Bushe mwalimona ukuti imipepele iingi yabika fye amano ku kupanga indalama ukucila ukubika amano ku kusambilisha abantu pali Lesa? Balasabankanya no kushitisha ifintu e lyo na mapepo. Bashimapepo abengi balabalipila indalama ishingi kabili balekala imikalile iisuma sana. Natulandeko fye pali bamo:

•   Pa numa ya kufwailisha basangile ukuti bishopu umo uwa ku Katolika mu myaka 13, alebomfya indalama sha calici ukulipila akampani akakwete indeke pa kuti endelemo eka kabili alicitile ifi imiku mupepi na 150. Ifi fine e fyo acitile na kuli kampani iya kwata motoka ya lulumbi iyo beta ukuti limousine, na yo balimwenseshemo pa miku ukucila 200. Na kabili alibomfeshe indalama amamilioni 4 aya ku America ku kuwamya ing’anda aleikalamo pa calici.

•   Shimapepo umo uwa mu Africa alikwata abantu abengi nga nshi abaya kwi calici lyakwe kabili lyonse alapepesha mwi calici lyakwe. Mu cikuulwa umwaba icalici lyakwe balashitishamo ifintu ifingi nga nshi pamo nga amafuta ayo atila yalikwata amaka ya kuposha mu cisungusho, amatawelo e lyo na matisheti apaba icikope cakwe. Nangu ca kuti abantu abapepa kuli ili icalici bapiina, ena alikwata indalama ishingi nga nshi.

•   Impili shibili isha ku China ishaba pa mpili 4 isha baBuddha isho bamona ukuti sha mushilo, balishitantika pa makampani ayaishibikwa sana. Na kabili Itempele ilyalumbuka sana ilyo beta ukuti Shaolin Temple balalibomfya ku kucitilapo amakwebo ayalekanalekana, abaume nelyo bamonku ababombelapo baishibikwa ukuti bamonku abakalamba ba makwebo.

•   Aba makwebo mu America balitendeka ukulipila aba mapepo pa kuti balepepelako no kutungulula abo baingisha incito.

 Mumona shani imipepele iicita amakwebo? Bushe mwalibala amutontonkanyapo ifyo Lesa amona abantu abafwaya akalilo mu fya mapepo?

 Lesa tafwaya ukusakanya imipepele na makwebo. Baibolo ilanda ukuti ku kale, Lesa alifulilwe ilyo bashimapepo abaleitunga ukumubombela balefwaya “ukubalipila” ilyo balefunda abantu. (Mika 3:11) Lesa alikalipiile na bamakwebo abali na bukaitemwe pantu basangwile ing’anda yakwe iya mapepo ukuba “lucengo lwa fipondo.”—Yeremia 7:11.

 Nga filya fine Lesa apatile abalecita amakwebo ukubomfya imipepele, na Yesu wine tafitemenwe. Ilyo ali pano isonde, bashimapepo balepangila indalama muli bashimakwebo abali na bukaitemwe. Bashimapepo balesuminisha bashimakwebo ukulacita amakwebo mu kati ke tempele lya mu Yerusalemu. Na kabili bashimakwebo baleibila abantu abalefwaya ukupepa bwino Lesa. Yesu alitamfishe bashimakwebo mwi tempele, abebele ati: “Mwilacita ing’anda ya kwa Tata ing’anda ya makwebo!”—Yohane 2:14-16.

 Ilyo Yesu alebomba umulimo wakwe, alecita ifyo Lesa afwaya. (Yohane 8:28, 29) Tabalile alipilishapo abantu abo alesambilisha pali Lesa. Taleeba abantu ukuti bamulipile nga acita icipesha amano, nga alisha abali ne nsala, nga aundapa abalwele, nangu nga abusha abafwa. Yesu tabalile abomfya umulimo alebomba ku kunonka icuma, na kuba takwete fye ne ng’anda.—Luka 9:58.

 Yesu aebele abasambi bakwe ukukanalafwaya ukuliilapo ilyo balebomba imilimo ya kwa Lesa. Abebele ati: “Mwapeelwe fye ubupe, na imwe mulepeela fye.” (Mateo 10:8) Abasambi ba kwa Yesu abaishileba Abena Kristu balecita ifyo Yesu abebele. Natulandeko pali fimo ifyo balecita:

•   Umutumwa Petro uwaleba pamo na Yesu ilyo ali alebomba umulimo wakwe, balimupeele indalama kuli Simone, uwalefwaya ukukwata amaka ne cifulo ca pa muulu. Apo pene fye Petro alikeene kabili alilungike na Simone, amwebele ati: “Indalama shobe isha silfere shilobele pamo nobe, pantu wacilatontonkanya ukuti ni mu ndalama wingapokelela ica bupe ca kwa Lesa.”—Imilimo 8:18-20.

•   Nangu fye mutumwa Paulo alishibikwe sana pantu ale-enda sana pa kubomba umulimo wa kwa Lesa. Nangu ca kuti pa myaka iingi alebombesha ilyo alebombela ifilonganino fya Bena Kristu, tabalile afwaya ukuti balemulipila pa mulimo alebomba. Ena pamo na Bena Kristu banankwe tabali “nga bengi abaya baleshitisha icebo ca kwa Lesa.” (2 Abena Korinti 2:17) Paulo atile: “Twaleibombela fwe bene ubushiku na kasuba, pa kuti twilamusakamika sana ukwa kufumya indalama sha kutusungilamo.”—1 Abena Tesalonika 2:9.

 Kwena Abena Kristu abaliko mu nshiku sha batumwa balekabila indalama pa kuti balebombesha mu mulimo wa kubila imbila nsuma no wa kwafwako abali mu kukabila. Na lyo line tabalelipilisha nga balebomba umulimo wa kwafwa abantu ukupepa bwino Lesa. Abantu balesalapo abene nga balefwaya ukusangwilako nelyo iyo, ukulingana na fintu amalembo yakonkapo yalanda:

•   2 Abena Korinti 8:12: “Pantu nga cine cine mulefwaya ukusangula, Lesa akapokelela ubupe bwenu nga mwapeela ukulingana na po mukwatile te pa fintu mushikwete.”

   Umwalola ilembo: Icilelenga umuntu ukupeela e cacindama sana ukucila pa ndalama ubwingi apeela.

•   2 Abena Korinti 9:7: “Onse acite umo apangile mu mutima wakwe, te kupeela na mutimako nangu mu kupatikishiwa, pantu Lesa atemwa uupeela ne nsansa.”

   Umwalola ilembo: Lesa tafwaya umuntu uuli onse ukulaumfwa ukuti balemupatikisha fye ukupeela ubupe. Alatemwa sana nga ca kuti abantu baisalilapo fye abene ukupeela pa mulandu wa kuti balefwaya ukupeela.

 Baibolo taipita na mu mbali, ilanda ukuti te mipepele yonse iyo Lesa atemwa. (Mateo 7:21-23) Mu busesemo bumo, Baibolo yapashanya imipepele ya bufi kuli cilende pantu imipepele ilomana akapi na mabuteko pa kuti baleipeelako indalama nelyo ukuicitilako fimo kabili ilalila abantu mu fyalo amasuku pa mutwe. (Ukusokolola 17:1-3; 18:3) Ubu busesemo bulanga ukuti Lesa nomba line fye alapingula imipepele ya bufi.—Ukusokolola 17:15-17; 18:7.

 Pali ino nshita Lesa tafwaya ifyabipa ifyo imipepele ya bufi icita fyalenga abantu bakaana ukuba ifibusa fya kwa Lesa no ku babepa. (Mateo 24:11, 12) Afwaya abantu ababa ne mitima ya cishinka basambilila pali ena no kufumamo mu mipepele ya bufi.—2 Abena Korinti 6:16, 17.