1. Cinshi calengele ukuti Kaini epingula bwino ifya kucita, kabili finshi fyacitike?

KAINI alingile ukupingulapo nampo nga kucimfya ulubembu nelyo nga kucita ifyo umutima wakwe walefwaya. Conse ico ali no kupingulapo ukucita cali no kukuma ubumi bwakwe bonse. Mwalishiba ukuti ifyo Kaini asalilepo tafyawame. Ifyo asalilepo ukucita fyalengele aipaya Abele ndume nankwe. Na kabili ifyo Kaini apingwilepo fyalengele bucibusa bwakwe na Kabumba bwapwa.—Ukute. 4:3-16.

2. Bushe ukwishiba ifya kupingula bwino pa fintu kwacindama shani?

² Na ifwe bene tulapingula pa fintu. Nangu ca kuti ifyo tupingulapo ukucita te kuti filenge umuntu afwa, ifingi ifyo tupingulapo ukucita filatukuma icine cine. Kanshi nga twaishiba ifya kupingula bwino pa fintu, ifintu kuti filetwendela bwino, e lyo kuti twaba no mutende te kuti tuleba sana na mafya nelyo ukumfwa ububi pa fyo twapingwile.—Amapi. 14:8.

3. (a) Finshi tulingile ukutetekela pa kuti tulepingula bwino pa fintu? (b) Mepusho nshi twalalanshanyapo?

 ³ Finshi fingatwafwa ukulapingula bwino pa fintu? Tulingile ukutetekela Lesa, tatulingile ukulatwishika nga kuti atwafwa nelyo iyo. Tulingile no kutetekela Icebo ca kwa Yehova kabili tulingile ukucetekela ukufunda kwakwe. (Belengeni Yakobo 1:5-8.) Nga twapalama kuli Lesa kabili twatemwa ne Cebo cakwe, tulacetekela sana ukuti alishiba ifingatuwamina. Ici cilenga tulebelenga Icebo cakwe ilyo tushilapingula pa fintu. Nomba kuti twacita shani pa kuti twishibe ifya kupingula bwino pa fintu? Bushe nga twapingula pa fintu ninshi calala capwa te kuti twalule?

4. Cinshi Adamu alingile ukupingulapo ukucita, kabili finshi fyafumine mu fyo apingwile?

⁴ Ukutula fye na pa kutendeka, abantu balapingula pa fintu ifyacindama. Adamu alingile ukupingulapo nampo nga kukutika kuli Kabumba wakwe nelyo nga kukutika kuli Efa. Bushe finshi apingwilepo ukucita? Umukashi wakwe amulengele ukukanapingula bwino pa fintu, kabili ifyo apingwilepo fyalengele bamutamfya mu Paradaise, mu kupita kwa nshita alifwile no kufwa. Na pali ino ine nshita tulacula pa mulandu ne fyo Adamu apingwilepo ukucita.

5. Bushe tulingile ukulamona shani ukupingula pa fintu?

⁵ Nalimo bamo kuti batila ubumi nga bwaliweme sana nga tatwalepingula pa fintu. Bushe na imwe e fyo mumfwa? Muleibukisha ukuti Yehova tabumbile abantu nga maroboti ayashitontonkanya kabili ayashipingula pa fintu. Na kuba Baibolo ilatusambilisha ifya kupingula bwino pa fintu. Mwaliba ubusuma muli ifi Yehova afwaya ukuti tuleipingwila pa fintu. Natulande pa fya kumwenako fimo.

6, 7. Cinshi abena Israele bali no kusalapo ukucita, kabili mulandu nshi cabafishe ukupingula bwino ifya kucita? (Moneni icikope pa ntendekelo ya cino cipande.)

⁶ Ilyo abena Israele baleikala mu Calo ca Bulayo, balingile ukusalapo nampo nga kulapepa Yehova nelyo nga kulapepa tulesa tumbi. (Belengeni Yoshua 24:15.) Nalimo calemoneka kwati tacayafishe ukusalapo. Lelo ifyo bali no kusalapo fyali no kulenga baba no mweo nelyo bafwa. Pa miku iingi ilyo kwali abapingushi, abena Israele tabalesala bwino ifya kucita. Balesha Yehova no kutendeka ukupepa balesa ba bufi. (Abapi. 2:3, 11-23) Mu nshita ya kwa Eliya, abantu ba kwa Lesa balingile ukusalapo ifya kucita. Kasesema Eliya alibebele ukusalapo nga kulabombela Yehova nelyo nga kulabombela lesa wa bufi Baali. (1 Isha. 18:21) Eliya alikalipiile abantu pa fyo bafililwe ukusalapo uwakubombela. Nalimo kuti mwatontonkanya ukuti calyangwike ukusala bwino uo balingile ukulabombela pantu mu kubombela Yehova mulafuma ifisuma. Na kuba umuntu uutontonkanya bwino te kuti atemwe Baali. Na lyo line, abena Israele bali ne “mitima ibili.” E mulandu wine Eliya abacincishe ukusalapo ukulapepa Yehova.

⁷ Cinshi abena Israele balefililwa ukupingwila bwino pa fintu? Ica kubalilapo, tabali ne citetekelo muli Yehova kabili tabalemufwila. Tabaishibe bwino bwino Yehova, tabakwete amano ayafuma kuli Lesa, kabili tabacetekele Yehova. Abeshiba bwino bwino Yehova nga balesala bwino ifya kucita. (Amalu. 25:12) Na kuba balekonkelela bambi pa kupingula pa fintu kabili baleleka bambi babapingwilako ifya kucita.  Abantu abashalepepa Yehova abaleikala mu calo balengele abena Israele balakonkelela ifyo balecita. Nomba ukutula na kale Yehova alibasokele ukuti ifya musango uyu kuti fyacitika.—Ukufu. 23:2.

8. Lisambililo nshi ilyacindama ilyo tulesambilila ku bena Israele?

⁸ Ifyo abena Israele bacitile filetusambilisha isambililo ilyacindama. Bonse fye tulingile ukuipingwila ifya kucita, kabili nga twaishiba Amalembo kuti twalapingula bwino pa fintu. Pa Abena Galatia 6:5 patila, “Cila muntu ali no kuisendela icipe cakwe umwine.” Kanshi tatulingile ukulekela bambi ukulatupingwilako ifya kucita. Lelo tulingile ukuisambilisha ifyo Lesa amona ukuti e fyalungama e lyo no kucita ifyo fine.

9. Mulandu nshi cishingabela bwino ukuleka abantu bambi e balatupingwilako ifya kucita?

⁹ Finshi fingalenga twaleka abantu bambi balatupingwilako ifya kucita? Nga tulekonkelela ifibusa fyesu kuti twalafilwa ukupingula bwino pa fintu. (Amapi. 1:10, 15) Nangu abantu bambi batupatikisha ukucita fimo, tulingile fye ukukonka ifyo kampingu yesu iyo twasambilisha ifya mu Baibolo iletweba ukucita. Ilingi line nga twaleka bambi balatupingwilako ifya kucita, ninshi twaba abasambi babo. Nga twacita ifi ninshi e fyo twasalapo, lelo kuti mwafuma ifyabipa.

10. Cinshi Paulo asokeele abena Galatia?

¹⁰ Umutumwa Paulo alisokele abena Galatia pa bubi bwaba mu kuleka bambi balabapingwilako ifya kucita. (Belengeni Abena Galatia 4:17.) Bamo abali mu cilonganino ca mu Galatia balefwaya ukulapingwilako bambi ifya kucita pa kuti bataluke ku batumwa. Cinshi balecitila ifi? Pantu balefwaya ukulumbuka. Tabali abaicefya kabili tabacindike ne nsambu isho bambi bakwete ishakuipingwila ifya kucita.

11. Kuti twayafwa shani bambi ilyo balepingula pa fintu?

¹¹ Paulo alicindike ubuntungwa bwa kuisalila ubo aba bwananyina bakwete, kanshi tulingile ukulamupashanya. (Belengeni 2 Abena Korinti 1:24.) Baeluda  nga balefunda uwa bwananyina pali fimo ifikumine ifyo apingula pa fintu, bafwile ukucita ifyo Paulo alecita. Baeluda balatemwa ukwebako aba bwananyina ifyo Baibolo ilanda, lelo balaleka bamunyinefwe na bankashi baipingwila abene ifya kucita. Na kuba ifi fine e fyo bafwile ukucita pantu abene e bakaimwena ifikafuma mu fyo basalilepo ukucita. Icacindama ico tulesambililako ca kuti: Kuti twayafwa bambi ukumfwikisha ifyo Baibolo itufunda nelyo ifyo yalanda pa fyo balefwaya ukupingulapo. Lelo abene ebakwata insambu sha ukuipingwila ifya kucita, kabili uyu mulimo wabo. Nga bapingula bwino pa fintu balanonkelamo. Ukwabula no kutwishika tatulingile ukulatontonkanya ukuti twalikwata insambu sha kupingwilako bamunyinefwe na bankashi ifya kucita.

12, 13. Mulandu nshi cishingabela bwino ukukonkelela umutima wesu nga natufulwa nelyo natufuupulwa?

¹² Abantu abengi batemwa ukulanda ati, cita fye ifyo umutima ulekweba. Lelo ukucita ifi kuti kwatuletelela, e lyo kabili te fyo Amalembo yalanda. Baibolo ilatusoka ukukanakonkelela ifyo umutima wesu ulefwaya ilyo tulepingula pa fintu. (Amapi. 28:26) Amalyashi ya mu Baibolo yalatulanga ifyabipa ififuma mu kukonkelela umutima. Ubwafya bwa kuti umutima wesu fwe bantu abashapwililika “wa bucenjeshi ukucila fyonse, kabili walipelelwa.” (Yer. 3:17; 13:10; 17:9; 1 Isha. 11:9) Finshi fingacitika nga ca kuti tulekonkelela fye ifyo imitima yesu ilefwaya?

¹³ Umutima wa Mwina Kristu walicindama pantu Baibolo itweba ukutemwa Yehova no mutima wesu onse no kutemwa abanensu nga fintu twaitemwa. (Mat. 22:37-39) Na lyo line Amalembo ayali muli paragrafu ifumineko yaletulanga ububi bwaba mu kuleka ifyo tumfwa fyatutungulula mu fyo tutontonkanya na mu fyo tucita. Ku ca kumwenako, finshi fingacitika nga ca kuti twapingula pa fintu ninshi natufulwa? Tufwile natwishiba ifingacitika, maka maka nga twalicitapo ifi. (Amapi. 14:17; 29:22) Na kabili te kuti tupingule bwino pa fintu nga natufuupulwa. (Impe. 32:6-12; Amapi. 24:10) Muleibukisha ukuti Icebo ca kwa Lesa calitweba ubusuma bwaba mu kuba “umusha we funde lya kwa Lesa.” (Rom. 7:25) Nga fintu twamona, ifyo tumfwa kuti fyalenga twafilwa ukupingula bwino pa fintu ifyacindama.

14. Twaishiba shani ukutila caliba fye bwino ukwalula ifyo umuntu apingwile ukucita?

¹⁴ Tulingile ukulapingula bwino pa fintu. Lelo ici tacipilibula ukuti tatulingile ukwalula ifyo twapingwilepo ukucita. Kulaba inshita ilyo cingawama ukutontonkanya pa fyo twapingwile e lyo no kwalula ifyo twapingwile. Natulande pa fyo Yehova acitile ku bena Ninebe abaliko mu nshita ya kwa Yona. Baibolo itila: “Awe Lesa wa cine amwene imilimo yabo, ukuti balyalwike ku mibele yabo iyabipa; e ico Lesa wa cine alangulwike pa bucushi ubo ali no kubaletela, kabili tabuletele.” (Yona 3:10) Ilyo Yehova amwene ukuti abena Ninebe balilapiile kabili balilekele ukucita ifyabipa, alyalwile ifyo apingwile ukucita. Ifi acitile filanga ukuti tapampamina fye pa cintu cimo, aliicefya kabili wa luse. Na kuba Lesa taleka ubukali bwamutungulula ilyo alepingula pa fintu nga fintu abantu abengi bacita.

15. Cinshi cingalenga twayalula ifyo twapingwilepo ukucita?

¹⁵ Kulaba inshita ilyo twingalula ifyo twasalilepo ukucita. Ifintu nga fyayaluka kuti  twayalula ifyo twapingwile. Inshita shimo Yehova aleyalula ifyo apingwilepo ukucita ifintu nga fyayaluka. (1 Isha. 21:20, 21, 27-29; 2 Isha. 20:1-5) Na kabili kuti twayalula ifyo twapingwile nga twaishibilapo na fimbi pa fyo twapingwilepo. Imfumu Davidi baliyebele ilyashi lya bufi pali Mefiboshete umwishikulu wa kwa Shauli. Ilyo Davidi aishibe ifishinka, alyalwile ifyo apingwile. (2 Sam. 16:3, 4; 19:24-29) Inshita shimo na ifwe bene kuti cawama ukucita cimo cine.

16. (a) Finshi fimo ifingatwafwa ukupingula bwino pa fintu? (b) Bushe tulingile ukulamona shani ifyo twapingwilepo kale kabili mulandu nshi?

¹⁶ Icebo ca kwa Lesa citufunda ukukanasuswa ilyo tulepingula pa fintu ifyacindama. (Amapi. 21:5) Nga twatontonkanya sana pa fyo tulefwaya ukupingulapo, kabili twaishibilapo ifishinka na fimbi, lyena tukalapingula bwino. (1 Tes. 5:21) Ilyo umutwe wa lupwa ashilapingula ifya kucita, alingile ukubelenga Amalembo ne mpapulo shesu, e lyo alingile no kutontonkanya pa fyo aba mu lupwa balefwaya. Muleibukisha ukuti Lesa alyebele Abrahamu ukukutika ku mukashi wakwe. (Ukute. 21:9-12) Baeluda nabo balingile ukufwailapo ifyebo ilyo bashilapingula pa fintu. Nga tabapampamina pa cintu cimo kabili balifuuka, tabakaletiina ukuti aba bwananyina bakaleka ukubacindika nga bayalula ifyo bapingwile kale pa mulandu wa kuti nabasanga ifyebo fimbi ifyacindama. Balingile ukuiteyanya ukwalula ifyo batontonkanya ne fyo bapingula, kabili bonse fye tulingile ukulabapashanya. Nga tulecita ifi, mu cilonganino mukaba umutende.—Imil. 6:1-4.

17. Finshi fingatwafwa ukulapingula bwino pa fintu?

¹⁷ Fimo ifyo tupingulapo fyalicindama ukucila fimbi. Tulingile ukutontonkanyapo sana no kupepelapo pa fintu ifyacindama ifyo tulingile ukupingulapo, kabili ilingi line cilakabila ukupoosapo inshita iikalamba. Abena Kristu bamo balapingulapo nampo nga kuupa nelyo kuupwa kabili balapingulapo no muntu uwingalinga ukuupana nankwe. Na cimbi icacindama ico tulingile ukupingulapo bwino, kwishiba ifya kucita pa kutendeka umulimo wa nshita yonse e lyo na lintu twingatendeka. Ilyo tulepingula pali ifi twalandapo, calicindama ukucetekela sana ukuti Yehova akatwafwa kabili akatutungulula. (Amapi. 1:5) Kanshi nacicindama ukuti tulekonka ifyo Baibolo itufunda no kulapepa ukuti Yehova aletutungulula. Muleibukisha ukuti Yehova akalenga tukabe ne mibele iikatwafwa ukulapingula pa fintu ukulingana no kufwaya kwakwe. Nga mulepingula pa fintu ifyacindama, lyonse muleyipusha amuti: ‘Bushe ifi ndefwaya ukupingula filelanga ukuti nalitemwa Yehova? Bushe fikalenga balupwa lwandi bakabe ne nsansa no mutende? Kabili bushe filelanga ukuti nalitekanya kabili naliba ne cikuuku?’

18. Mulandu nshi Yehova afwaila ukuti tuleipingwila fwe bene ifya kucita?

¹⁸ Yehova tatupatikisha ukumutemwa no kumubombela. Tulingile ukuipingwila fye fwe bene. Apo Yehova alitupeela ubuntungwa bwa kuisalila, alaleka ‘twaisalilapo fwe bene’ nampo nga kulamubombela nelyo iyo. (Yosh. 24:15; Luk. Mil. 5:4) Lelo afwaya ukuti tulecita ifyo twapingulapo ukucita ifyalingana ne fyo Icebo cakwe citweba. Nga twacetekela ifyo Yehova atutungulula kabili tulekonka no kufunda kwakwe, tukalapingula bwino pa fintu kabili tatwakulaalukaaluka mu mibele yesu yonse.—Yako. 1:5-8; 4:8.