Mu ndupwa shimo, abafyashi baleba abana ukulabomba imilimo ya pa ng’anda kabili abana tabailishanya nga balebomba iyi imilimo. Mu ndupwa shimbi namo, abafyashi tabapeela abana imilimo kabili abana tababombako imilimo ya pa ng’anda.

Abafwailisha pa fintu basanga ukuti abana abakulila mu fyalo ifikankaala bafwaya fye balebabombela imilimo, mu nshita ya kuti nabo balebombako. Ba Steven, abafyashi batile: “Muno nshiku abafyashi balaleka abana baleteya fye ifyangalo fya pa vidio, balebomfya Intaneti, no kutamba TV. Kanshi tababomba imilimo iili yonse.”

Inga imwe mwaishibapo shani? Bushe ukubomba imilimo ya pa ng’anda kulenga fye ing’anda ilemoneka bwino nelyo kulalenga no mwana alekuula bwino?

Abafyashi bamo tabafwaya ukupeela abana imilimo ya pa ng’anda, maka maka nga nabakwata ifya kucita ifingi ifya ku sukulu. Na lyo line, moneni ubusuma bwaba mu kupeela abana imilimo.

Ukupeela abana imilimo kulalenga bakula bwino. Abana abo bapeela imilimo ya pa ng’anda balaba na mano ku sukulu. Umwana nga alebombako imilimo ya pa ng’anda cilamwangukila ukusambilila, pantu alasambilila ukuicetekela, ukubika amano ku fintu e lyo no kubombesha.

Ukubombako imilimo ya pa ng’anda kulalenga abana basambilila ukwafwako bambi. Abantu bamo basanga ukuti abana ababombako imilimo ya pa ng’anda, ilingi line balabombako imilimo ya kwafwilisha abantu mu bwikashi nga bakula. Te kuti tupape pali ici pantu imilimo ya pa ng’anda ilalenga belacita fye ifyo balefwaya. Ba Steven abo tulandilepo kale balandile no kuti: “Abana nga tamulebapeela imilimo ya kubomba bakalamona kwati abantu bambi e balingile fye ukubabombela, kabili tabakakule bwino pantu tabakalebika amano ku fintu kabili tabakalebombesha.”

Ukubomba imilimo ya pa ng’anda kulalenga aba mu lupwa baikatana. Abana nga balebombako imilimo ya pa ng’anda, baleshiba ukuti nabo balicindama kabili balingile ukulabombako iyi imilimo. Abana te kuti basambilile iyi imilimo nga ca kuti abafyashi tabalefwaya ukupeela abana imilimo pa mulandu fye wa kuti nabakwata ifya kucita ifingi ifya ku sukulu. Muleyipusha ukuti, ‘Bushe kuti caba fye bwino nga ca kuti umwana wenu atemwisha ukuba na banankwe abo ateya nabo umupila, lelo aleka ukulabombela pamo na balupwa wakwe?’

Mulebasambilisha imilimo ilyo bali fye abaice. Abantu bamo batila abafyashi balingile ukutendeka ukupeela abana imilimo ilyo bali ne myaka itatu, e lyo bambi batila bafwile ukutendeka ukubapeela ilyo bali ne myaka ibili nelyo ukucepako. Icishinka ca kuti abana abanono sana balatemwa ukubombela capamo imilimo na bafyashi, kabili balabapashanya.—Ilembo ilingamwafwa: Amapinda 22:6.

Mulepeela abana imilimo ukulingana no mushinku wabo. Ku ca kumwenako, umwana uuli ne myaka itatu kuti mwamweba ukubika bwino ifyo angasha, ukuwamya ifitiike nelyo ukusala ifya kufwala mulefwaya ukuwasha. Abana abakalamba kuti bapyanga mu ng’anda, ukuwamya motoka e lyo fye no kwipika. Mufwile ukubapeela imilimo iyo bengabomba. Nga mulecita ifi, mukapapa ukumona ifyo bakulaba ne nsansa ilyo balebomba.

Mulebasambilisha ukubika sana amano ku milimo ya pa ng’anda. Ukupeela abana imilimo ya pa ng’anda kuti kwayafya, maka maka umwana wenu nga nakwata ifya kucita ifingi ifya ku sukulu. Icitabo ca The Price of Privilege, cilanda ukuti, na lyo line, nga tamulepeela umwana imilimo ya pa ng’anda pa kuti fye ekapona ku sukulu, ninshi tamulemusambilisha ukuti imilimo ya pa ng’anda “e yacindama sana ukubomba.” Nga fintu tulandilepo kale, ukubomba imilimo ya pa ng’anda kulafwa abana ukulacita bwino ku sukulu. Na kabili nga basambilila ukulabomba imilimo, bakaipekanya ukulacita cimo cine na lintu bakaba na mayanda yabo.—Ilembo ilingamwafwa: Abena Filipi 1:10.

Mufwile ukubika amano ku kubasambilisha ukutemwa imilimo ukucila ukubika amano ku fyo balebomba iyo imilimo. Nalimo umwana wenu kuti apoosa inshita iikalamba ukubomba imilimo mwingamupeela. Na kabili nalimo kuti mwamona ukuti tabombele bwino imilimo mwacimupeela. Nga ca kuti ifya musango uyo fyacitika, tamulingile ukumupoka iyo imilimo. Ico mulingile ukubikako sana amano kumwafwa ukwishiba ubucindami bwaba mu kuicitila ifintu e lyo no kwishiba ubusuma bwaba mu kubomba imilimo, te kufwaya ukuti abombe iyo imilimo nga filya umukalamba engaibomba.—Ilembo ilingamwafwa: Lukala Milandu 3:22.

Tamulingile ukulalipila umwana nga abomba imilimo. Abantu bamo balanda ukuti ukulipila umwana nga abomba imilimo kulalenga akula bwino. Bambi nabo batila cilalenga umwana alabika sana amano ku fyo mulemupeela ukucila ukubika amano ku mulimo mumupeele ukubomba. Na kabili balanda no kuti nga nakwata indalama takulabomba pantu ninshi ico abombela ni ndalama. Cinshi mwingasambililako? Kuti cawama nga ca kuti tamulepeela umwana indalama pa kuti abombe imilimo mwamupeela.