1, 2. (a) Anong mga kadipisilan an inaatubang sa ngunyan kan mga estranghero? (Hilingon an ritrato sa itaas.) (b) Ano an ipinagirumdom ni apostol Pablo, asin anong mga hapot an pag-uulayan ta?

LABING 30 taon na an nakaagi kan si Osei, ^[1] na bako pang Saksi kan panahon na idto, mag-abot sa Europa hali sa Ghana. Nagigirumduman niya: “Namati ko tulos na daing pakiaram sa sako an kadaklan na tawo. Nanibago man akong marhay sa klima. Kan magluwas na ako sa airport asin, sa primerong pagkakataon, namati ko na an lipot, napahibi ako.” Huling nasakitan siyang manudan an bagong lengguwahe, dai tulos nakahanap nin marahay na trabaho si Osei sa laog nin labing sarong taon. Harayo siya sa pamilya niya, kaya napungaw siya asin pagmati niya mayo siyang kadamay.

² Kun nasa arog ka kaiyan na sitwasyon, paano mo gustong trataron nin iba? Bako daw na gusto mong maugma kang akuon sa Kingdom Hall, ano man an saimong nasyonalidad o rasa? Sa katunayan, sinasadol kan Bibliya an tunay na mga Kristiyano na “dai paglingawan an pagkamapag-istimar,” na nangangahulugan na “kabuutan sa mga estranghero.” (Heb. 13:2, NW) Kaya, pag-ulayan niyato an minasunod na  hapot: Paano tinatratar ni Jehova an mga estranghero? Taano ta tibaad kaipuhan tang baguhon kun paano niyato tinatratar an mga estranghero? Asin paano niyato matatabangan an mga hali sa ibang nasyon na magin pamugtak an buot sa satong kongregasyon?

3, 4. Uyon sa Exodo 23:9, ano an linalauman nin Diyos na magigin pagtratar kan saiyang suanoy na banwaan sa mga dayuhan, asin taano?

³ Pagkatapos na iligtas ni Jehova an saiyang banwaan sa Ehipto, tinawan niya sinda nin mga pagbuot na nagpapahiling nin espesyal na konsiderasyon sa dakul na bakong Israelita na nag-iba sa sainda. (Ex. 12:38, 49; 22:21) Huling sa parati masakit an kamugtakan sa buhay kan mga dayuhan, may pagkamuot na itinao sa sainda ni Jehova an mga pangangaipo ninda. Halimbawa, may deretso sindang mag-aráhit o mangua kan mga tada sa inanihan.—Lev. 19:9, 10.

⁴ Imbes na basta pagbutan sana an mga Israelita na igalang an mga dayuhan, pinahiro sinda ni Jehova paagi sa pagpagirumdom sa sainda kun ano an pagmati na magin dayuhan. (Basahon an Exodo 23:9.) Aram ninda ‘kun ano an kamugtakan’ nin sarong dayuhan. Dawa kan dai pa uripon an mga Hebreo, posibleng marhay na linilikayan na sinda kan mga Ehipsiyo huli sa hababang paghiling kan mga ini sa saindang rasa o relihiyon. (Gen. 43:32; 46:34; Ex. 1:11-14) Masakit an nagin buhay kan mga Israelita kan sinda magin mga dayuhan, pero linalauman ni Jehova na tatrataron ninda an mga dayuhan na ‘siring sa taga sainda’ man sana.—Lev. 19:33, 34.

5. Ano an makakatabang sa sato na maarog an pagmakulog ni Jehova sa mga dayuhan?

⁵ Sa ngunyan, makakasiyerto kita na arog pa man giraray kaiyan an pagmakulog ni Jehova sa mga dayuhan na nag-aatender sa satong Kristiyanong mga pagtiripon. (Deut. 10:17-19; Mal. 3:5, 6) Kun iisipon niyato an mga kadipisilan na inaagihan ninda, arog kan diskriminasyon o dai pakasabot sa lengguwahe, mahanap kita nin mga paagi tanganing maipahiling sa sainda an kabuutan asin pakikidamay.—1 Ped. 3:8.

6, 7. Ano an nagpapahiling na nanudan kan mga Kristiyano kan inot na siglo na halion an grabeng pagpalain-lain?

⁶ Nanudan kan mga Kristiyano kan inot na siglo na halion an kinatudan nang ugali kan mga Judio—an grabeng pagpalain-lain. Kan Pentecostes 33 C.E., inistimar kan mga nakaistar sa Jerusalem an bagong makumbertir na mga Kristiyano hali sa manlain-lain na nasyon. (Gui. 2:5, 44-47) An pagmakulog kan mga Kristiyanong Judio sa mga kapagtubod nindang taga ibang nasyon nagpapahiling na nasasabutan ninda an kahulugan kan terminong “pagkamapag-istimar.”

⁷ Pero mantang nagdadakula an inot na Kristiyanong kongregasyon, minalataw na may nangyaring diskriminasyon. Nagreklamo an mga Judiong nagtataram nin Griego huling bakong patas an pagtratar sa mga kaiba nindang babaying balo. (Gui. 6:1) Tanganing maresolberan an isyung ini, nagpili an mga apostol nin pitong lalaki para masiguradong mayo na nin mapapabayaan. May Griegong pangaran an gabos na lalaking ini, na tibaad nagpapahiling na gusto kan mga apostol na magin mas pamugtak an buot kan mga babaying balo asin mahali an ano man na tensiyon sa laog kan inot na Kristiyanong kongregasyon huli sa magkakalain na pinaghalian.—Gui. 6:2-6.

8, 9. (a) Ano an puwedeng magparisa na igwa kita nin pagpalain-lain o pagmati na nakakalabi an satong rasa? (b) Ano an dapat niyatong halion sa satong puso? (1 Ped. 1:22)

⁸ Naaaraman man niyato ini o dai, gabos kita naiimpluwensiyahan na marhay kan satong kultura. (Roma 12:2) Dugang pa, tibaad nadadangog niyato sa satong mga kataid, katrabaho, o mga kaklase an mga pakaraot ninda sa mga tawong iba an nasyonalidad, tribo, o rasa. Gurano kita kanaiimpluwensiyahan kan satong kultura asin kan arog kaiyan na negatibong mga opinyon? O ano an nagigin reaksiyon niyato pag tinatatsaran kan  iba an satong nasyonalidad o an nagkapira sa mga kostumbre ta?

⁹ May panahon na nagkaigwa si apostol Pedro nin pagpalain-lain sa mga bakong Judio, pero luway-luway niyang nanudan na halion sa saiyang puso an negatibong mga pagmati. (Gui. 10:28, 34, 35; Gal. 2:11-14) Siring man, kun may marisa kita sa satong sadiri na ano man na pagpalain-lain o pagmati na nakakalabi an satong rasa, dapat niyatong hinguwahon na marhay na halion iyan sa satong puso. (Basahon an 1 Pedro 1:22.) Puwede niyatong hurop-hurupon an katotoohan na mayo sa sato an maninigo para sa kaligtasan; gabos kita bakong perpekto, ano man an satong nasyonalidad. (Roma 3:9, 10, 21-24) Kaya taano ta iisipon niyato na nakakalabi kita sa kiisay man? (1 Cor. 4:7) An satong kaisipan dapat na arog kan ki apostol Pablo, na sinabihan an kapwa niya linahidan na mga Kristiyano na “bako na [sindang] mga estranghero asin mga dayuhan, kundi . . . mga miyembro kan pamilya nin Diyos.” (Efe. 2:19, NW) Kaipuhan niyatong maghinguwang marhay na mahali an ano man na pagpalain-lain sa mga tawong iba an pinaghalian tanganing maisulot niyato an bagong personalidad.—Col. 3:10, 11.

10, 11. Paano inarog ni Boaz sa pagtratar niya ki Ruth na Moabita an pagtratar ni Jehova sa mga estranghero?

¹⁰ Sa pagtratar niya ki Ruth na Moabita, daing dudang inarog ni Boaz an pagtratar ni Jehova sa mga estranghero. Kan inspeksiyunon ni Boaz an saiyang kaumahan kan iyan inaani na, narisa niya an sarong mahigos na babaying dayuhan na nangungua kan mga tada sa inanihan kasunod kan mga paraani. Kan maaraman niyang naghagad ini nin permiso para mag-aráhit—dawa may deretso man talaga ining gibuhon iyan—bukas-palad ining tinugutan ni Boaz na mag-aráhit dawa sa mga ginuygoy.—Basahon an Rut 2:5-7, 15, 16.

¹¹ Ipinapahiling kan sumunod nindang pag-uulay na may pagmakulog si Boaz ki Ruth asin sa masakit kaining kamugtakan bilang dayuhan. Inot, sinabi niya ki Ruth na magdanay na kaiba kan grupo nin hoben na mga babayi na kairiba ni Boaz sa harong tanganing dai ini ribukon kan mga lalaking trabahador. Sinigurado pa ngani niyang may igong makakakan asin maiinom si Ruth, arog kan tangdanan na mga trabahador. Saro pa, dai siya nagtaram na mas nakakalangkaw siya sa tios na babaying dayuhan, imbes, pinakusog niya an buot kaini.—Rut 2:8-10, 13, 14.

12. Ano an puwedeng magin positibong epekto sa bagong abot na mga dayuhan kun papahilingan ta sinda nin kabuutan?

¹² Napahanga si Boaz ki Ruth bako sanang huli sa ipinahiling kaining bakong makasadiring pagkamuot sa panugangan kaining si Noemi, kundi huli man ta nagin parasamba ini ni Jehova. Sa katunayan, an kabuutan na ipinahiling ni Boaz sarong kapahayagan kan maimbod na pagkamuot ni Jehova sa sarong babaying naghanap nin pailihan ‘sa irarom kan mga pakpak kan Diyos kan Israel.’ (Rut 2:12, 20; Tal. 19:17) Siring man ngunyan, an pagpahiling niyato nin kabuutan makakatabang sa ‘gabos na klase nin tawo’ na mamidbid an katotoohan asin mamatian kun gurano sinda kanamumutan ni Jehova.—1 Tim. 2:3, 4.

13, 14. (a) Taano ta dapat niyatong hinguwahon na tara-tarahon an mga estrangherong nag-atender sa satong Kingdom Hall? (b) Ano an puwede mong gibuhon kun nag-aalangan kang makipag-ulay sa mga tawong iba an kultura?

¹³ Puwede kitang magpahiling nin kabuutan sa bagong abot na mga dayuhan paagi sa mainit na pagtara-tara sa sainda sa Kingdom Hall. Tibaad marisa niyato, na kun minsan, nasusupog asin mas pinipili nindang sinda-sinda an mag-iribanan. Huli sa paagi nin pagpadakula sa sainda o sa kamugtakan ninda sa buhay, tibaad hababa an paghiling ninda sa sadiri kun ikukumparar sa ibang rasa o nasyonalidad. Kaya, dapat na kita an mag-inot na magpahiling nin mamumuton asin sinserong interes sa sainda. Kun igwa sa lengguwahe nindo, matatabangan kamo kan JW Language app na manudan kun paano nindo sinda tatara-tarahon sa nagimatan nindang lengguwahe.—Basahon an Filipos 2:3, 4.

 ¹⁴ Tibaad nag-aalangan kang makipag-ulay sa mga tawong iba an kultura. Tanganing mahali an pagmating iyan, puwede kang mag-istorya nin sarong bagay mapadapit sa sadiri mo. Dai mahahaloy, maaaraman mong mas dakul palan kamong pagkakapareho kisa sa tibaad iniisip mo asin na an lambang kultura may kanya-kanyang kakusugan saka kaluyahan.

15. Ano an makakatabang sa sato na magin mas mapagsabot sa mga nakikibagay sa bago nindang iniistaran na nasyon?

¹⁵ Tanganing matabangan an iba na magin pamugtak an buot sa kongregasyon, sadiyosan na haputon an sadiri, ‘Kun ako an yaon sa ibang nasyon, ano an gusto kong magin pagtratar sa sako kan mga taga duman?’ (Mat. 7:12) Magin mapasensiya sa mga nakikibagay sa bago nindang iniistaran na nasyon. Sa primero, tibaad dai ta pa lubos na masabutan kun taano ta arog sinda kaiyan mag-isip o kun taano ta arog kaiyan an saindang reaksiyon. Pero imbes na lauman na aakuon ninda an satong kultura, taano ta dai niyato akuon kun ano talaga sinda?—Basahon an Roma 15:7.

16, 17. (a) Ano an puwede tang gibuhon tanganing mas maparani kita sa mga tawo na iba an kultura? (b) Sa anong praktikal na mga paagi niyato puwedeng tabangan an mga nag-imigrar na nasa kongregasyon ta?

¹⁶ Kun aaramon niyato an dapit sa nasyon asin kultura kan mga dayuhan, tibaad mas magigin madali sa sato na makiiba sa sainda. Kun dai pa kita gayong pamilyar dapit sa mga taga ibang nasyon na nasa satong kongregasyon o teritoryo, sa panahon kan satong pampamilyang pagsamba, puwede kitang mag-research mapadapit sa sainda. An saro pang paagi para mas maparani kita sa mga hali sa ibang nasyon iyo na imbitaran sindang magkakan sa satong harong. ‘Binuksan’ ni Jehova an “pinto sa mga nasyon tanganing makalaog an mga ini asin magturubod.” Binubuksan ta man daw an pinto kan satong harong para sa mga estranghero na “satuyang mga tugang sa pagtubod”?—Gibo 14:27, NW; Gal. 6:10, NW; Job 31:32.

¹⁷ Kun makikiiba-iba kita sa sarong nag-imigrar na pamilya, mas maaaraman niyato asin mapapahalagahan an mga paghihinguwa ninda para makibagay sa satong kultura. Tibaad mahiling niyato na nangangaipo sinda nin praktikal na tabang  tanganing manudan an satong lengguwahe. Tibaad puwede man niyato sindang tabangan na makadulok sa mga ahensiya na makakatabang sa sainda na makakua nin marahay na istaran o trabaho. Dakula an magigin epekto kan siring na mga praktikal na tabang sa buhay kan satong mga kapagtubod.—Tal. 3:27.

18. Kiisay na marahay na halimbawa nin pagtao nin paggalang asin pasasalamat an puwedeng arugon kan mga nag-imigrar sa ngunyan?

¹⁸ Siyempre, gigibuhon kan mga nag-imigrar an saindang pinakamakakaya tanganing makibagay sa kultura kan bagong nasyon na iniistaran ninda. Nagpahiling nin marahay na halimbawa si Ruth sa bagay na ini. Inot, nagpahiling siya nin paggalang sa mga kostumbre kan bago niyang nasyon paagi sa paghagad nin permiso para mag-aráhit. (Rut 2:7) Dai niya ipinamugtak na siguradong igwa siya kan deretsong ini, na garo baga may obligasyon sa saiya an iba na tabangan siya. Ikaduwa, tulos siyang nagpasalamat sa kabuutan na ipinahiling sa saiya kan iba. (Rut 2:13) Kun magpapahiling an mga nag-imigrar nin arog kaining marahay na mga ugali, posibleng mas igagalang sinda kan saindang mga kapagtubod asin kan mga tawo sa bago nindang komunidad.

19. Ano an mga dahilan niyato para maugmang akuon an mga estranghero sa satong kongregasyon?

¹⁹ Nauugma kita na huli sa daing kapantay na kabuutan ni Jehova, tinugutan niya an gabos na tawo na may lain-lain na pinaghalian na madangog an maugmang bareta. Tibaad sa pinaghalian nindang nasyon, dai sinda nakakapag-adal nin Bibliya o nakakaatender sa pagtiripon kaiba kan mga lingkod ni Jehova. Pero ngunyan na may oportunidad na sindang makiasosyar sa sato, bako daw na dapat niyato sindang tabangan na dai mamatian na sinda mga estranghero? Tibaad mayo kitang gayong kuwarta o limitado sana an naitatao tang praktikal na tabang, pero an kabuutan na ipinapahiling niyato sa sainda kapahayagan kan pagkamuot ni Jehova para sa sainda. Kaya, bilang ‘mga paraarog sa Diyos,’ lugod na gibuhon niyato an satong pinakamakakaya na maugmang akuon an mga estranghero sa satong kongregasyon.—Efe. 5:1, 2.