MIKU INGA MWAUMFWAPO UKUTI IFYUMA NELYO IFINTU IFYO UMUNTU AKWATA E FILENGA ABA NE NSANSA? Apo abantu abengi bamona kwati ifi e filenga abantu ukuba ne nsansa, balabomba amaawala ayengi pa kuti balekwata indalama ishingi. Nomba bushe indalama nelyo ifyo umuntu akwata filalenga atwalilila ukuba ne nsansa? Bushe ifi balanda fya cine?

Icitabo citila Journal of Happiness Studies, cilanda ukuti nga tulekwata ifyo tukabila, ukukwatilapo na fimbi te kwingalenga twabelako ne nsansa. Ukuba ne ndalama takwabipa. Magazini ya Monitor on Psychology ilanda ukuti, “ukufwaisha ukuba ne ndalama ishingi e kulenga twafilwa ukuba ne nsansa.” Ifyo iyi magazini yalanda fyalipalana ne fyo Baibolo, icitabo calembelwe imyaka mupepi na 2,000 iyapita, yalanda. Itila: ‘Ukutemwa indalama e ntulo ya bubi bwa misango yonse, kabili bamo pa kushitemwisha . . . baliilasaula abene amacushi ayengi.’ (1 Timote 6:9, 10) Bushe macushi nshi aya yene?

UKULASAKAMANA NO KULAFILWA UKULAALA PA MULANDU WA KUFWAYA UKUCINGILILA ICUMA. Baibolo itila: “Utulo twa mubomfi twalilowa, nangu alya utunono napamo ifingi; lelo ifingi ifyakwata uwa cuma tafimuleka ukulaala utulo.”—Lukala Milandu 5:12.

UKUMFWA UBUBI NGA CA KUTI IFYO TWALEENEKELA UKUTULETELA INSANSA TAFITULETEELE INSANSA. Icilenga ifya musango uyu ukucitika ni co indalama tashifula. Baibolo itila: “Uwatemwa silfere tatila yafula, no watemwa ifyuma tatila fyafula.” (Lukala Milandu 5:10) Na kabili ukufwaisha indalama kulalenga umuntu alafilwa ukubika amano ku fintu ifyacindama ifingalenga aba ne nsansa, pamo nga ukuba pamo no lupwa ne fibusa nelyo ukulacita ifyo Lesa afwaya.

UKUBA NO BULANDA NGA CA KUTI UBUNONSHI BWA CALO NELYO UBUKWEBO BWESU BWABWELELA PA NSHI. Baibolo itila: “Wilaicusha pa kuti unonke ifyuma. Wishintilila pa mano yobe we mwine. Bushe naulenga amenso yobe ukuceba pa cuma, icishilipo? Pantu icuma cilamena amapindo nga kapumpe no kupupuka caya.”—Amapinda 23:4, 5.

UKUTEKA UMUTIMA KU FYO TUKWETE. Baibolo itila: “Tatwaletamo akantu muli ici calo, kabili teti tufumyemo akantu. E ico, pa kuba ne fya kulya ne fya kufwala no mwa kwikala, tuteke imitima kuli ifi fine.” (1 Timote 6:7, 8) Abantu abateka imitima ku fyo bakwata tabailishanya kabili tababa no lunkumbwa. Na kabili tabasakamikwa pantu tabafwaya ifintu ifyo bashingakwanisha ukushita.

BUKAPEKAPE. Baibolo itila: “Mwaba insansa ishingi mu kupeela ukucila ishaba mu kupokelela.” (Imilimo 20:35) Abantu abatemwa ukupeela balaba ne nsansa pantu balomfwa bwino ukulenga bambi baba ne nsansa nangu ca kuti ifyo bapeela nelyo ukucitila umuntu finono fye. Ilingi line bakapekape balapokelela ifintu ifingi ifyo ne ndalama shishingashita, pantu abantu balabatemwa, balabacindika kabili balakwata ifibusa ifisuma ifibapeelako ifyo fikwete.—Luka 6:38.

UKUBIKA AMANO KU BANTU. Baibolo itila: “Imbale ya musalu apali ukutemwa yawama ukucila ing’ombe iyanona no lupatopo.” (Amapinda 15:17) Ni mwi mwalola aya mashiwi? Ukuba na bucibusa busuma na bantu kwalicindama ukucila ifyuma. Na kabili nga fintu twalamona, ukutemwa kwalicindama pantu kulalenga twaba ne nsansa.

Ba Sabina, abanakashi abekala ku South America, balimona ukuti ifyaba mu Cebo ca kwa Lesa fyalicindama. Apo ba Sabina balibashiile ku bena mwabo, calebafya ukuisakamana e lyo no kusakamana abana babo babili abakashana. Balebomba incito shibili kabili cila bushiku baleima ku macaaca ukuya ku ncito. Nangu ca kuti balebomba incito pa nshita iikalamba, ba Sabina balitendeke ukusambilila Baibolo. Finshi fyacitike?

Nangu ca kuti tabatampile ukukwata indalama ishingi ilyo balesambilila Baibolo, ifintu fyalyalwike. Ku ca kumwenako, balitendeke ukuba ne nsansa isho umuntu akwata nga aishiba ifya kwa Lesa. (Mateo 5:3) Balikwete ne fibusa fya cine abo bapepa nabo. Na kabili bali ne nsansa pantu baleebako abantu ifyo balesambilila mu Baibolo.

Baibolo itila: “Ifyo umuntu acita e filanga ukuti wa mano.” (Mateo 11:19) Kanshi ukuteka umutima ku fyo tukwete, bukapekape e lyo no kulabika amano ku bantu e filanga ukuti tuli ba mano.