Beni Abalola Nga Yeremia
Beni Abalola Nga Yeremia
“Ine [Yehova] ndeibukisha amashiwi yandi pa kuti nshininkishe ukuti nayafikilisha.”—YER. 1:12.
1, 2. Mulandu nshi Baibolo ilinganisha umualmonde ku kulola kwa kwa Yehova?
PA MITI yaba pa mpili sha mu Lebanone na mu Israele, umualmonde e muti ubalilapo ukubalula. Mu kupwa kwa January na ku kutendeka kwa February ulakwata amaluba ayakashikila na yabuuta. Ishina lya uyu muti mu ciHebere lyalola mu kuti ‘uubangilila.’
2 Ilyo Yehova asalile Yeremia ukuba kasesema, amulangile umualmonde mu cimonwa pa kulanda pa cishinka cacindama. Yeremia bamulangile icishiki ca uyu muti ilyo atampile fye ukubomba umulimo apeelwe. Bushe ni mwi icimonwa calolele? Yehova alondolwele ukuti: “Ndeibukisha amashiwi yandi pa kuti nshininkishe ukuti nayafikilisha.” (Yer. 1:11, 12) Nga filya fine umualmonde ubalilapo ukubalula, e fyo na Yehova mu mampalanya ‘alecelela’ ukutuma bakasesema bakwe ku kusoka abantu bakwe pa fyali no kufuma muli bucintomfwa bwabo. (Yer. 7:25) Kabili talelabako, alelola pa kuti fye afikilishe icebo cakwe. Mu 607 B.C.E., pa nshita ilya ine asalile, ubupingushi bwa kwa Yehova bwalishile pa luko lwa baYuda abasangu.
3. Cinshi twacetekela ukuti Yehova akacita?
3 Na muno nshiku mwine, Yehova aliba uwalola pantu alafwaisha ukufikilisha ukufwaya kwakwe. Te kuti alabe ku kufikilisha ifyo alanda. Bushe ukwishiba ukuti Yehova alibika amano ku kufikilisha ifyo alanda kufwile ukulenga mwacita cinshi? Bushe mulesumina ukuti muli uno mwaka wa 2011, Yehova ali ‘uwalola’ ku kufikilisha ifyo alaya? Nga tulatwishika icili conse pa malayo ya kwa Yehova ayashifilwa ukufikilishiwa, ino e nshita tufwile ukulola pa kuti twilashipula lwa ku mupashi. (Rom. 13:11) Yeremia, kasesema wa kwa Yehova alitwalilile ukuba uwalola. Ukwishiba icalengele Yeremia atwalilile ukuba uwalola, no mulandu abelele uwalola pa kuti abike amano ku mulimo Lesa amupeele, kwalatwafwa ukwishiba ifyo tufwile ukucita pa kutwalilila ukubomba umulimo Yehova atupeela.
Ubukombe Ubwalingile Ukubilwa Bwangu
4. Mafya nshi Yeremia akwete pa kubila ubukombe apeelwe, kabili mulandu nshi bwalingile ukubilwa bwangu?
4 Yeremia nalimo ali ne myaka mupepi na 25 ilyo Yehova amupeele umulimo wa bulinshi. (Yer. 1:1, 2) Lelo aleimona kwati ali umwaice ica kutila teti alande ku bakalamba ba luko, abali abakote kabili abakwete ne fifulo ifikalamba. (Yer. 1:6) Ali no kubila ubukombe bwa bupingushi ubwaleleta umwenso ubo abantu bashatemenwe, maka maka bashimapepo, bakasesema ba bufi, na bakateka, ukusanshako fye na ‘balecita ifintu ifyo bonse bacita,’ icalengele ukuti ‘bekwata icishinka umuyayaya.’ (Yer. 6:13; 8:5, 6) Itempele lya lulumbi ilyo Imfumu Solomone yakuulile kabili apalebela ukupepa kwa cine pa myaka iingi, lyali no konaulwa. Umusumba wa Yerusalemu no wa Yuda fyali no kushala ifibolya, kabili na baleikalamo bali no kusendwa muli bunkole. Kanshi ubukombe Yeremia apeelwe ukubila bwalingile ukufika bwangu ku bantu!
5, 6. (a) Bushe muno nshiku, Yehova alebomfya shani Abena Kristu basubwa ababa nga Yeremia? (b) Finshi twalalandapo muli cino cipande?
5 Muno nshiku, Yehova alibikako Abena Kristu basubwa ababa kwati balinshi aba kusoka abantu pa bupingushi bwakwe ubuli no kucitika kuli cino calo. Pa myaka iingi, aba Abena Kristu ababa nga Yeremia baleba abantu ukubika amano ku filecitika mu nshiku shesu. (Yer. 6:17) Baibolo ikomailapo ukuti Yehova uwaishiba sana ukusunga inshita tacelwa. Ubushiku bwakwe bukesa pa nshita ilya ine aimika, ilyo abantu bashile-enekela.—Sefa. 3:8; Marko 13:33; 2 Pet. 3:9, 10.
6 Mwilaba ukuti Yehova aliba uwalola kabili ali no kuleta icalo cipya icalungama pa nshita ilya ine umwine aimika. Ukwishiba ifyo kulakoselesha Abena Kristu basubwa ababa nga Yeremia, kabili kulafwa na banabo abaipeela kuli Lesa ukumona ukuti ubukombe bapeelwa bulingile ukubilwa bwangu. Inga imwe mumfwa shani? Yesu atile abantu bonse balingile ukutungilila Ubufumu bwa kwa Lesa. Natulande pa mibele itatu iyalengele Yeremia ukuba uwalola pa kuti abombe umulimo apeelwe kabili twalalanda na pa cingatwafwa ukumupashanya.
Ukutemwa Abantu
7. Londololeni ifyo ukutemwa kwalengele Yeremia ukulashimikila nangu ca kuti aleba na mafya.
7 Cinshi calengele Yeremia ukulashimikila nangu ca kuti alikwete amafya? Alitemenwe abantu. Yeremia alishibe ukuti bakacema ba bufi e balengele ukuti abantu balecula sana. (Yer. 23:1, 2) Ici calengele ukuti aleba no kutemwa ne nkumbu ilyo alebomba umulimo apeelwe. Alefwaya abantu bakwe ukumfwa amashiwi ya kwa Lesa pa kuti babe no mweo. Alisakamene sana ica kuti no kulila alililile pa mulandu wa kayofi kali no kwisa pali bena. (Belengeni Yeremia 8:21; 9:1.) Ibuuku lya Inyimbo sha Bulanda lyalilanga bwino ifyo Yeremia atemenwe sana ishina lya kwa Yehova na bantu. (Inyimbo 4:6, 9) Muno nshiku nga mwamona abantu “balebacusha kabili bali abapaswa nge mpaanga ishabula kacema,” bushe tamufwaya ukubebako ubukombe bwa Bufumu bwa kwa Lesa ubwingabasansamusha?—Mat. 9:36.
8. Finshi filanga ukuti Yeremia tafulilwe ilyo balemucusha?
8 Abantu abo Yeremia alefwaya ukwaafwa e balemucusha, lelo talandwile nelyo ukubafulilwa. Aleshishimisha kabili ali ne cikuuku, nangu fye ni ku Mfumu Sidekia iyali iyabipa! Na lintu Sidekia apeele Yeremia ku bantu pa kuti bamwipaye, Yeremia alitwalilile ukupapaata Sidekia ukuti omfwile ishiwi lya kwa Yehova. (Yer. 38:4, 5, 19, 20) Bushe na ifwe twalitemwa sana abantu nga Yeremia?
Lesa E Walengele Ashipe
9. Twaishiba shani ukuti ni Lesa e walengele Yeremia ukuba uwashipa?
9 Ilyo Yehova alandile nankwe pa kubalilapo, Yeremia alefwaya ukukaana. Kanshi kuti twamona ukuti Yeremia tafyelwe fye uwashipa nelyo uwakosa. Icalengele akwate sana amaka ilyo alebomba umulimo wa bukasesema, ni co ashintilile sana pali Lesa. Na cine, Yehova ali na kasesema Yeremia “nge mpalume iya maka icine cine,” pantu e walemutungilila no kumukosha pa kuti abombe umulimo apeelwe. (Yer. 20:11) Ukushipa kwa kwa Yeremia kwalengele bamo balemona Yesu kwati ni Yeremia wabuuka ku bafwa!—Mat. 16:13, 14.
10. Cinshi twingasosela ukuti abasubwa abashalapo balikwata “amaka pa nko na pa mabufumu”?
10 Yehova, “Imfumu ya nko,” aebele Yeremia ukusoka inko na mabufumu pa bupingushi bwakwe. (Yer. 10:6, 7) Lelo bushe calola mwi ukuti abasubwa abashalapo balipeelwa “amaka pa nko na pa mabufumu?” (Yer. 1:10) Nga Yeremia, abasubwa balipeelwa umulimo kuli Mulopwe wa bubumbo bonse. Kanshi ababomfi ba kwa Lesa abasubwa balipeelwa amaka ya kubila ubukombe bwa kusoka inko na mabufumu. Lesa, Uwapulamo, e wabapeela insambu kabili babomfya Icebo cakwe icayanguka ukumfwa ku kubila ukuti inko na mabufumu ayabapo lelo, fikonaulwa inshita Lesa aimika nga yafika. (Yer. 18:7-10; Ukus. 11:18) Abasubwa balafwaisha ukutwalilila ukubila mu calo conse ubukombe ubo Lesa abapeela, ubulanda pa bupingushi bwa kwa Yehova.
11. Cinshi cikalenga tukatwalilile ukubila ukwabula ukuleka na lintu ifintu fikafya?
11 Kuti twafuupulwa abantu nga baletucusha, nangu nga tabalebikako amano ku bukombe, e lyo na lintu ifintu fyayafya. (2 Kor. 1:8) Lelo tufwile ukutwalilila nga filya Yeremia acitile. Twifuupulwa. Lekeni bonse tutwalilile ukupapaata Lesa, ukushintilila pali ena, no ‘kushipa’ ilyo tulefwaya ukuti atwafwe. (1 Tes. 2:2) Apo tuli bakapepa ba cine, tulingile ukutwalilila ukuba abalola pa kuti tulebomba imilimo Lesa atupeela. Tulingile ukutwalilila ukushimikila ukuti ukupepa kwa bufi kuli no konaulwa, nga filya Yerusalemu uwabulile icitetekelo aonawilwe. Abena Kristu basubwa tababila fye “inshita iyo Yehova akapokelelamo abantu,” lelo balabila “no bushiku bwa cilandushi ubwa kwa Lesa wesu.”—Esa. 61:1, 2; 2 Kor. 6:2.
Insansa Ishifuma pa Nshi ya Mutima
12. Twaishiba shani ukuti Yeremia alitwalilile ukuba ne nsansa kabili cinshi calengele alecita ifyo?
12 Yeremia alitemenwe sana umulimo alebomba. Aebele Yehova ukuti: “Nasangile amashiwi yenu, na ine naliyaliile, kabili amashiwi yenu yanenga ukutemwa no kusekelela mu mutima wandi; pantu nainikwa ishina lyenu.” (Yer. 15:16) Yeremia alemona ukuti cali lishuko ukwinininako Lesa wa cine no kubila icebo cakwe. Ilyo Yeremia alebika sana amano ku fyo balemupumya, talesansamuka. Lelo nga atontonkanya pa fyo umulimo wa kwa Yehova wali uwacindama, alesansamuka na kabili.—Yer. 20:8, 9.
13. Bushe ukulalya ifyashika ifisangwa mu Baibolo kutwafwa shani ukutwalilila ukuba ne nsansa?
13 Pa kutwalilila ukuba ne nsansa mu mulimo wa kushimikila muno nshiku, tukabila ukulalya “ifya kulya ifyakosa,” ifyashika ifyaba mu Cebo ca kwa Lesa. (Heb. 5:14) Ukusambilila kwa musango uyu, kulakosha sana icitetekelo cesu muli Lesa. (Kol. 2:6, 7) Kulenga tuleishiba ifyo Yehova omfwa pa micitile yesu. Nga cilatukosela ukusanga inshita ya kubelenga Baibolo, lyena tufwile ukucitapo cimo. Nga tulebelenga fye nangu amamineti ayanono cila bushiku, tukapalama kuli Yehova kabili tukaba ne nsansa nga Yeremia.
14, 15. (a) Fisuma nshi fyafumine muli filya Yeremia atwalilile ukubomba umulimo apeelwe? (b) Bushe abantu ba kwa Lesa pali lelo bamona shani umulimo wa kushimikila?
14 Yeremia alebila no kusoka abantu pa bupingushi bwa kwa Yehova ukwabula ukuleka, kabili alibikileko sana amano ku mulimo wa “kukuula no kubyala.” (Yer. 1:10) Mwalifumine ifisuma mu mulimo wakwe uwa kukuula no kubyala. AbaYuda na bashali abaYuda balipuswike ubonaushi ubwaishile mu 607 B.C.E. Pa bapuswike pali na bena Rekabu, Ebede-meleke, na Baruki. (Yer. 35:19; 39:15-18; 43:5-7) Aba bantu abatemenwe sana Yeremia kabili abaletina Lesa bemininako bonse abakwata isubilo lya kwikala pe sonde muno nshiku kabili aba bonse fibusa fya Bena Kristu basubwa. Abena Kristu basubwa balatemwa sana ukukosha icitetekelo ce “bumba ilikalamba.” (Ukus. 7:9) Ababa mwi bumba ilikalamba nabo balatemwa ukwafwa abantu ukwishiba icine ca mu Baibolo.
15 Abantu ba kwa Lesa balishiba ukuti ukushimikila imbila nsuma kulafwa abantu abomfwa kabili nako kwalincindama mu kupepa kwesu. Ukubomba umulimo wa kwa Yehova uwa kushimikila kulatuletela insansa nangu abantu bomfwe nelyo tabomfwile.—Amalu. 71:23; belengeni Abena Roma 1:9.
‘Loleni’ pa Kuti Mulebomba Umulimo Mwapeelwa!
16, 17. Bushe amashiwi yaba pa Ukusokolola 17:10 na pali Habakuki 2:3 yalanga shani ukuti impela ili mupepi?
16 Amashiwi yaba pa Ukusokolola 17:10, na yo yalatulanga ukuti tuli mu nshiku sha mpela. Imfumu yalenga 7, e kutila ifyalo fyakwatisha amaka ifya Britain na America, yalitendeka ukuteka. Baibolo itila: ‘Ilyo iyi mfumu [icalo cakwatisha amaka icalenga 7] ikesa, ikekala fye inshita iinono.’ Pali ino nshita, iyi “inshita iinono” ifwile ili mupepi no kupwa. Kasesema Habakuki alitweba pa mpela ya cino calo cabipa ati: “Icimonwa ca nshita ya ku ntanshi . . . Ulecilolela; pantu ukwisa cikesa. Tacakacelwe.”—Haba. 2:3.
17 Yipusheni amuti: ‘Bushe ndalanga mu mikalile yandi ukuti impela ili mupepi? Bushe ifyo ncita filanga ukuti nalishiba ukuti ileisa nomba line? Bushe ifyo nsala ukucita ne fyo nabikako sana amano filanga ukuti imona kwati impela ili ukutali nelyo ukuti ndatwishika nga ikesa no kwisa?’
18, 19. Mulandu nshi tushifwile ukubwelela inuma ino nshita?
18 Umulimo Lesa apeela umulinshi taulapwa. (Belengeni Yeremia 1:17-19.) Cilatuletela insansa sana ukwishiba ukuti abasubwa abashalapo baba abashangila ngo “luceshi lwa cela” kabili ngo “musumba we linga.” ‘Bali-ikaka icine mu misana,’ e kutila balaleka Icebo ca kwa Lesa ukulabakosha mpaka bakapwishe umulimo Lesa abapeela. (Efes. 6:14) Aba mwi bumba likalamba nabo balabombesha, balatungilila abasubwa ilyo balebomba umulimo Lesa abapeela.
19 Ino te nshita ya kubwelela inuma mu kubomba umulimo wa Bufumu lelo ni nshita ya kutontonkanya sana pa mashiwi yaba pali Yeremia 12:5. (Belengeni.) Bonse tulakwata amesho ayo tufwile ukushipikisha. Aya mesho kuti yalinganishiwa ku bantu “ababutuka na makasa” abo tufwile ukubutuka nabo. Na lyo line, ilyo “ubucushi ubukalamba” bulepalama, kuti twaenekela amafya ukufulilako. (Mat. 24:21) Ilyo tukalaesha ukucimfya amafya yali no kwisa ku ntanshi cikaba kwati tulebutuka “ulubilo na bakabalwe.” Umuntu afwile ukukwata sana amaka pa kuti abutukile pamo na bakabalwe. Kanshi tulingile ukulashipikisha amesho tukwata pali lelo, pantu ici e cingalenga twaisashipikisha amesho yakesa ku ntanshi.
20. Finshi mulefwaisha ukucita?
20 Bonse kuti twapashanya Yeremia no kubomba bwino umulimo wa kushimikila uo twapeelwa! Ukutemwa, ukushipa, no kusekelela e fyalengele Yeremia abombe umulimo wakwe pa myaka 67 ukwabula ukubwelela inuma. Ukubalula kwa mualmonde kutucinkulako ukuti Yehova alalola pa kuti fye afikilishe icebo cakwe. Kanshi na ifwe bene tufwile ukuba abalola. Yeremia ali uwalola, na ifwe bene kuti twaba abalola.
Bushe Muleibukisha?
• Bushe ukutemwa kwalengele shani Yeremia ukuba uwalola pa kuti abombe umulimo apeelwe?
• Mulandu nshi tukabila ukushipa ukufuma kuli Lesa?
• Cinshi calengele Yeremia atwalilile ukusekelela?
• Mulandu nshi mulefwaila sana ukuba abalola?
[Ifipusho]
[Ifikope pe bula 31]
Bushe mukatwalilila ukushimikila na lintu balemukaanya?
