kan wafa nga Zoova yaci klɔ sran’m be sa tɛ mun cɛ be’n i ndɛ-ɔ? (An nian ja ngua lɔ ndɛ’n nun wie.)

² Wafa nga Zoova yaci e klɔ sran mɔ fɔ o e nun’n e sa tɛ mun cɛ e’n, ɔ nin e liɛ’n timan kun. Wafa nga Zoova yaci e sa tɛ mun cɛ e’n, ɔ leman wunsu. Jue tofuɛ kun kannin Zoova i ndɛ seli kɛ: “Ɔ wun lɔ yɛ sa yaci cɛlɛ kpafuɛ’n wo-ɔ, kɛ ɔ ko yo naan be ɲin w’a yi wɔ dan’n ti.” a (Jue. 130:4) Nanwlɛ, kɛ be kan sa yaci cɛlɛ kpafuɛ’n i ndɛ’n yɛle Zoova liɛ’n. I yɛ ɔ kle e wafa nga e kwla yaci sa nga e wiengu’m be yo e’n e cɛ be sakpa-ɔ. Biblu’n i bue nga be klɛli i Ebre aniɛn’n nun’n i nun’n, wie liɛ’n ndɛ mma nga be fa kan wafa nga Zoova yaci klɔ sran’m be sa tɛ mun cɛ be’n i ndɛ’n, be fa kanman klɔ sran’m be liɛ’n i ndɛ.

 3. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ wafa nga Zoova yaci e sa tɛ mun cɛ e’n, ɔ nin e klɔ sran mun e liɛ’n ɔ timan kun-ɔn? (Ezai 55:​6, 7)

 ³ Kɛ Zoova ko yaci sran kun i sa tɛ’n ko cɛ i’n, ɔ nunnun sa sɔ’n mlɔnmlɔn. Ɔ nin i be afiɛn mantan kpa kɛ laa’n sa. Kɛ Zoova ko yaci sran kun i sa tɛ’n ko cɛ i’n, nn w’a yaci w’a cɛ i mlɔnmlɔn, yɛ ɔ yo sɔ klun ufue su.—An kanngan Ezai 55:​6, 7 nun.

 4. ?Wafa sɛ yɛ Zoova uka e naan y’a wun like nga be flɛ i sa yaci cɛlɛ kpafuɛ’n i wlɛ-ɔ?

⁴ E wunnin kɛ wafa nga Zoova yaci sa cɛ’n ɔ nin e liɛ’n timan kun. ?Sɛ ɔ ti sɔ niɔn, é yó sɛ naan e mɔ fɔ o e nun’n y’a wun like nga be flɛ i sa yaci cɛlɛ kpafuɛ’n i wlɛ? Zoova fa e ɲin sie i ndɛ wie’m be su naan y’a wun wafa ng’ɔ yaci e sa tɛ mun cɛ e’n i wlɛ. Like suanlɛ nga nun’n, é wá fá e ɲin é síe i ndɛ sɔ’m be nun wie’m be su. É wá wún kɛ, kɛ Zoova yaci e sa tɛ’n cɛ e’n, ɔ nunnun sa tɛ sɔ’n, kpɛkun ɔ yo maan e nin i e afiɛn sɛ kpa ekun kɛ laa’n sa. Kɛ é wá fá e ɲin é síe i ndɛ sɔ’m be su’n, é wún kɛ e Si Ɲanmiɛn ɔ yaci e sa tɛ mun cɛ e sakpa. Yɛ i sɔ’n yó maan é kló i trá laa.

ZOOVA FA E SA TƐ MUN KƆ MMUA

 5. ?Kɛ Zoova yaci e sa tɛ mun cɛ e’n, sɛ é kwlá sé’n, ngue yɛ ɔ yo-ɔ?

⁵ Biblu’n nun’n, ɔ ju wie’n be fa sa tɛ’n be sunnzun trɔ nɔnninnɔnnin kun. Kɛ Davidi yoli sa tɛ’n ɔ seli kɛ: “Min fɔnlɛ’m be tra min ti’n su, be ti kɛ trɔ nɔnnin wie sa, be yo nɔnnin dan ti’n, n kwlá suaman be.” (Jue. 38:4) Sanngɛ be nga be yo sa tɛ mɔ be kaci be sa’n, Zoova yaci cɛ be. (Jue. 25:18; 32:5) Ebre nun ndɛ nga be kacili i Wawle nun kɛ “yaci cɛ’n,” i bo’n yɛle kɛ “man su,” annzɛ “fa kɔ.” Ɔ maan sɛ é kwlá sé’n, Zoova ti kɛ sran kun m’ɔ le wunmiɛn kpa, m’ɔ man e sa tɛ’n su bo i wati, kpɛkun ɔ ko yi i blo mmua’n sa.

 6. ?Sunnzun ase benin yɛ ɔ o Biblu’n nun m’ɔ kle kɛ Zoova yaci e sa tɛ mun cɛ e mlɔnmlɔn-ɔn?

⁶ Biblu’n fa sunnzun ase kun ekun kle kɛ Zoova fa e sa tɛ’n kɔ e wun mmua kpa. Jue Mun 103:12 se kɛ: “Ɔ yo maan e nin e sa tɛ mun e afiɛn’n ti nun kɛ wia afiliɛ’n nin wia atɔliɛ’n be afiɛn’n ti nun ju’n sa.” Wia afiliɛ’n nin wia atɔliɛ’n be afiɛn ti nun dan kpa, be kwlá mantanman le. Ɔ maan Zoova fa e sa tɛ mun kɔ mmua kpa tra nga e bu i akunndan’n bɔbɔ. I sɔ’n kle kɛ Zoova yaci e sa tɛ mun cɛ e mlɔnmlɔn.

 7. ?E sa tɛ’m be su ndɛ benin Biblu’n kan-ɔn? (Mise 7:​18, 19)

⁷ ?Kɛ Zoova fa e sa tɛ mun kɔ mmua’n, ɔ fɛ i ɲin sie su ekun? Cɛcɛ. Kɛ famiɛn Ezekiasi kán ndɛ klé Zoova’n ɔ seli kɛ: “A toli min sa tɛ’m be kwlaa guali ɔ sin lɔ.” Kɛ nga ja ngua lɔ ndɛ ng’ɔ yiyi ndɛ mma sɔ’n nun’n fa kan’n sa’n, ‘ɔ yi e sa tɛ’m be kwlaa i ɲin bo lɛ.’ (Eza. 38:​9, 17, jnd.) Ndɛ sɔ’n kle kɛ be nga be yoli sa tɛ mɔ be kacili be ayeliɛ’n, sɛ é kwlá sé’n Zoova yi be sa tɛ’n i blo, kpɛkun ɔ nianman sa tɛ sɔ’m be lɔ kun. Be kwla kaci ndɛ ng’ɔ o Ezai 38:17 nun’n i wie kɛ: “A yoli kɛ m’an yoman sa tɛ le sa.” Ndɛ kunngba sɔ’n i ɲin fite Mise 7:​18, 19 nun. (An kanngan nun.) Ndɛ mma sɔ’n nun’n, be se kɛ Zoova to e sa tɛ mun be kwlaa yi be jenvie’n i bo mmua kpa lɔ. Laa’n sɛ be to like kun be yi i jenvie’n i bo mmua kpa lɔ’n, be su wunmɛn i kun.

 8. ?Ngue yɛ Biblu’n kle e-ɔ?

⁸ Ɔ maan Biblu’n kle weiin kɛ, kɛ Zoova ko yaci sa kun ko cɛ e’n, nn w’a yaci w’a cɛ. I lɛ nun’n, ɔ nunman nun kɛ e akunndan bu e fɔ kun. Nanwlɛ, kɛ nga Davidi fa kannin’n sa’n “be nga be yacili be fɔnlɛ mun cɛli be’n, mɔ be katali be sa tɛ’m be su’n be liɛ su ti ye. Sran nga Zoova fɛmɛn i wun sa siemɛn i klun’n, i liɛ su ti ye.” (Rɔm. 4:​7, 8) Sa yaci cɛlɛ kpafuɛ’n yɛle ngalɛ’n.

 ZOOVA NUNNUN E SA TƐ MUN

 9. ?Wafa sɛ yɛ Biblu’n kle kɛ Zoova yaci sa cɛ mlɔnmlɔn-ɔn?

⁹ E ti kpɔlɛ tɛ’n ti’n, be nga be sa tɛ’n yo be nsisɔ mɔ be kaci be ayeliɛ’n Zoova yaci be sa tɛ mun cɛ be. Maan e fa e ɲin e sie i sunnzun ase wie mɔ Biblu’n fa be naan y’a kwla wun i sɔ liɛ’n i wlɛ’n be su. Biblu’n se kɛ Zoova wunnzin e, yɛ ɔ salo sa tɛ mɔ e yo m’ɔ ti kɛ e wun fiɛn sa’n i kwlaa, kpɛkun e yo sanwun. (Jue. 51:7; Eza. 4:4; Zer. 33:8) Kɛ ɔ ko yo sɔ’n, wafa nga i bo’n gua’n, Zoova bɔbɔ kɛn i ndɛ se kɛ: “Sɛ amun sa tɛ’m be ti ɔkwlɛ bioun’n, bé fɛ́n fuai kɛ laglasi m’ɔ fin nglo lɔ gua munkɛnmunkɛn’n sa. Kannzɛ be blo kɛ tannin ɔkwlɛ wie sa’n, bé fɛ́n fuai kɛ bua ndrɛ sa.” (Eza. 1:18) Kɛ like ɔkwlɛ kankan wie gua e tralɛ’n nun’n, kɛ ɔ ko yo naan w’a tu e tralɛ’n nun’n ɔ ti kekle. Sanngɛ Zoova liɛ’n ɔ se e kɛ kannzɛ bɔbɔ sa tɛ nga e yoli’n ɔ ti sɛ ti sɛ’n, ɔ kwla yo maan b’a wunmɛn i osu kun.

10. ?Ndɛ benin ekun yɛ Biblu’n kan m’ɔ kle kɛ Zoova yaci sa cɛ mlɔnmlɔn-ɔn?

¹⁰ Kɛ nga e fa wunnin i like suanlɛ ng’ɔ sinnin lɛ’n nun’n sa’n, e sa tɛ’m be ti kɛ kalɛ wie yɛ ɔ o e su sa-ɔ. (Mat. 6:12; Lik. 11:4) Ɔ maan blɛ kwlaa nga e fɔn Ɲanmiɛn wun’n, ɔ ti kɛ e kalɛ’n uka su sa. Kalɛ ng’ɔ fata kɛ e tannin’n timan aɔwi. Ɔ maan kɛ Zoova yaci e sa tɛ mun cɛ e’n, ɔ ti kɛ kalɛ ng’ɔ fata kɛ e tannin’n, ɔ se e kɛ nán e tannin i kun sa. Kɛ ɔ ko yaci e wun sa kun ko cɛ e’n, ɔ boman su diman jɔlɛ kun. Nanwlɛ, kɛ e si kɛ Zoova yaci e sa tɛ mun cɛ e kɛ ngalɛ’n sa’n e wla gua ase dan.

11. ?Kɛ Biblu’n se kɛ Zoova nunnun e sa tɛ mun mlɔnmlɔn’n, i bo’n yɛle benin? (Sa Nga Be Yoli’n 3:19)

¹¹ Kɛ Zoova yaci e sa tɛ mun cɛ e’n, ɔ nunnun be mlɔnmlɔn. (An kanngan Sa Nga Be Yoli’n 3:19 nun.) Kɛ ɔ ko yo naan y’a wun i sɔ liɛ’n i wlɛ kpa’n maan e fa sunnzun ase kun e yiyi nun. Wienun-ɔn, sran kun i kalɛ o e su, yɛ ɔ klɛli sika sɔ’n i fluwa su. Sanngɛ i sin’n ɔ fa biki ja nun, afin ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ yáci cɛ́ e. Kannzɛ bɔbɔ ɔ fali biki jali nun’n, sanngɛ be te wun like ng’ɔ klɛli’n i osu. Sanngɛ kɛ be se kɛ Zoova nunnun e sa tɛ’n mlɔnmlɔn’n, ɔ nin ngalɛ’n timan kun. Laa blɛ nun’n, kɛ be ko klɛ fluwa kun’n, i sin’n be kwla fa nzue be nunnun ayre nzue nga be fa klɛli fluwa’n. Ɔ maan be wunman like nga be klɛli’n i osu kun mlɔnmlɔn. Kɛ Zoova liɛ’n ɔ nunnun e sa tɛ mun kɛ ngalɛ’n sa. Be wunman be osu kun mlɔnmlɔn. Kɛ e si kɛ i sɔ yɛ Zoova yo’n, ɔ yo e fɛ kpa.—Jue. 51:9.

12. ?Ngue yɛ ɲanmiɛn ble’n i su sunnzun ase nga Zoova fali’n ɔ kle e-ɔ?

¹² Zoova fali sunnzun ase kun ekun kannin wafa nga ɔ nunnun e sa tɛ mun mlɔnmlɔn’n i ndɛ. Ɔ seli kɛ: “Ń má yó maan be su wunman ɔ fɔnlɛ mun kun, ɔ́ yó kɛ ɲanmiɛn ble wie w’a kata su sa, ń má fá ɲanmiɛn ble kpikplikpi kun ń káta ɔ sa tɛ’m be su.” (Eza. 44:22) Kɛ Zoova yaci e sa tɛ mun cɛ e’n, ɔ ti kɛ w’a fa ɲanmiɛn ble kpikplikpi kun w’a kata su sa. Ɔ maan be wunman be kun.

13. ?Kɛ Zoova yaci e sa tɛ mun ko cɛ e’n, i sɔ’n yo e sɛ?

¹³ ?Ngue yɛ i kwlaa sɔ’n kle e-ɔ? Kɛ Zoova ko yaci e sa tɛ mun ko cɛ e’n, ɔ fataman kɛ e akunndan bu e fɔ sa trilili. E ti tɛ mɔ Zezi fɛli i wun yili’n ti’n, Ɲanmiɛn kwla yaci e sa tɛ mun cɛ e mlɔnmlɔnmlɔn. Kɛ Zoova ko yaci sa kun ko cɛ e’n, ɔ ti kɛ y’a yoman sa sɔ’n i le sa. Sɛ sa tɛ nga e yoli’n, ɔ yo e nsisɔ naan e kaci e ayeliɛ’n, kɛ Zoova yáci cɛ́ e kɛ ngalɛ’n sa. I sɔ’n yɛ ɔ ti sa yaci cɛlɛ kpafuɛ’n niɔn.

 ZOOVA YO MAAN E NIN I E AFIƐN MANTAN KPA EKUN

14. ?Kɛ Zoova ko yaci sa tɛ kun ko cɛ e’n, ngue ti yɛ e kwla lafi su kɛ w’a yaci w’a cɛ e sakpa-ɔ? (An nian foto mun wie.)

¹⁴ Kɛ Zoova ko yaci e sa tɛ mun ko cɛ e’n, e kwla lafi su kɛ e nin i é trá janvuɛ kpa ekun. I sɔ’n ti’n, ɔ fataman kɛ e akunndan’n bu e fɔ sa trilili. Asa’n ɔ fataman kɛ e bu i kɛ Zoova te fa e wun ya, naan ɔ su kunndɛ wafa nga ɔ́ tú e fɔ’n. E si kɛ Zoova su yoman sɔ le. Kɛ Zoova ko yaci sa tɛ wie mɔ e yoli’n ko cɛ e’n, e kwla lafi su kɛ w’a yaci w’a cɛ e sakpa. Zoova seli Zeremin m’ɔ ti Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’n i kɛ: “Ń yáci sa nga be yoli’n ń cɛ́ be. Yɛ min wla su kpɛnman be sa tɛtɛ’m be su kun.” (Zer. 31:34) Akoto Pɔlu kannin ndɛ kunngba sɔ’n wie. Ɔ seli kɛ Zoova waan: “Min wla su kpɛnman be sa tɛtɛ’m be su kun.” (Ebr. 8:12) ?Sanngɛ ndɛ sɔ’n i bo’n yɛle benin?

15. ?Kɛ be se kɛ Zoova i wla su kpɛnman e sa tɛ’m be su kun’n, i bo’n yɛle benin?

¹⁵ Biblu’n nun’n, kɛ be se kɛ ‘be wla kpɛn like kun su’n,’ nán like sɔ’n i akunndan bulɛ sa ngbɛn-ɔn. Sanngɛ wie liɛ’n i sɔ’n kle kɛ be fa ajalɛ. I wie yɛle sa tɛ yofuɛ nga be boboli i waka su Zezi i wun koko lɛ’n i liɛ’n. Ɔ seli Zezi kɛ: “Zezi, sɛ a ju ɔ Famiɛn Diwlɛ’n nun lɔ’n, maan ɔ wla kpɛn min su.” (Lik. 23:​42, 43) Nán kɛ i waan Zezi i wla kpɛn i su sa ngbɛn-ɔn. I kpa bɔbɔ’n, wafa nga Zezi fa tɛli i su’n, ɔ kle kɛ Zezi wá fá ajalɛ kun i lika. Yɛle kɛ ɔ́ cɛ́n i. Ɔ maan kɛ Zoova se kɛ i wla su kpɛnman e sa tɛ’m be su kun’n, i sɔ’n kle kɛ w’a yaci w’a cɛ e, yɛ ɔ su yoman like wie fa tuman e fɔ sa tɛ sɔ’m be ti.

16. ?Kɛ Zoova yaci e sa tɛ mun cɛ e mlɔnmlɔn’n, i sɔ’n yo e sɛ?

¹⁶ Kɛ Zoova ko yaci e sa tɛ’n ko cɛ e’n, nn y’a ɲan e ti. Kɛ mɔ fɔ o e nun’n ti’n, Biblu’n se kɛ e ti ‘sa tɛ’n i kanga.’ Sanngɛ kɛ mɔ Zoova yaci e sa tɛ mun cɛ e’n ti’n, ‘e ɲan e ti sa tɛ’m be sa nun.’ (Rɔm. 6:​17, 18; Ngl. 1:5) Kɛ Zoova ko yaci e sa tɛ mun ko cɛ e’n, e ti kɛ kanga kun mɔ i min’n w’a yaci i nun’n sa. E di aklunjɔɛ dan.

17. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ, kɛ Zoova yaci e sa tɛ mun cɛ’n, ɔ ti kɛ y’a yo juejue sa-ɔ? (Ezai 53:5)

 ¹⁷ An kanngan Ezai 53:5 nun. Biblu’n se kɛ, e mɔ e ti sa tɛ yofuɛ’n, ɔ ti kɛ tukpacɛ tɛ wie m’ɔ kwla kun e’n ɔ o e wun sa. Sanngɛ tɛ mɔ Zoova maan Zezi fɛli i wun yili’n ti’n, sɛ é kwlá sé’n, y’a yo juejue. (1 Piɛ. 2:24) Kɛ e yo sa tɛ’n, e nin Zoova e afiɛn saci. Sanngɛ tɛ mɔ Zezi fɛli i wun yili’n ti’n, Zoova kwla yaci e sa tɛ mun cɛ e, yɛ e nin i e afiɛn kwla mantan ekun. Kɛ sran kun mɔ tukpacɛ tɛ wie o i wun’n ɔ yo juejue’n, ɔ di aklunjɔɛ. I wafa kunngba’n, kɛ Zoova yaci e sa tɛ mun cɛ e, mɔ e nin i e afiɛn mantan kpa’n, mɔ kusu i klun jɔ e wun’n, i sɔ’n yo e fɛ dan.

?KƐ ZOOVA YACI E SA TƐ MUN CƐ E’N, I SU YE BENIN YƐ E ƝƐN I-Ɔ?

18. ?Ngue yɛ sunnzun ase nga Biblu’n fa kan Zoova i sa yaci cɛlɛ’n i ndɛ’n be kle e-ɔ? (An nian kuku nga be flɛ i kɛ “ Wafa nga Zoova yaci e sa tɛ mun cɛ e’n” i nun.)

¹⁸ ?Ngue yɛ sunnzun ase nga Biblu’n fa kan Zoova i sa yaci cɛlɛ’n i ndɛ’n be kle e-ɔ? Kɛ Zoova ko yaci sran kun i sa tɛ’n ko cɛ i’n, ɔ ti kɛ w’a yoman sa tɛ sɔ’n i le sa. Ɔ kwla lafi su kɛ Zoova su boman sa sɔ’n su diman jɔlɛ kun. I sɔ’n ti’n, e nin e Si Ɲanmiɛn e afiɛn kwla mantan kpa. Sanngɛ maan e wla kpɛn su kɛ Zoova i sran klolɛ dan’n i ti yɛ ɔ yaci e sa tɛ mun cɛ e-ɔ, nán kɛ e nin i sɔ’n fata ti-ɔ.—Rɔm. 3:24.

19. (1) ?Kɛ e si kɛ sa yaci cɛlɛ kpafuɛ’n fin Zoova’n, wafa sɛ yɛ i sɔ’n yo e-ɔ? (Rɔmunfuɛ Mun 4:8) (2) ?Ngue yɛ é wá wún i like suanlɛ nga i sin liɛ’n nun-ɔn?

¹⁹ An kanngan Rɔmunfuɛ Mun 4:8 nun. Nanwlɛ, kɛ e si kɛ sa yaci cɛlɛ kpafuɛ’n fin Zoova’n, i sɔ’n yo e fɛ kpa. (Jue. 130:4) Sanngɛ sɛ e waan Zoova yaci e wun sa’n cɛ e’n, ɔ fata kɛ e yo like kun. I sɔ’n ti cinnjin kpa. Zezi seli kɛ: “Sɛ amun yaciman sa nga be yo amun’n cɛman’n, amun Si kusu su yaciman amun liɛ mun cɛman amun.” (Mat. 6:​14, 15) Ɔ maan ɔ ti cinnjin kɛ e yaci sa cɛ kɛ Zoova sa. ?Sanngɛ wafa sɛ yɛ e kwla yo sɔ-ɔ? Like suanlɛ nga i sin liɛ’n nun’n, é wá wún wafa nga e kwla yo sɔ’n.