Gubat Nukleyar—Malikayan ba Kini?

“Sila mangaon ug manghigda, ug walay magpakurog kanila.”​—Sofonias 3:13.

ANG tanang tawo nangandoy sa usa ka kalibotan nga dili hulgaon sa gubat nukleyar. Ugaling lang, kay nakakita sa tinuod nga kahimtang niining kalibotana, ang daghan dili malaomon. “Ang ideya nga kontrolahon, menosan ug sa kataposan wagtangon ang armas nukleyar wala na kaayo tagda sa TB ug sa internasyonal nga komunidad,” matod sa The Guardian Weekly.

Bisan pa niana, ang pipila mopunting sa mga paningkamot sa mga nasod niining bahina. Pananglitan, gibanabana nga ang Tinipong Bansa lamang migastog $2.2 ka bilyon sa usa ka tuig sa pagsanta sa gubat nukleyar. Kana dili gayod gamayng kantidad sa salapi. Bisan pa niana, daghan ang napikal sa pagkahibalo nga ang mismong nasod mogastog mga $27 ka bilyon kada tuig diha sa pagpangandam sa pagbugno sa gubat nukleyar.

Unsa na man ang bahin sa mga tratado sa pakigdait? Ang maong mga paningkamot mahimo bang tinubdan sa paglaom?

Mga Tratado sa Pagkontrolar sa Armas Nukleyar

Sukad ipailaila ang bomba nukleyar, nahimo ang ubay-ubayng tratado nga gidisenyo sa pagkontrolar o paglimite sa armas nukleyar. Nahiapil niini mao ang Nuclear Non-Proliferation Treaty (NPT), Strategic Arms Limitation Talks, Strategic Arms Reduction Talks, ug Comprehensive Test Ban Treaty. Dili ba kini sila epektibo sa pagwagtang sa hulga sa gubat nukleyar?

Ang bisan unsang tratado nagdepende sa gikahiusahang saad tali sa mga nasod nga nalangkit. Pananglitan, ang kalamposan sa NPT, nga gipirmahan sa 1970 ug gipirmahan sa 187 ka nasod sa pagka-Disyembre 2000, nagdepende sa kinabubut-ong paningkamot sa mga nasod nga aduna ug walay armas nukleyar nga mipirma sa tratado. Samtang ang tratado nagdili sa mga nasod nga walay armas nukleyar sa paggama o pagbaton ug armas nukleyar, kini nag-obligar sa mga nasod nga adunay armas nukleyar sa pagpaningkamot nga wagtangon ang ilang kaugalingong armas  nukleyar. Epektibo ba kini? “Bisag ang grupong nagkontrol sa NPT mahimong may kasaypanan, kini epektibo sa pagsanta nga gamiton alang sa ubang katuyoan ang nukleyar nga teknolohiya ug pasilidad nga gipailalom sa mga kondisyones,” nagpatin-aw si Carey Sublette diha sa dokumentong “Kasagarang mga Pangutana Bahin sa Armas Nukleyar.”

Bisan pag ang tratado daw milampos, “kini wala . . . makapugong sa pipila ka nasod sa pagtinguha sa maong mga armas, nga sa pipila ka kaso malamposong nakagama niana,” matod ni Sublette. Hinunoa, siya miingon nga pinaagi lamag sekretong mga programa nga gihimo sa gawas sa guwardiyadong mga pasilidad sa Non-Proliferation Treaty nga sila nakahimo niana. Ang pagkaepektibo sa bisan unsang tratado nagdepende sa pagkakasaligan sa nalangkit nga mga nasod. Makatuo ba dayon kita sa mga saad sa mga tawo? Dayag ang tubag samtang atong nakita ang mga panghitabo sa kasaysayan sa tawo.

Busa, kinsa man ang atong malaoman?

Paghunahuna sa Bag-ong Paagi

Niadtong Disyembre 2001, ang 110 ka mananaog sa Premyong Nobel nagkauyon ug mipirma sa usa ka deklarasyon nga mabasa: “Ang bugtong paglaom sa umaabot anaa sa pagtinabangay sa mga nasod, nga nahiuyon sa demokrasya. . . . Aron makapadayong buhi sa kalibotan nga atong nabag-o, kinahanglang kita makakat-on sa paghunahuna sa bag-ong paagi.” Apan, unsang “bag-ong paagi” sa paghunahuna ang gikinahanglan? Pag-atubang ba sa kamatuoran ang pagtuo nga kadtong nagahulga sa kalinaw sa kalibotan pinaagi sa ilang armas nukleyar makakat-on sa bag-ong paagi sa paghunahuna?

Ang Bibliya nagtambag kanato: “Ayaw ibutang ang inyong pagsalig sa mga hamili, ni sa anak sa yutan-ong tawo, nga kaniya walay kaluwasan.” (Salmo 146:3) Nganong dili man kita mosalig kanila? Ang Bibliya nagtubag: “Dili iya sa yutan-ong tawo ang iyang dalan. Dili iya sa tawo nga nagalakaw bisan ang pagtultol sa iyang lakang.” (Jeremias 10:23) Oo, ang pangunang hinungdan mao nga ang mga tawo wala makabaton ug katakos sa pagmando sa yuta diha sa kalinaw. Sumala sa giingon sa Bibliya, “ang tawo nagmando sa tawo alang sa iyang kadaotan.”​—Ecclesiastes 8:9.

Kon ang mga tawo walay katakos sa pagmando sa yuta, kinsa man ang adunay katakos? Ang Bibliya nagsaad nga aduna unyay pakigdait ubos sa kasaligan ug may-katakos nga kagamhanan. Kini nga pagmando gihisgotan sa Bibliya ingong Gingharian sa Diyos, ug ang minilyon, nga wala makaamgo niana, nag-ampo alang sa maong kagamhanan sa dihang naglitok sa Pag-ampo sa Ginoo: “Amahan namo nga anaa sa mga langit, . . . paanhia ang imong gingharian. Matuman unta ang imong kabubut-on, maingon sa langit, mao man usab sa yuta.” (Mateo 6:​9, 10) Ang Hari niini nga Gingharian mao si Jesu-Kristo, ang Prinsipe sa Pakigdait. Sa pagbatbat sa iyang pagmando, ang Bibliya nag-ingon: “Sa kadagaya sa prinsipenhong pagmando ug sa pakigdait walay kataposan.”​—Isaias 9:​6, 7.

Bisan pag ang “mga hamili,” o mga politiko, ug ang tawhanong mga kagamhanan dili makakat-on niining bag-ong paagi sa paghunahuna, ikaw makakat-on niana. Ang mga Saksi ni Jehova nakatabang ug milyonmilyong tawo sa pagdawat sa mensahe sa paglaom sa Bibliya pinaagi sa walay-bayad nga pagtuon sa Bibliya. Kon gusto nimo ug dugang impormasyon, palihog pagkontak sa mga magpapatik niining magasina, o makaduaw ka sa Kingdom Hall sa mga Saksi ni Jehova sa inyong dapit.

[Hulagway sa panid 8, 9]

Ubos sa kagamhanan sa Gingharian sa Diyos, ang kalibotan dili na hulgaon sa gubat nukleyar