ANG naglupad nga jet plane mopatunghag mga alimpulos sa tumoy sa mga pako niini. Sanglit kini nga mga alimpulos makabara man sa ayroplano sa paglupad, ang konsumo sa ayroplano sa gasolina modako. Maigo usab niini ang mga ayroplanong nagsunod. Busa ang ayroplano nga moluparay sa mao ra gihapong runway kinahanglang may igong distansiya agig lugwayng panahon sa pagwala sa alimpulos.

Ang mga inhenyero sa ayroplano nakakitag paagi aron masulbad ug diyutay kini nga mga problema. Ang solusyon? Mga winglet, nga kinopya sa bawog nga mga balhibo sa tumoy sa pako sa tag-as ug lupad nga mga langgam, sama sa banog, agila, ug stork.

Hunahunaa: Samtang maglupad, ang mga balhibo sa tumoy sa pako niining mga langgama mobawog pataas. Ang pagbawog sa pako makahatag ug buylo sa pagsaka bisag dili kaayo taas ang mga pako. Makapakusog usab kini sa paglupad. Ang mga inhenyero nakadisenyog mga pako sa ayroplano nga samag porma sa mga pako niining langgama. Pinaagi sa paggamit ug wind-tunnel testing, ilang nadiskobrehan nga kon ang renimodel nga mga pako sa ayroplano saktong pagkabawog ang tumoy ug hustong pagkauyon sa huros sa hangin, ang pag-obra sa ayroplano mas momaayo—nga moabot karon ug 10 porsiyento o kapin pa. Ang hinungdan? Ang mga winglet makapamenos sa pagbutad sa hangin kay pagamyon niini ang gidak-on sa mga alimpulos. Dugang pa, ang mga winglet magsilbi usab nga puwersang “pangontra sa pagbutad sa hangin,” nag-ingon ang Encyclopedia of Flight.

Busa ang mga winglet makatabang sa ayroplano sa paglupad ug mas lagyong distansiya, mas daghag karga, mas mugbog mga pako nga makapadali usab sa pagparking, ug dili dakog konsumo sa gasolina. Pananglitan, niadtong 2010, ang mga kompaniya sa ayroplano “sa tibuok kalibotan nakadaginot ug 7,600 ka milyong litro sa gasolina” ug nakunhorag dako ang binugang aso sa ayroplano, nag-ingon ang balita sa NASA.

Unsay imong hunahuna? Ang bawog ba nga tumoy sa pako sa mga langgam nga tag-as ug lupad mitungha pinaagig ebolusyon? O kini ba gidisenyo?