Hapot Hali sa mga Parabasa
An mga Israelita daw nagpapadusa nin kagadanan sa mga kriminal paagi sa pagbitay sa harigi?
Dakul na nasyon kan suanoy na panahon an nagpapadusa nin kagadanan sa nagkapirang kriminal paagi sa pagbitay sa harigi o palo. Iginagapos o ipinapako kan mga Romano an siring na indibiduwal sa harigi, kun sain posibleng mabuhay pa ini nin pirang aldaw sagkod na dai na makatagal huli sa kulog, paha, gutom, saka pagkabantad sa init, lipot, asin iba pang elemento. Sa mga Romano, an pagbitay sa harigi sarong makasusupog na padusa para sa pinakahababang klase nin mga kriminal.
Kumusta man an suanoy na nasyon nin Israel? Sinda daw nagpapadusa nin kagadanan sa mga kriminal paagi sa pagbitay sa harigi? An Ley ni Moises nagsasabi: “Kun an sarong tawo ginadan huli ta siya sarong kriminal, asin an saiyang bangkay binitay sa kahoy, dai iyan dapat pagpaagahan. Kaipuhan ilubong an bangkay sa aldaw man sanang iyan.” (Deut. 21:22, 23, BPV) * Kun siring, kan panahon kan Hebreong Kasuratan, malinaw nanggad na an sarong tawo na dapat magadan pinapadusahan nguna nin kagadanan bago ibitay sa sarong harigi o kahoy.
Mapadapit digdi, an Levitico 20:2 (BPV) nagsasabi: ‘An siisay man saindo o sa mga dayuhan na nakikihimanwa sa saindo, na magtao kan arin man sa mga aki niya tanganing gamiton sa pagsamba ki Molec, gagapuon kan bilog na komunidad sagkod na magadan.’ An mga ‘igwa nin espiritu nin panghuhula’ dapat man na gadanon. Paano? Paagi sa ‘paggapo sa sainda.’—Lev. 20:27, NW.
Sa Deuteronomio 22:23, 24 (BPV) mababasa niyato: ‘Kun madakop sa laog kan banwa an sarong lalaki na nakikidurog sa babayi na katrato nin iba, darahon nindo sindang duwa sa luwas kan banwa asin duman gapuon nindo sagkod na magadan. Gagadanon an babayi huli ta dai siya nagkurahaw sa paghagad nin tabang maski yaon man sana siya sa laog kan banwa. Gagadanon man an lalaki huli ta dinurugan niya an sarong babayi na katrato nin iba. Sa siring na paagi, mahahali saindo an karatan na ini.’ Kaya, sa inot na mga Israelita, an paggapo iyo an panginot na paagi nin paggadan sa mga nakagibo nin grabe karaot na krimen. *
Malinaw nanggad na kan panahon kan Hebreong Kasuratan, an sarong tawo na dapat magadan pinapadusahan nguna nin kagadanan bago ibitay sa sarong harigi o kahoy
Sinasabi sa Deuteronomio 21:23 (An Banal na Biblia) na isinumpa o ‘maldisyon nin Diyos an binitay.’ An pagpahiling sa publiko kan bangkay nin grabe karaot na tawo na isinumpa nin Diyos siyertong igwa nin epekto sa mga Israelita. Iyo, nagseserbing patanid sa iba pag an hawak nin saro na pinadusahan nin kagadanan ibinibitay sa sarong harigi o kahoy.
^ par. 4 An Marahay na Bareta Biblia (Bikol Popular Version)
^ par. 6 Uyon an dakul na iskolar na sa irarom kan Ley, pinapadusahan nin kagadanan an sarong kriminal bago ibitay sa harigi an saiyang hawak. Pero, may ebidensiya na pag-abot kan inot na siglo, an ibang kriminal ibinibitay nin buhay kan mga Judio dangan duman na sa harigi nagagadan.