Gidisenyo Ba Kini?

Ang Mata sa Anunugba

● Kadaghanan sa anunugba aktibo magabii. Samtang ang ubang linalang nga aktibo magabii makita kay ang ilang mga mata mosidlak kon mahayagan, ang anunugba dunay paagi sa pagtago sa iyang kaugalingon—ang cornea niini dili kaayo mosidlak kon mahayagan.

Hunahunaa: Ang mata sa anunugba dunay talagsaong cornea—kini dunay gigming kaayong mga bugdo-bugdo nga hexagon nga pagkahan-ay. Ang mga bugdo-bugdo “mas gamay kay sa wavelength sa makita nga kahayag,” miingon si Peng Jiang, nga luyo-luyong propesor sa chemical engineering sa University of Florida, U.S.A. Ang pagkahan-ay ug gidak-on niining mga bugdo-bugdo mopugong sa kahayag sa pagsumbalik ngadto sa daghang wavelength ug mga anggulo. Ang gigming nga mga bugdo-bugdo maoy 200 ngadto sa 300 nanometer lang ang gitas-on. Kon itandi, ang gilapdon sa kasagarang buhok sa tawo maoy mga 80,000 nanometer!

Ang mga inhenyero naglaom nga ang ilang padayong pagtuon sa cornea sa anunugba makatabang sa pagpauswag sa ilang disenyo sa light emitting diodes (LEDs) ug liquid crystal displays (LCDs), nga sagad gamiton diha sa mga gamit nga elektroniko. Ang disenyo sa mata sa anunugba magamit usab diha sa solar power. Ang silicon solar nga mga pligo magpasumbalik-silaw sa kahayag nga mga 35 porsiyento—dako-dakog usik sa magamit nga enerhiya. Apan sa pagsundog sa maayong pagkahan-ayng mga bugdo-bugdo sa mata sa anunugba, si Jiang ug iyang mga kauban nakahimog silicon nga mopasumbalik-silaw ug kahayag nga dili moabot ug 3 porsiyento. “Daghan kaayo kitag makat-onan gikan niini nga mga disenyo sa kinaiyahan,” miingon si Jiang.

Unsay imong hunahuna? Ang gigming bang pagkahan-ay sa bugdo-bugdo nga magpugong sa mata sa anunugba sa pagsumbalik-silaw sa kahayag aksidente lang mitungha? O kini ba gidisenyo?

[Hulagway sa panid 30]

Ang cornea sa mata sa anunugba dunay mga bugdo-bugdo nga hexagonal nga pagkahan-ay

[Mga hulagway sa panid 30]

Ang pagkahan-ay sa silicon wafer makapugong sa kahayag sa pagsumbalik-silaw nga gigamit diha sa mga solar panel

[Picture Credit Lines sa panid 30]

Moth eye close-up: Courtesy of Dartmouth Electron Microscope Facility; silicon close-up: Courtesy Peng Jiang