“Umuntu nga alekulungika ninshi alekweba fye ukuti pali ifyo ulufyenye. Ine nshatala umfwapo umuntu uulanda ukuti, ‘ndomfwa bwino nga banjeba ukuti walufyanya!’”—E fyalandile Amy, uuli ne myaka 17. *

Bushe cilakwafya ukumfwila abafyashi bobe nelyo bakafundisha bobe e lyo na bakalamba bambi nga bakulungika? Nga cilakwafya, ici cipande calakwafwa nga nshi.

Bonse tulakabila ukutulungika.

“Bonse tulaipununa imiku iingi.”—Yakobo 3:2.

“Umuntu nga akulungika ilyo walufyanya te cintu ca kumfwilapo ububi.”—Jessica.

Nga bakulungika te kutila ninshi uli muntu mubi.

“Uo Yehova * atemwa alamufunda, ifyo na wishi afunda umwana mwaume uo atemwa.”—Amapinda 3:12.

“Abantu nga banungika nshifulwa, ndatontonkanya sana pa fyo cayafya ukuya ku muntu no kuya mulungika. E lyo ntontonkanya no kuti ico uyo muntu alensalapwila ni co alintemwa.”—E fyalandile Tamara

Abantu nga balekulungika cilalenga waba umuntu musuma.

“Umfweni ukusalapula no kuba aba mano.”—Amapinda 8:33.

“Umuntu nga balemulungika e lyo akula bwino. Nga balekulungika e lyo kuba ukwishiba ifyo abantu bambi bakumona kabili cilenga waleka imibele imo iyabipa iyo nalimo ushaishibe no kuti walikwata.”—E fyalandile Deanne.

Esha ukumona ifyo wingasambililako ku fyo balekulungika. Nga balekulungika, nalimo kuti wakalipa. Nomba taufwile ukukalipa. Icingakwafwa ukukanakalipa ifi kutontonkanyapo bwino pa balekusalapula. Tontonkanya ukuti niwe ulelungika umuntu umbi, tutile ulelungika umwaice obe pa cintu cimo cine. Bushe kuti wafwaya ukuti umwaice obe acite shani ilyo ulemulungika? E fyo ufwile ukutontonkanya na lintu umuntu umbi aisa mu kukulungika.—Ilembo ilingamwafwa: Lukala Milandu 7:9.

“Limo umuntu nga alekulungika kuti wafulwa icine cine pa fyo akusalapula ica kuti walaba no kuti uyo muntu tacilafwaya ukukukalifya lelo acilafwaya fye ukuti akwafwe.”—E fyalandile Theresa.

Icefye. Te kwesha ukuleka icilumba cilenge ukuti ukaane ukumfwila nga balekulungika. E lyo taufwile ukumfwa ububi ica kuti wafuupulwa no kufuupulwa. Kanshi ukuicefya kukakwafwa ukukana ba ne cilumba nga bakusalapula e lyo kabili kukakwafwa kukanaumfwa kwati tawacindama nga bakukalipila pa fyo ushicitile bwino. Uleibukisha ici cishinka: Limo nga waumfwa sana ububi pa fyo bakufunda, ninshi nalimo ukufunda bakupeele nakulinga sana ukubombelapo. Kanshi nga wafilwa ukumfwila ilyo balekulungika ninshi wapanya ishuko lya kusambilila fimo ifya kukwafwa pa kuti ukule bwino.—Ilembo ilingakwafwa: Amapinda 16:18.

“Umuntu nga aleumfwa ifyo balemulungika mukuya kwa nshita alatendeka ukutontonkanya ngo mukalamba. Kanshi nga tulekalipa ilyo batusalapula ninshi tulepanya ishuko lya kusambilishiwa kabili ninshi tuleiletela fye amafya.”—E fyalandile Lena.

Uletasha. Nangu ca kuti tautemenwe pa fyo bakusalapula, kuti cawama ukutasha fye abakusalapula. Umuntu nga alekulungika ninshi alefwaya fye ukukwafwa pa kuti ifintu fikuwamine.—Ilembo ilingakwafwa: Amalumbo 141:5.

“Ilingi line cilawama ukutasha umuntu nga akulungika maka maka nga akulungika pa fyo ulufyenye. E lyo nangu bakufyenga, kuti watasha fye pa fyo baisa kuli iwe ukuti bakwafwe.”—E fyalandile Carla.