1, 2. (a) Sa ano nanunungod an mga termino sa orihinal na lengguwahe para sa “kamurawayan”? (b) Anong mga hapot an pag-uulayan ta sa artikulong ini?

KUN nadadangog mo an tataramon na “kamurawayan,” ano an minasabong sa isip mo? An kahanga-hangang kagayunan kan mga linalang? (Sal. 19:1) An pag-umaw daw asin kamurawayan na itinatao sa mga tawong may dakulang kayamanan, kadunungan, o kapangganahan sa buhay? Sa Kasuratan, an mga termino sa orihinal na lengguwahe para sa “kamurawayan” may kahulugan na pagigin magabat. Kan suanoy na mga panahon—kan an kuwarta gibo sa mahahalagang marhay na metal—an mas magabat na sinsilyo mas makantidad. An mga tataramon na ginagamit tanganing ikapahayag an ideya nin pagigin magabat nagkaigwa nin piguratibong kahulugan na ipinapanungod sa sarong bagay na may dakulang halaga, makangangalas, o kahangahanga.

² Tibaad hanga kitang marhay sa kapangyarihan, posisyon, o reputasyon nin iba, pero ano an hinahanap nin Diyos sa mga tawo? An totoo, sinambit sa Kasuratan an kamurawayan na itinatao nin Diyos sa mga tawo. Halimbawa, an Talinhaga 22:4 (NW) nagsasabi: “An bunga nin kapakumbabaan asin pagkatakot ki Jehova kayamanan asin kamurawayan patin buhay.” Asin an disipulong si Santiago nagsurat: ‘Magpakumbaba kamo sa atubang nin Kagurangnan, asin papalangkawon niya kamo.’ (Sant. 4:10) Ano an kamurawayan na itinatao ni Jehova sa mga tawo? Ano an puwedeng makaulang sa sato sa pagkamit kaiyan? Asin paano ta matatabangan an iba na magkamit kan kamurawayan na ini?

3-5. Paano kita tinatawan ni Jehova nin kamurawayan?

³ Ipinahayag kan salmista an saiyang kumpiyansa na kakaputan siya ni Jehova sa tuong kamot asin dadarahon sa tunay na kamurawayan. (Basahon an Salmo 73:23, 24.) Paano ini ginigibo ni Jehova? Dinadara ni Jehova sa kamurawayan an  mapakumbabang mga lingkod niya paagi sa pagtao nin onra sa sainda sa dakul na paagi. Binebendisyunan niya sinda nin pakasabot sa saiyang kabutan. (1 Cor. 2:7) An mga nagdadangog sa tataramon niya asin nagsusunod sa saiya tinatawan niya nin onra na magkaigwa nin dayupot na personal na relasyon sa saiya.—Sant. 4:8.

⁴ Ipinagkatiwala man ni Jehova sa mga lingkod niya an mamuraway na kayamanan kan Kristiyanong ministeryo. (2 Cor. 4:1, 7) Asin an ministeryong ini nagbubunga nin kamurawayan. Sa mga naggagamit kan saindang pribilehiyo nin paglilingkod tanganing umawon siya asin makinabang an iba, si Jehova nanunuga: “Papamurawayon ko an nagpapamuraway sako.” (1 Sam. 2:30, An Banal na Biblia) Tinatawan sinda ni Jehova nin onra paagi sa pagtao sa sainda nin marahay na ngaran, asin posibleng marhay na igwa sinda nin marahay na dangog sa iba pang lingkod nin Diyos.—Tal. 11:16; 22:1.

⁵ Kumusta man an magigin puturo kan mga ‘nananarig ki Jehova asin nag-uutob kan saiyang dalan’? Sinda pinanugaan: ‘Papahalangkawon kamo ni Jehova na manunod [magmana] kan daga. Kun tatapuson na niya an mga parakasala, [mahihiling] nindo iyan.’ (Sal. 37:34) Inaantisipar nindang makamtan an daing kaagid na onra na mag-ako nin buhay na daing katapusan.—Sal. 37:29.

6, 7. Taano ta dakul an habong magtubod ki Jesus?

⁶ Ano an puwedeng makaulang sa sato sa pagkamit kan kamurawayan na andam na itao sa sato ni Jehova? An saro iyo an pagtao nin sobrang importansiya sa mga opinyon kan mga mayong marahay na relasyon sa Diyos. Isip-isipa an isinurat ni apostol Juan mapadapit sa nagkapirang nasa awtoridad kan panahon ni Jesus: ‘Balakid sa mga puon an nagturubod ki Jesus, alagad huli sa mga Fariseo dai sinda nagpahayag, tanganing dai sinda pahalion sa sinagoga; huli ta sinda namuot pa nin urog sa kamurawayan nin mga tawo kisa kamurawayan nin Diyos.’ (Juan 12:42, 43) Mas marahay kutana kun an mga namamahalang idto dai nagtao nin sobrang importansiya sa iisipon kan mga Fariseo.

⁷ Sa kapinunan kan saiyang ministeryo, malinaw nang sinabi ni Jesus kun taano ta dakul an dai maako asin matubod sa saiya. (Basahon an Juan 5:39-44.) Dakul na siglo nang inaantisipar kan nasyon nin Israel an pag-abot kan Mesiyas. Kan punan ni Jesus an pagtutukdo, posibleng narealisar kan nagkapirang indibiduwal base sa hula ni Daniel na uminabot na an itinalaan na panahon kan paglataw kan Cristo. Pirang bulan bago kaini kan nagpuon na maghulit si Juan na Bautisador, dakul an naghahapot ‘kun baga siya iyo an Cristo.’ (Luc. 3:15) Ngunyan nagtutukdo sa tahaw ninda an haloy nang hinahalat na Mesiyas. Pero dai siya inako kan mga may dakul na aram sa Ley. Sinabi ni Jesus an dahilan kan hinapot niya sinda: ‘Paanong makapagtubod kamo, na kamo nag-aako kan kaumawan [hali sa kapwa] nindo tawo asin dai kamo naghahanap kan kamurawayan na hali sa kaiyo-iyohing Diyos?’

8, 9. Gamit an ilustrasyon dapit sa liwanag, ipahiling kun paano puwedeng matahuban kan kamurawayan na hali sa tawo an kamurawayan na hali sa Diyos.

⁸ Mas masasabutan ta kun paano puwedeng matahuban kan kamurawayan na hali sa tawo an kamurawayan na hali sa Diyos kun ikukumparar ta sa liwanag an kamurawayan. An satong maliwanag na uniberso pano nin kamurawayan. Nagigirumduman mo daw kun kasuarin na banggi ka huring nagtingkalag sa daing panganuron na langit dangan nahihiling mo an rinibong bituon? Kahanga-hanga an ‘kamurawayan kan mga bituon.’ (1 Cor. 15:40, 41) Pero, kun yaon ka sa tinampo nin maliwanagon na siyudad, ano an mahihiling mo sa langit? Haros imposible nanggad na mahiling an liwanag kan harayuon na mga bituon huli sa mga ilaw kan siyudad! Ini daw huli ta an liwanag na hali sa mga tinampo, istadyum, asin edipisyo mas makusog o mas magayon kisa sa liwanag kan mga bituon? Dai! Nangyayari ini huling an mga ilaw kan siyudad mas harani sa sato asin nakakaulang sa pag-apresyar ta sa mga linalang ni Jehova. Tanganing mamasdan an kagayunan kan langit kun banggi, dapat tang rayuan o likayan an artipisyal na liwanag kan siyudad.

 ⁹ Siring man, kun haranihon sa puso ta an salang klase nin kamurawayan, makakaulang iyan sa sato na apresyaron asin hanapon an nagdadanay na kamurawayan na andam na itao ni Jehova. Dakul an dai nag-aako kan mensahe kan Kahadian huling natatakot sinda sa tibaad isipon sa sainda kan mga kamidbid o kapamilya. Pero puwede daw makaapektar dawa sa dusay na mga lingkod nin Diyos an pagmawot na magkamit nin kamurawayan hali sa mga tawo? Ipamugtak na an sarong hoben na lalaki inasignaran na maghulit sa sarong lugar na dakulon an nakakabisto sa saiya pero dai pa siya midbid bilang saro sa Mga Saksi ni Jehova. Dai daw siya mahulit duman huli sa takot? O paano kun an saro tinutuya huli sa pagmamaigot na abuton an teokratikong mga pasuhan? Tutugutan daw niya an mga mayong malinaw na espirituwal na pakamansay na makaapektar sa mga desisyon niya sa buhay? O tibaad an sarong Kristiyano nakagibo nin magabat na kasalan. Itatago daw niya an pagkakasala huling natatakot siya na mawara an mga pribilehiyo niya sa kongregasyon o habo niyang masudya an mga inaasahan sa saiya kan mga mahal sa buhay? Kun an panginot sa saiya iyo na mapakarhay an relasyon niya ki Jehova, ‘aapudon niya an mga magurang,’ o elder, sa kongregasyon asin hahagadon an tabang ninda.—Basahon an Santiago 5:14-16.

10. (a) Paano puwedeng makaapektar sa kaisipan ta an pagparahadit sa kun ano an iisipon sa sato kan iba? (b) Sa ano kita makakasiyerto kun kita magpapakumbaba?

¹⁰ Tibaad nag-uuswag kita sa Kristiyanong pagkamaygurang pero tinatawan kita nin konseho nin sarong kapagtubod. Makakatabang sa sato an onesto niyang obserbasyon kun dai kita marason bilang pagdepensa huli sa amor propio, pagmawot na dai mapasupog, o tendensiya na ipangatanusan an satong ginigibo. O ipamugtak na ika asin an sarong kapagtubod may ginigibong proyekto. An pakikipagtabangan mo daw maaapektaran nin pagparaisip kun siisay an uumawon sa marahay mong mga ideya asin pagpapagal? Kun mapaatubang ka sa arin man sa mga sitwasyon na ini, makakasiyerto ka na “an mapakumbaba sa espiritu mag-aako nin kamurawayan.”—Prov. 29:23, An Banal na Biblia.

11. Ano an maninigong nasa buot niyato kun kita kinokomendaran, asin taano?

¹¹ An mga paraataman asin an mga “naghihinguwang maabot” an siring na katungdan maninigo man na magmaan sa pagmawot na umawon nin mga tawo. (1 Tim. 3:1, NW; 1 Tes. 2:6) Ano an maninigong magin reaksiyon nin sarong brother kun siya sinserong kinomendaran huli sa marahay niyang ginibo? Siyempre, dai man siya matugdok nin monumento niya, arog kan ginibo ni Hading Saul. (1 Sam. 15:12) Pero, tulos daw niyang aadmitiron na an nagibo niya nagin posible sana huli sa dai na kutana maninigong kabuutan ni Jehova asin na an ano man na magigin kapangganahan pa niya nakadepende pa man giraray sa bendisyon saka tabang nin Diyos? (1 Ped. 4:11) An nasa buot niyato kun inuumaw kita naghahayag kun anong klaseng kamurawayan an minamawot ta.—Tal. 27:21.

12. Ano an nakaulang sa nagkapirang Judio na magdangog ki Jesus?

¹² An saro pang bagay na puwedeng makaulang sa sato sa pagkamit nin kamurawayan na hali sa Diyos iyo an mga kamawutan ta. An salang mga kamawutan makakaulang talaga sa sato na dangugon an katotoohan. (Basahon an Juan 8:43-47.) Sinabihan ni Jesus an nagkapirang Judio na sinda dai nagdadangog sa mensahe niya huling ‘an mga hurot kan saindang ama, an Diyablo, iyo an buot nindang gibuhon.’

13, 14. (a) Ano an sinasabi kan mga parasiyasat sa kun paano pinoproseso kan satong hutok an boses nin tawo? (b) Sa ano nakadepende an pagpili ta kun kiisay kita madangog?

¹³ An minamawot niyato nakakaimpluwensiya sa kun ano an dadangugon ta. (2 Ped. 3:5) Dinisenyo kita ni Jehova na may pambihirang kakayahan na dai pag-intindihon an dai nagugustuhan na tanog. Pumundo nguna asin magkonsentrar kun pirang lain-lain na tanog an madadangog mo ngunyan mismo. Posibleng marhay na dai mo namamangnuhan kasubago an dakul sa mga ini. An limbic system kan saimong hutok nagtatabang sa  saimo na magpokus sa sarong bagay mantang pinapagdanay an kakayahan mo na makadangog nin lain-lain na tanog. Pero nadiskobre kan mga parasiyasat na mas dipisil para sa hutok na masabutan an sinasabi kan mga tawong sarabay na nagtataram. Nangangahulugan ini na kun nakakadangog ka nin duwang tawo na sabay na nagtataram, kaipuhan kang magpili kun kiisay ka mapokus. An pagpili mo nakadepende sa kun siisay an gusto mong dangugon. An mga Judio na gustong gibuhon an mga hurot kan saindang ama, an Diyablo, dai nagdangog ki Jesus.

¹⁴ Nakakadangog kita nin mga mensahe hali sa ‘harong nin kadunungan’ asin sa ‘harong nin kamangmangan.’ (Tal. 9:1-5, 13-17) An kadunungan sagkod kamangmangan padagos na nagkukurahaw sa sato, sabi ngani, kaya may pagpipilian kita. Kiisay kita madangog? An simbag nakadepende kun kiisay na kabutan an gusto tang gibuhon. An mga karnero ni Jesus nagdadangog sa tingog niya asin nagsusunod sa saiya. (Juan 10:16, 27) Sinda “nasa katotoohan.” (Juan 18:37) ‘Dai ninda midbid an tingog nin iba.’ (Juan 10:5) An siring na mga mapakumbaba nagkakamit nin kamurawayan.—Tal. 3:13, 16; 8:1, 18.

15. Paanong an mga kahurasaan ni Pablo nangahulugan nin “kamurawayan” sa iba?

¹⁵ An satong pagmamaigot na gibuhon an kabutan ni Jehova makakatabang sa iba na magkamit nin kamurawayan. Sa kongregasyon sa Efeso, si Pablo nagsurat: ‘Hinahagad ko na kamo dai malunusan huli kan sakong mga kahurasaan manungod saindo, [huling] iyan iyo an saindong kamurawayan.’ (Efe. 3:13) Paanong an mga kahurasaan, o grabeng kasakitan, na inagihan ni Pablo nangahulugan nin “kamurawayan” sa mga taga Efeso? Sa pagigin andam ni Pablo na padagos na maglingkod sa sainda sa ibong kan mga pagbalo, ipinahiling niya sa sainda na an mga pribilehiyo ninda bilang mga Kristiyano iyo an pinakamahalaga. Kun nagsuko si Pablo kan nag-agi nin grabeng kasakitan, bako daw na posibleng isipon ninda na an saindang relasyon ki Jehova, ministeryo, asin paglaom bakong mahalaga? An pakatagal ni Pablo nagpamuraway sa Kristiyanismo asin nagpahiling na sulit an ano man na pagsakripisyo para sa pagigin disipulo.

16. Anong kasakitan an inagihan ni Pablo sa Listra?

¹⁶ Isip-isipa an epekto kan kaigutan asin pakatagal ni Pablo. An Guibo 14:19, 20 nagsasabi: ‘May nagdaratong na mga Judio hali sa Antioquia asin sa Iconio, asin pakasutsuti ninda kan kadaklan, ginapo ninda si Pablo asin ginuyod sa luwas kan banwa [nin Listra], ta sinda naghuna na siya gadan na. Alagad mantang an mga disipulo nagtitirindog sa palibot niya, siya nagbuhat asin naglaog sa banwa. Asin pagkaaga siya nagduman sa Derbe na kaiba si Bernabe.’ Imahinara na sana na sarong aldaw binayaan siya na haros gadan na, dangan kan suminunod na aldaw nagbaklay nin 100 kilometros, na mayo nin modernong transportasyon!

17, 18. (a) Paano masasabi na maingat na sinundan ni Timoteo an pagsakit ni Pablo sa Listra? (b) Ano an epekto ki Timoteo kan pakatagal ni Pablo?

¹⁷ Saro daw si Timoteo sa ‘mga disipulo’ na nagtarabang  ki Pablo? Dai espesipikong sinasabi sa libro nin Guibo, pero posible iyan. Estudyari an sinabi ni Pablo sa ikaduwa niyang surat ki Timoteo: ‘Ika nagsunod sa sakong katukduan, gawi-gawi, mga nangyari sako sa Antioquia [pagpahali sa siyudad], sa Iconio [pagporbar na gapuon], sa Listra [paggapo], mga paglamag na sakong tinagal; asin sa gabos na iyan ilinigtas ako nin Kagurangnan.’—2 Tim. 3:10, 11; Gui. 13:50; 14:5, 19.

¹⁸ Maingat na ‘sinundan’ ni Timoteo an mga pangyayaring iyan asin lubos niyang aram an pakatagal ni Pablo. Dakula an nagin epekto kaini sa isip ni Timoteo. Kan magdalaw si Pablo sa Listra, naaraman niya na si Timoteo sarong arugan na Kristiyano, asin ‘pinatotoohan kan mga tugang na nasa Listra asin Iconio na siya marahay.’ (Gui. 16:1, 2) Kan huri, nagin kuwalipikado si Timoteo na magsaabaga nin magagabat na responsabilidad.—Fil. 2:19, 20; 1 Tim. 1:3.

19. Ano an puwedeng magin epekto sa iba kan satong pakatagal?

¹⁹ An satong paghihinguwa na gibuhon an kabutan nin Diyos puwedeng magkaigwa nin kaagid na epekto sa iba—nangurugna sa mga hoben, na an dakul madakula bilang kapakipakinabang na marhay na mga lingkod nin Diyos. Sinda dai sana nag-oobserbar sa sato asin nakakanuod nin mga kuwalidad sa pagtaram saka abilidad sa pagmiministeryo sa langtad kundi nakikinabang man mantang nahihiling ninda kun paano ta inaatubang an mga kadipisilan sa buhay. ‘An gabos na bagay tinios’ ni Pablo tanganing an gabos na nagdadanay na maimbod ‘magkamit kan kaligtasan na may kamurawayan na dai nin katapusan.’—2 Tim. 2:10.

20. Taano ta maninigo na padagos tang hanapon an kamurawayan na hali sa Diyos?

²⁰ Kun siring, bako daw na maninigong padagos tang ‘hanapon an kamurawayan na hali sa kaiyo-iyohing Diyos’? (Juan 5:44; 7:18) Iyo nanggad! (Basahon an Roma 2:6, 7.) Si Jehova nagtatao nin ‘buhay na daing katapusan sa mga naghahanap nin kamurawayan.’ An ‘pagdadanay ta sa gibong marahay’ nakakadagka man sa iba na magdanay na marigon, na matao sa sainda nin daing katapusan na kapakinabangan. Kun siring, dai pagtugutan an ano man na makaulang sa saimo sa pagkamit kan kamurawayan na itinatao nin Diyos.