1, 2. (a) Ano an nangyari ki Jonas asin sa mga marinero dahil sa sala niya? (b) Paano makakatabang sa sato an istorya dapit ki Jonas?

 GUSTO kuta ni Jonas na papunduhon an grabeng ribok. Bako iyan huli sa nagsisiwit na kusog kan duros na minatama sa mga pisi kan layag; ni sa ragubrob kan gabukid na mga alon na minasalpok sa mga gilid kan barko, kaya nagraragitnit na iyan. An mas nakakarindi ki Jonas iyo an kurahaw kan mga marinero—an kapitan asin mga tripulante—mantang nagmamaigot sindang isalbar an barko. Nasisiyerto ni Jonas na magagadan sinda—huli sa saiya!

² Taano ta yaon si Jonas sa siring kasakit na kamugtakan? Nakagibo siya nin magabat na sala ki Jehova. Ano iyan? Dai na daw iyan maitatama? Dakul an ikakatukdo sa sato kan simbag diyan. Halimbawa, an istorya dapit ki Jonas nakakatabang sa sato na masabutan na dawa an mga may tunay na pagtubod puwedeng masala—asin kun paano ninda iyan maitatama.

3-5. (a) Ano an parating naiisip nin mga tawo pag nagigirumduman ninda si Jonas? (b) Ano an aram ta dapit ki Jonas? (Hilingon man an nota sa ibaba.) (c) Taano ta bakong pasil o dai nakakaugma an paglilingkod ni Jonas bilang propeta?

³ Pag nagigirumduman si Jonas, garo baga an parating naiisip nin mga tawo iyo an negatibong ugali niya, siring kan dai pagsunod o katagasan nin payo. Pero dakul pa kitang dapat maaraman dapit sa saiya. Girumdumon na pinili si Jonas bilang propeta nin Diyos. Dai siya pipilion ni Jehova para sa siring kagabat na paninimbagan kun bako siyang maimbod o matanos.

⁴ Dikit sana an sinasabi kan Bibliya dapit ki Jonas. (Basahon an 2 Hade 14:25.) Siya taga Gat-hefer, na apat na kilometro sana hali sa Nazaret, an banwaan na duman madakula si Jesu-Cristo pakalihis  nin mga walong siglo. a Si Jonas naglingkod bilang propeta durante kan pagreynar ni Hading Jeroboam II kan 10 tribong kahadian nin Israel. Haloy nang gadan si Elias; nagadan an suminalida sa saiya na si Eliseo durante kan paghadi kan ama ni Jeroboam. Dawa ngani ginamit ni Jehova an duwang ini tanganing halion an pagsamba ki Baal, dai na naman nagsusunod an Israel. An nasyon nasa impluwensiya na ngunyan nin sarong hadi na ‘nagpaparagibo nin maraot sa mga mata ni Jehova.’ (2 Ha. 14:24) Kaya an paglilingkod ni Jonas bakong pasil o dai nakakaugma. Alagad, may kaimbudan niyang ginibo iyan.

⁵ Pero sarong aldaw, may pambihirang pagbabago sa buhay ni Jonas. May ipinapagibo sa saiya si Jehova, na para sa saiya masakiton. Ano iyan?

 6. Ano an ipinapagibo ni Jehova ki Jonas, asin taano ta tibaad garo baga masakiton iyan?

⁶ Sinabihan ni Jehova si Jonas: ‘Magbuhat ka, magduman ka sa Nineve, na dakulang banwaan, asin [magbalangibog ka tumang sa] saiya; huli ta an saiyang karatan nagsakat sa atubangan ko.’ (Jon. 1:2) Madaling masabutan kun taano ta garo masakiton an ipinapagibo sa saiya. An Nineve mga 800 kilometros pasirangan, na kun babaklayon posibleng mga sarong bulan. Minsan siring, an pagbaklay tibaad mas pasil kisa sa ipinapagibo sa saiya. Ipapaabot ni Jonas sa Nineve an mensahe nin paghukom ni Jehova sa mga Asiriano, na bantog na mga madahas asin maringis. Kun sa banwaan nin Diyos dikit sana an naghimati ki Jonas, ano an aasahan niya sa mga pagano? Ano daw an mangyayari sa nagsosolong lingkod ni Jehova sa mahiwason na Nineve, na aapudon na “siyudad nin pagpabulos nin dugo”?—Nah. 3:1, 7, NW.

7, 8. (a) Gurano kadesidido si Jonas na dulagan an ipinapagibo ni Jehova? (b) Taano ta dai niyato masasabing maluya an buot ni Jonas?

⁷ Dai ta aram kun talagang naisip iyan ni Jonas o dai. An aram ta nagdulag siya. Sinabihan siya ni Jehova na magpasirangan pero nagpasulnupan siya, sagkod sa pinakaharayo na madudumanan niya. Nagduman siya sa may baybayon, sa sarong duungan sa siyudad nin Jopa, na duman nagsakay siya sa barko pa-Tarsis. May mga iskolar sa Bibliya na nagsasabing an Tarsis nasa España. Kun totoo iyan, mabiyahe si Jonas nin mga 3,500 kilometros parayo sa Nineve. Tibaad masarong taon an biyahe pasiring sa ibong na puro kan Dakulang Dagat.  Arog kaiyan kadesidido si Jonas na dulagan an ipinapagibo ni Jehova!—Basahon an Jonas 1:3.

⁸ Masasabi ta daw na maluya an buot niya? Dai niyato siya dapat husgaran tulos. Arog kan mahihiling ta, kaya niyang magpahiling nin pambihirang kusog nin buot. Pero kapareho niyato gabos, bako siyang perpekto na may piglalabanan na dakulon na kaluyahan. (Sal. 51:5) Siisay sa sato an nungkang nakakamati nin takot?

 9. Ano kun minsan an tibaad namamatian ta dapit sa ipinapagibo sa sato ni Jehova, asin anong katotoohan an kaipuhan tang girumdumon kun mangyari iyan?

⁹ Kun minsan tibaad may ipinapagibo an Diyos na garo baga para sa sato dipisil, imposible pa ngani. Tibaad natatakot pa ngani kitang maghulit kan maugmang bareta kan Kahadian nin Diyos, na kahagadan sa mga Kristiyano. (Mat. 24:14) Madalion tang malingawan an mahalagang katotoohan na sinabi ni Jesus: ‘An gabos na bagay [posible sa] Diyos.’ (Mar. 10:27) Kun may panahon na nalilingawan ta an katotoohan na iyan, tibaad masabutan niyato an namatian ni Jonas. Pero, ano an resulta kan pagdulag niya?

10, 11. (a) Ano an tibaad inaasahan ni Jonas mantang pahali na sa duungan an barkong pangkargamento? (b) Paano nameligro an barko asin mga tripulante?

¹⁰ Maiimahinar ta si Jonas na nakasakay sa barkong iyan, na posibleng barkong pangkargamento kan Fenicia. Siya nagmamasid mantang an kapitan asin mga tripulante sibot-sibot sa pagmaniobra kan barko pahali sa duungan. Mantang luway-luway sindang nagrarayo sa gilid kan baybayon, posibleng inaasahan niya na makakadulag na siya sa peligro na kinakatakutan niya. Pero biglang nagbago an kamugtakan nin panahon.

¹¹ An dagat garo pigbabati nin makusugon na duros. Dawa mga barko ngunyan magigin saditon na sana paghilingon dahil sa darakulaon na alon. Sagkod nuarin daw kakayanon kan gibo sa kahoy na barkong iyan an pagsurusalya diyan kan darakulaon na alon? Aram daw ni Jonas, kan oras na idto, an isinurat niya pag-abot nin panahon—na ‘si Jehova nagpaduros nin makusog sa dagat’? Dai ta aram. Pero, nahiling niya na an mga marinero nagpuon nang mag-apod sa manlain-lain na diyos ninda, asin aram niyang dai ini nin ikakatabang. (Lev. 19:4) Arog kaini an pagkasabi niya: ‘Mababagbag na an sakayan.’ (Jon. 1:4) Pero paano siya makakapamibi sa Diyos na dinudulagan niya?

12. (a) Taano ta dai niyato dapat husgaran tulos si Jonas sa pagturog niya mantang nasa kasagsagan an bagyo? (Hilingon man an nota sa ibaba.) (b) Paano ihinayag ni Jehova an tunay na dahilan kan nangyayari?

¹² Huling pagmati ni Jonas dai siyang ikakatabang, nagduman siya sa ibabang parte kan barko asin nakakua nin lugar na mahihigdaan.  Duman, napaturog siya nin nanok. b Nahiling siya kan kapitan, pinukaw siya, asin sinabihan na mamibi sa saiyang diyos, arog kan ginigibo nin gabos. Huling nasisiyerto ninda na sarong milagro an bagyong ini, nagburunutan an mga marinero tanganing maaraman kun siisay sa mga nakasakay an dahilan kan nangyayari sa sainda. Daing duda na natakot siya mantang saro-sarong nahahali sa burunutan an mga yaon duman. Dai nahaloy nagluwas an totoo. Si Jehova an nagmamaniobra kan bagyo, saka kan burunutan, para itukdo an sarong tawo—si Jonas!—Basahon an Jonas 1:5-7.

13. (a) Ano an itinuga ni Jonas sa mga marinero? (b) Ano an pirit na ipinagibo ni Jonas sa mga marinero, asin taano?

¹³ Nagtuga si Jonas sa mga marinero. Siya lingkod kan makakamhan sa gabos na Diyos, si Jehova. Siya an Diyos na dinudulagan asin napaanggot niya, kaya namemeligro sinda gabos. Nakubhanan an mga lalaki; nahiling niya an grabeng takot sa mga mata ninda. Hinapot siya ninda kun ano an dapat nindang gibuhon sa saiya tanganing ikasalbar sinda asin an barko. Ano an sinabi niya? Tibaad tinakigan siya kan maisip niya na malalamos siya sa malipot asin maalon na dagat. Pero makakaya daw niyang pabayaan na sanang magadan an gabos mantang aram niya na ikakaligtas niya sinda? Kaya pinirit niya sinda: ‘[Buhaton] ako nindo asin iapon ako nindo sa dagat, asin ta an dagat matunong [para] sa saindo: huli ta naiisihan ko na huli sa sakuya duminatong an dakulang bagyong ini sa saindo.’—Jon. 1:12.

14, 15. (a) Paano ta maaarog an makusog na pagtubod ni Jonas? (b) Ano an reaksiyon kan mga marinero sa ipinapagibo sa sainda ni Jonas?

¹⁴ Iyan bakong tataramon nin sarong maluya an buot, bako daw? Siyertong naugma si Jehova sa pagigin makusog kan buot asin mapagsakripisyo ni Jonas sa makatatakot na kamugtakan na iyan. Nahiling ta digdi an makusog na pagtubod ni Jonas. Maaarog niyato iyan ngunyan paagi sa pag-inot kan kapakanan nin iba kisa sa sato. (Juan 13:34, 35) Kun may nahihiling kita na nangangaipo, baga man sa pisikal, emosyonal, o espirituwal, nagsasakripisyo daw kita tanganing makatabang? Napapaugma ta nanggad si Jehova kun ginigibo niyato iyan!

¹⁵ Tibaad napahiro man an buot kan mga marinero, huling kan primero habo nindang sunudon an ipinapagibo ni Jonas! Imbes, ginibo ninda an gabos para isalbar an barko—pero mayong nangyari. Urog sanang kuminusog an bagyo. Paghaloy-haloy, narealisar ninda na mayo na sindang magigibo. Mantang nakikimahirak sinda sa Diyos ni Jonas na si Jehova, binuhat siya ninda asin inapon sa dagat.—Jon. 1:13-15.

16, 17. Iladawan an nangyari ki Jonas kan iapon siya sa dagat. (Hilingon man an mga ritrato.)

¹⁶ Buminagsak si Jonas sa makusugon na mga alon. Tibaad nagkawag-kawag siya, asin dawa grabe an alon nahiling niya na marikas na nagrarayo an barko. Pero ilinubog siya kan makusugon na mga alon. Durudiretso na siyang naglubog asin naisip niya na mayo na siyang pag-asang makaligtas.

¹⁷ Pag-abot nin panahon, ilinadawan ni Jonas an namatian niya kaidto. May mga bagay na nagsabong sa isip niya. Namundo siya kan maisip niya na nungka na niyang mahihiling giraray an magayon na templo ni Jehova sa Jerusalem. Namatian niya na nasa kararuman na siya kan dagat, harani sa pinakaibaba kan kabukidan, na duman nasabod siya sa mga duot sa dagat. Garo baga ini na an magigin lulubngan niya.—Basahon an Jonas 2:2-6.

18, 19. Ano an nangyari ki Jonas sa kararuman kan dagat, anong klaseng linalang an biglang nag-abot, asin siisay an nasa likod kan pangyayaring ini? (Hilingon man an nota sa ibaba.)

¹⁸ Pero halat nguna! May naghihiro sa harani—sarong buhay na bagay na dakulaon asin maitom. Iyan biglang nagrani sa  saiya. Buminuka an dakulaon na bunganga kaiyan asin hinalon siya!

¹⁹ Katapusan na ini ni Jonas. Alagad, ngalason siya—buhay pa siya! Dai siya narunot, ni napuot man. Naghahangos pa siya, dawa ngani pighuna niya na idto na an magigin lulubngan niya. Luway-luway siyang napano nin pagngalas asin paghanga. Daing duda na si Jehova an ‘nag-andam nin sarong dakulang sira na [mahalon] ki Jonas.’ c—Jon. 1:17.

20. Ano an manunudan ta dapit ki Jonas kan siya mamibi sa laog kan tulak kan dakulang sira?

²⁰ Luminihis an mga minuto sagkod mga oras. Duman, sa grabeng kadikluman na kaidto sana niya naeksperyensiyahan, nakapag-isip-isip si Jonas asin namibi ki Jehova. Dakul an ihinahayag kan pamibi niya, na detalyadong isinurat sa ikaduwang kapitulo kan Jonas. Ipinapahiling kaiyan na dakulon an aram niya sa Kasuratan, huli ta parating sinasambit kaiyan an Salmo. Ipinapahiling man kaiyan an sarong nakakaugmang kuwalidad: pagigin mapagpasalamat. Nagkongklusyon siya: ‘Alagad ako aatangan taka nin tingog nin [pagpasalamat]; babayadan ko an sakuyang itinuga. An kaligtasan ki Jehova.’—Jon. 2:9.

21. Ano an nanudan ni Jonas dapit sa kaligtasan, asin anong mahalagang leksiyon an dapat tang girumdumon?

²¹ Duman, sa lugar na dai nanggad linalauman—“sa tulak kan sira”—nanudan ni Jonas na kayang iligtas ni Jehova an siisay man na tawo, sain man asin ano man na oras. Dawa duman, nahiling asin ilinigtas ni Jehova an saiyang lingkod na nasa masakit na kamugtakan. (Jon. 1:17) Si Jehova sana an may kakayahan na ingatan na buhay an sarong tawo sa laog nin tulong aldaw asin tulong banggi sa tulak nin dakulang sira. Marahay na girumdumon ta ngunyan na si Jehova an ‘Diyos na sa saiyang kamot namumugtak an saimong buhay’ o hinangos. (Dan. 5:23) Utang niyato sa saiya an kada paghangos ta, an mismong pag-eksister ta. Nagpapasalamat daw kita? Kun siring, bako daw na dapat sanang kuyugon ta si Jehova?

22, 23. (a) Dai nahaloy, paano nabalo an pagigin mapagpasalamat ni Jonas? (b) Ano an manunudan ta ki Jonas kun kita nakakagibo nin sala?

 ²² Kumusta si Jonas? Nakanuod daw siyang magpasalamat ki Jehova paagi sa pagkuyog? Iyo nanggad. Pakalihis nin tulong aldaw asin tulong banggi, dinara siya kan sira sa baybayon asin ‘ilinuwa sa [marang] daga.’ (Jon. 2:10) Isipon mo iyan—pagkatapos kan gabos na nangyari, dai na niya ngani kaipuhan na maglangoy pasiring sa baybayon! Siyempre, huling dai niya aram kun hain siya, kaipuhan pa man giraray niyang hanapon an dalan pasiring sa dudumanan niya. Pero dai nahaloy, nabalo an pagigin mapagpasalamat niya. An Jonas 3:1, 2 nagsasabi: ‘Asin may uminabot na tataramon ni Jehova ki Jonas sa [ikaduwang beses], na an sabi: Magtindog ka, asin magduman ka sa Nineve, idtong dakulang banwaan, asin ipahayag mo sa saiya an sasabihon ko sa saimo.’ Ano an gigibuhon ni Jonas?

²³ Dai nagduwa-duwa si Jonas. Mababasa ta: ‘Asin tuminindog si Jonas, asin nagduman sa Nineve, siring sa tataramon ni Jehova.’ (Jon. 3:3) Iyo, nagkuyog siya. Malinaw na nakanuod na siya sa mga sala niya. Kaipuhan ta man arugon an pagtubod niya. Kita gabos nagkakasala; kita gabos nasasala. (Roma 3:23) Pero minasuko daw kita, o nakakanuod sa satong mga sala asin nagigin makinuyog sa Diyos?

24, 25. (a) Kan panahon ni Jonas, anong balos an itinao sa saiya? (b) Anong mga balos an makakamtan ni Jonas pag-abot nin panahon?

²⁴ Tinawan daw ni Jehova nin balos si Jonas huli sa pagkuyog niya? Iyo nanggad. An saro iyo na pag-abot nin panahon posibleng nabaretaan niya na nakaligtas an mga marinero. Nagpundo tulos an bagyo pagkatapos na isakripisyo niya an saiyang buhay, asin an mga marinero nagkaigwa nin ‘dakulang pagkatakot ki Jehova’ saka nag-atang sa saiya imbes na sa palsong mga diyos.—Jon. 1:15, 16.

²⁵ May mas dakula pa nganing balos na uminabot pakalihis nin halawig na panahon. Ginamit ni Jesus an panahon na si Jonas nasa tulak kan dakulaon na sira bilang makahulang paglaladawan sa panahon na Siya mamumugtak sa lulubngan, o Sheol. (Basahon an Mateo 12:38-40.) Mauugma nanggad si Jonas pag maaraman niya an bendisyon na iyan kun siya buhayon na liwat digdi sa daga! (Juan 5:28, 29) Gusto man ni Jehova na bendisyunan ka. Arog ni Jonas, makakanuod ka daw sa mga sala mo asin magigin makinuyog saka mapagsakripisyo?