PAGDUMDOM SA KAGAHAPON
Ignaz Semmelweis
ANG ngalang Ignaz Semmelweis tingali dili ilado, pero ang iyang nahimo nakabenepisyo sa daghang pamilya karon. Siya natawo sa Buda (Budapest karon), Hungary, ug nakatapos sa pagkadoktor sa University of Vienna sa 1844. Dihang nahimo siyang asistant sa usa ka propesor sa First Maternity Clinic sa Vienna General Hospital sa 1846, si Semmelweis nag-atubang ug kuyaw nga kahimtang—kapin sa 13 porsiyento sa mga babaye nga nanganak didto nangamatay sa sakit nga childbed fever.
Lainlaing teoriya ang gihatag bahin sa hinungdan niining sakita, pero walay usa ang nakasulbad niini nga misteryo. Ang mga paningkamot sa pagpamenos sa gidaghanon sa mamatay niining sakita wala magsilbi. Kay naluoy nga magtan-aw sa mga inahan nga nag-antos sa inanay ug sakit nga kamatayon, si Semmelweis determinado sa pagsuta sa hinungdan sa sakit ug sa pagsanta niini.
Ang ospital nga gitrabahoan ni Semmelweis may duha ka klinika sa pagpanganak, ug katingad-anan kay mas daghang inahan ang nangamatay sa unang klinika kay sa ikaduha. Ang nakapalahi tali sa duha ka klinika mao nga diha sa unang klinika ang mga estudyante nagtuon ug medisina ug midwifery sa ikaduha. Nan, nganong magkalahi man ang gidaghanon sa nangamatay? Sa pagtubag niana, usa usa nga gisusi ni Semmelweis ang mga hinungdan sa sakit, pero ang tinuod nga hinungdan wala gihapon matugkad.
Sa unang mga bulan sa 1847, may panghitabo nga nakapahunahuna kang Semmelweis. Ang iyang amigong doktor nga si Jakob Kolletschka namatay sa impeksiyon sa dugo human masamad samtang nag-awtopsiya. Samtang nagbasa sa report sa awtopsiya sa lawas ni Kolletschka, namatikdan ni Semmelweis nga sa pipila ka bahin, ang mga resulta kaamgid nianang sa mga biktima sa childbed fever. Busa, si Semmelweis nagtuo nga ang gitawag niya nga “mga hilo” gikan sa mga patayng lawas basin maoy nakaimpeksiyon sa
mga pasyenteng mabdos, nga nakahatag ug sakit nga childbed fever. Ang mga doktor ug mga estudyante sa medisina, nga kanunayng mag-awtopsiya sa dili pa moadto sa maternity ward, wala tuyoa nga nakapasa ug sakit ngadto sa mga mabdos panahon sa pag-eksamin o pagpaanak! Mas menos ang namatay sa ikaduhang klinika kay ang mga nagtuon ug midwifery dili mag-awtopsiya.Si Semmelweis dihadiha nag-implementar ug estriktong balaod sa pagpanghunaw, nga naglakip sa pag-sterilize sa mga kamot pinaagig tubig nga may klorin sa dili pa mag-eksamin ug mga mabdos. Ang mga resulta maayo: ang gidaghanon sa nangamatay mius-os, gikan sa 18.27 porsiyento sa Abril ngadto sa 0.19 porsiyento sa ulahing mga bulan nianang tuiga.
“Ang akong mga gitudlo makatabang sa pagwala sa kahadlok sa mga kawani sa mga maternity hospital, sa pagluwas sa asawa para sa iyang bana ug sa inahan para sa iyang anak.”—Ignaz Semmelweis
Ang uban wala malipay sa nahimo ni Semmelweis. Ang iyang mga nadiskobrehan sukwahi sa mga teoriya bahin sa childbed fever nga giduso sa iyang superyor, kinsa naglagot sa pagkapugoso ni Semmelweis. Sa ulahi, si Semmelweis gitangtangan sa iyang posisyon sa Vienna ug miuli sa Hungary. Didto, siya ang nagdumala sa obstetrics department sa St. Rochus Hospital sa Pest, diin ang iyang pamaagi nakapaus-os sa gidaghanon sa nangamatay sa childbed fever nga dili moabot ug usa ka porsiyento.
Niadtong 1861, gipatik ni Semmelweis ang iyang libro, The Cause, Concept, and Prophylaxis of Childbed Fever. Ikasubo, ang iyang mga nadiskobrehan wala pabilhi sa iyang panahon. Kasamtangan, daghan kaayong kinabuhi nga masalbar unta ang nakalas.
Sa ngadtongadto, si Semmelweis giila nga maoy usa sa nakadiskobre sa modernong teknik sa paggamit ug antiseptiko. Ang iyang libro nakatabang sa pagpamatuod nga ang mga organismo nga makita lang sa mikroskopyo makahatag ug sakit. Siya nahimong bahin sa kasaysayan maylabot sa teoriya diin kagaw ang gituohang hinungdan sa sakit, ug kini nga teoriya mao “ang kinadak-ang kontribusyon sa natad sa medisina ug pagpanambal.” Makapatingala kay kapin sa 3,000 ka tuig kanhi, ang Moisesnong Balaod, nga nalakip diha sa Bibliya, naghatag nag maayong giya sa hustong paagi sa pag-asikaso ug patayng lawas.