• Tuma caman na, i n’i bangebaa jumɛn de tɛ bɛn?

  • I fa

  • I ba

• Yala bɛnbaliya bɛ kɛ i ni o bangebaa cɛ ka caya wa?

  • A tɛ kɛ ka caya

  • A bɛ kɛ tuma ni tuma

  • A bɛ kɛ tuma bɛɛ

• Aw ka bɛnbaliya bɛ juguya fo ka ta’a se hakɛ jumɛn ma?

  • A bɛ ɲɛnabɔ joona bɛn kɔnɔ.

  • A bɛ ɲɛnabɔ nka fo an ka sigi ka kuma fɔlɔ.

  • A tɛ ɲɛnabɔ hali sigi ka kuma kɔfɛ.

Ni bɛnbaliya bɛ i n’i bangebaaw cɛ, a bɛ se ka kɛ ko i b’a miiri ko olu de ka kan ka fɛn dɔ kɛ walasa ka kow fisaya aw ni ɲɔgɔn cɛ. Nka an bɛna a ye ko i bɛ se ka fɛn dɔw kɛ walasa ka o bɛnbaliya nɔgɔya ani ka dɔ bɔ a juguya la. An ka fɛn fɔlɔ lajɛ . . .

• I miiri cogo. N’i bɛ ka kɔrɔbaya ka ta’a fɛ, i b’i hakili jagabɔ kosɛbɛ fɛnw kan ka tɛmɛn i fitiniman kan. I dalen bɛ fɛn minnu na, olu fana bɛ sinsin ka ta’a fɛ—a bɛ se ka kɛ ko olu dɔw ni i bangebaaw taw tɛ taga ɲɔgɔn fɛ. O bɛɛ n’a ta, Bibulu b’a fɔ ko: “I ka i fa ni i ba bonya”—Ekisode 20:12.

  Nin ye tiɲɛ kuma ye: Fo i ka kɛ mɔgɔ hakiliman ye ani ka se i kuma fɔcogo la walasa k’a fɔ dɔ ye k’i ma sɔn a ka fɔtaa ma k’a sɔrɔ i ma don a tigi gasi la.

• Yɛrɛmahɔrɔnya: N’i bɛ ka kɔrɔbaya ka ta’a fɛ, siga t’a la ko i bangebaaw bɛ dɔ fara i ka yɛrɛmahɔrɔnya kan. Nka gɛlɛya bɛ se ka bɔ min na, o ye ko u tɛna a di i ma waati la ani cogo la min ka di i ye tuma bɛɛ. O la, bɛnbaliya bɛ se ka na. Nka Bibulu b’a fɔ ko: “A’ye aw bangebaaw kan minɛ”—Efesekaw 6:1.

  Nin ye tiɲɛ kuma ye: Tuma dɔw la, i bangebaaw bɛ yɛrɛmahɔrɔnya min di i ma, n’i ye baara kɛ ni o ye ni hakilitigiya ye, o bɛ se k’a to u ka dɔ fara i ka yɛrɛmahɔrɔnya kan.

• I jɔyɔrɔ ye min ye, i sinsin o kan. Sani i ka bɛnbaliya turu bɛɛ da i bangebaaw kun, i bɛ se ka min kɛ walasa ka bɛn sigi, miiri o la. “I bangebaaw bɛ min fɔ, bɛnbaliya ju tɛ bɔ o la tuma dɔw la, nka i bɛ u jaabi cogo min na, a bɛ se ka bɔ o de la” funankɛ dɔ y’o fɔ min tɔgɔ ye ko Jeffrey. “Ka kuma k’a sɔrɔ i ma dimin, o bɛ se ka na nin bɛn ye tiɲɛ yɛrɛ la.”

  Bibulu b’a fɔ ko: “Aw yɛrɛw ta fan fɛ, hɛrɛ ka to aw ni mɔgɔw bɛɛ cɛ”—Romɛkaw 12:18.

• Lamɛnni kɛ. “Ne fɛ, ka lamɛnni kɛ, o de kɛli ka gɛlɛn kosɛbɛ” Samantha min si bɛ san 17 la, o ko ten. “Nka ne y’a ye fana ko, n’i ye lamɛnni kɛ, i bangebaaw fana ka telin k’i lamɛn.”

  Bibulu b’a fɔ ko: “Mɔgɔw bɛɛ ka lamɛnni kɛ joona, nka u kana kuma joona.”—Yakuba 1:19.

• Baarakɛɲɔgɔnya hakilina ka kɛ i la. Walasa ka fɛɛrɛ sɔrɔ bɛnbaliya la, a kɛ i b’a fɔ i bɛ farikolo ɲɛnajɛ dɔ la min bɛ wele ko tennisi. I ni min bɛ ɲɔgɔn na, o bɛ juru fan dɔ in de fɛ, o ye bɛnbaliya de ye, o kɔrɔ ye ko i n’i bangebaaw bɛɛ bɛ fan kelen fɛ. “Bɛnbaliya dɔ kɔnɔna na, min ka ɲi u ka funankɛ ma, bangebaaw bɛ miiri o de la, wa min ka ɲi ale yɛrɛ ma, funankɛ yɛrɛ fana bɛ miiri o de la” funankɛ dɔ y’o fɔ min tɔgɔ ye ko Adam. “O b’a jira ko bangebaaw ni funankɛw bɛɛ bɛ fɛn kelen de nɔfɛ.”

  Bibulu b’a fɔ ko: “An ka tugu hɛrɛ kow nɔfɛ”—Romɛkaw 14:19.

• Kɛ mɔgɔ ye min bɛ tɔw faamu: “An ka kan k’a to an hakili la ko gɛlɛyaw wɛrɛw bɛ bangebaaw kan minnu ɲɛnabɔli ka gɛlɛn tuma dɔw la ka tɛmɛn an yɛrɛ ka gɛlɛyaw kan” funankɛ dɔ y’o fɔ min tɔgɔ ye ko Sarah. Funankɛ wɛrɛ, min tɔgɔ ye ko Carla, o fana ko: “Ne b’a ɲini ka n’yɛrɛ bila n’bangebaaw nɔ la.” “Ne tun bɛna mun de kɛ n’a y’a sɔrɔ ne de tun bɛ ka n’den lamɔ nin gɛlɛya ɲɔgɔnna kɔnɔna na? Mun de tun bɛna fisaya ne den ma?”

  Bibulu b’a fɔ ko: “Aw si kana miiri aw yɛrɛw ka kow la dɔrɔn, nka aw bɛɛ kelen-kelen ka miiri aw mɔgɔɲɔgɔnw ko fana la.”—Filipekaw 2:4.

• Kɛ mɔgɔ ye min bɛ kanminɛli kɛ: Bibulu bɛ o de ɲini i fɛ ka kɛ. (Kolosekaw 3:20) Wa kow bɛ nɔgɔya n’i sɔnna o kɛli ma. “Ne bangebaaw bɛ min ɲini ne fɛ, ni ne y’o kɛ, kow bɛ nɔgɔya ne bolo” funankɛ dɔ y’o fɔ min tɔgɔ ye ko Karen. “U ye fɛn caman kɛ ne ye, o la ne ka u kan minɛ, o ka kan.” Kanminɛli ye fɛn ye min bɛ bɛnbaliya baga faga!

  Bibulu b’a fɔ ko: “Ni dɔgɔ dɛsɛra, tasuma bɛ sa.”—Ntalenw 26:20.

Laadilikan. Ni kuma ka gɛlɛn i ma, a ɲini ka i hakilinaw sɛbɛn papie dɔ kan walima k’a ci mesazi fɛ. “Ne bɛ o de kɛ ni ne dusu tiɲɛnen don” funankɛ dɔ y’o fɔ min tɔgɔ ye ko Alyssa. “O bɛ ne dɛmɛ ka kuma k’a sɔrɔ ne ma pɛrɛnpɛrɛn ani ka n’dɛmɛ n’kana fɛn fɔ n’bɛna nimisa min na kɔfɛ.”