“EWE Samol mi Lapalap a pwüng lon meinisin mine a föri,” iei alon ewe Paipel. (Kölfel 145:17; Pwarata 15:3) Iei met ewe soufos Moses a apasa usun Jiowa: “An föför ra unusen mürina, pun an kewe al meinisin ra pwüng. I eman Kot mi allükülük, esap wor an mwäl, a pwüng o wenechar.” (Tuteronomi 32:4) Jemes 5:11 a erä: “Ach Samol a uren kirikiröch me tong.” Ina popun, esap fokkun efisien Kot föfföringaw.

Jemes a makkeei: “Are eman aramas a tolong lon sosot, esap fokun apasa, ‘Ei sosot a feito seni Kot.’ Pun Kot esap tongeni küna sosotingau, i esap pwal sotungingauei eman.” (Jemes 1:13) Jiowa ese sotuni aramas ren föfföringaw are etipetiper ar repwe föri minne mi ngaw. Iwe, efisien iön chök föfföringaw me riäfföü?

Tipisin Iö Föfföringaw?

Ewe sou makken puken Jemes a apasa pwe fän ekkoch aramas ra pwal tongeni efisatä föfföringaw. Iei alon: “Nge eman me eman aramas a tori sosotun ren püsin an mochenia mi atekini o pani letipan. Iwe, are än eman mochenia a liapeni letipan, a fis an tipis, nge are an tipis a unusela, a fis an mäla.” (Jemes 1:14, 15) Aramas ra tongeni apwönüetä pwisin mocheniaingawer. Pokiten manamanen ewe tipis aramas ra älemwiri a tongeni apöchökküla mocheniaingaw me pwününgaw. (Rom 7:21-23) Pwüngün, tipis “a nemenem” woon aramas meinisin, a etipetiper le föri minne mi ngaw mi efisi riäfföü watte. (Rom 5:21) Pwal eü, aramas mi ngaw ra tongeni angawalo ekkoch.​—Än Salomon Fos 1:10-16.

Iwe nge, Setan ewe Tefil i populapen föfföringaw. A efisi föfföringaw woon fönüfan. Jises Kraist a kör ngeni Setan “ewe mi ngau” me ewe “samolun ei fanüfan,” weween ei ototen aramas ese pwüng. Lape ngeni aramas ra älleasochisi än Setan etipetip le tunalo alen Jiowa mi mürinnö. (Mattu 6:13; Jon 14:30; 1 Jon 2:15-17) “Unusen fanüfan a nom fän nemenien Ewe mi Ngau,” iei alon 1 Jon 5:19. Iwe, Setan  me nöün kewe chonläng ra “atupu unusen chon fanüfan,” me ra efisi “feiengau.” (Pwarata 12:9, 12) Ina minne Setan ewe Tefil i ewe populapen minne mi ngaw.

Än Salomon Afalafal 9:11, NW, a pwäratä pwal eü popun a fis riäfföü, a apasa: “Serengaw a tori aramas meinisin.” Jises a kapas usun eü watteen feiengaw mi nielo 18 aramas lupwen ewe imw tekia a turuitir. (Luk 13:4) Ra mälo pwe a serengaw ar nonnom lon ena leeni. Pwal ina chök usun met a kan fiffis ikenäi. Äwewe chök, emön a feiengaw pun eföü taka a mworetiw woon. Iwe, tipisin Kot? Aapwi. Esap sereseran nge serengaw chök. A pwal ina usun ika och semwen a chöüiti eü famili, are a chök weiweitä än emön sam mä seni pwülüwan we me nöün kewe.

A ffat pwe esap efisien Jiowa föfföringaw me riäfföü, nge a fen akkota pwe epwe amoielo föfföringaw me ekkewe chon efisatä. (Än Salomon Fos 2:22) Nge lap seni ena, ewe Paipel a affata an kokkot pwe epwe nöünöü Kraist an epwe “atala än Tefil angang.” (1 Jon 3:8) Ei ototen fönüfan mi longolong woon tipemmong, oput, me föfför mi ngaw epwe talo. Kot epwe pwal mwo nge “talüpwasei chönün mas seni won meser meinisin,” iwe riäfföü epwe wesilo. (Pwarata 21:4) Nge eli kopwe eis: ‘Pwata Kot ese fen chök äwesi föfföringaw seni loom? Pwata a mutatä föfföringaw me riäfföü ar repwe sopwosopwolo tori ikenäi?’ Pworausen Atam me If lon ewe Paipel epwe pölüweni ekkena kapas eis.

Eü Pworaus mi Lamot a Piitä

Ewe popun Kot a mutatä föfföringaw tori ikenäi a riri ngeni met a fis ngeni aramas le poputään. Lon ena atun a piitä och pworaus usun ewe Chon Förikich nge ese tongeni mwittir letelo. Iwe, sipwe nengenifichi met a fis.

Jiowa Kot a föratä ewe äemönün mwän me fefin mi unusöch me a aleenier lon ewe Paratis. A liffang ngeniir ewe tufichin filatä mi asokkofeseniir seni ekkewe man. (Keneses 1:28; 2:15, 19) Pokiten a wor ar tufichin filatä minne mi pwüng me mwääl, Atam me If ra tongeni äeä ar tufichin ekiek le filatä ar repwe tongei, älleasochisi, me angang ngeni ewe Chon Föriir. Are ra tongeni filatä ar repwe imulo seni Kot me älleasolapa i.

Ren an epwe pwälo än Atam me If tongei Kot, a allükü ngeniir eü mettoch resap föri. A apasa: “Ka tongeni mongö seni irän ei tanipi meinisin, nge seni ewe irän silei öch me ngau kosap fokun mongö. Pun lon ränin om kopwe mongö seni, kopwe fokun mäla.” (Keneses 2:16, 17) Mi lamot Atam me If resap ocheei uwaan ewe irä ika ra mochen pwe iir me mwirimwiriir kewe repwe küna än Kot chen me feiöch. Iwe ra apwönüetä ei?

Ewe Paipel a apworausa met a fis. Setan a afosa emön serepenit an epwe fos ngeni If me a apasa: “Ifa usun, Kot a wesewesen apasa pwe ousap fokun mongö seni ekewe irän ei tanipi?” Lupwen If a ereni met Kot a allük ngeni, Setan a erä: “Apwi, ousap fokun mäla. Pun Kot a silei pwe lon ränin ämi oupwe mongö seni, mesemi epwe nela. Iwe, oupwe wewe ngeni Kot o silei mine a öch pwal mine a ngau.” Iwe, If a meefi pwe ewe irä a lingöch le katol, ina minne “a angei uän ewe irä o möngo. Mürin a ngeni pwülüan we, iwe, a pwal mongö.” (Keneses 3:1-6) Iir me rüüemön ra äeämwäälli ar tufichin filatä, iwe, ra tipis me älleasolapa Kot.

Ka küna ükükün choun minne a fis? Ewe Tefil a appölüwa alon Kot we ngeni Atam. Usun itä Setan a ereni Atam me If pwe iir mi tongeni filatä minne mi öch me minne mi ngaw ngeniir lukun än Jiowa älillis. A epiietä och kapas eis mi fokkun lamot nge mi  efisi tipemwaramwar usun än Jiowa pwüng le nemeni aramas. Met Jiowa epwe föri ren ena tipimwääl?

Lamoten Naföchün Fansoun an Epwe Lulo

Mi wor än Jiowa manaman le nielo ekkewe ülümön chon ü ngeni, weween, Setan, Atam, me If. Ese wor tipemwaramwar pwe Kot a pöchökkül seniir. Setan ese fen appölüwa än Kot pöchökkül, nge a appölüwa an pwüngün nemenem. Ena pworaus a kküü meinisin förien Jiowa kewe mi wor ar tufichin filatä. Ina popun mi lamot repwe weweiti pwe repwe äeäfichi ena tufichin filatä, weween resap toko seni än Kot kewe emmwen meinisin usun minne mi pwüng me mwääl me pwal lon pekin inis. Nge ika emön epwe äeämwäälli ena tufich, epwe fokkun feiengaw. Äwewe chök, ika emön a kachangetiw seni osun eü imw tekia, epwe feiengaw pun a atai ewe allükün weeiwei (gravity). (Kalesia 6:7, 8) Meinisin chonläng me aramas repwe feiöch ika repwe esilla sopwongawen än emön filatä ewe al mi imu seni Kot. Nge a lamot naföchün fansoun epwe lulo ren ar repwe mirititi pwüngün ei mettoch.

Sipwe eäni eü kapas äwewe ren ach sipwe weweiti lamoten naföchün fansoun epwe lulo pwe epwe letelo ekkoch pworaus. Sipwe erä pwe emön sam a ereni pwal ewe emön sam ar repwe akkuffengen ika iö leir a kon pöchökkül. Epwe tongeni mwittir ffatolo ren ar keki föün faü. Ewe sam mi eki ewe faü mi fokkun chou, ina i ewe mi kon pöchökkül seni ewe emön. Nge, ifa usun ika a piitä kapas eis ika iö leir a enletin tongei nöün kewe are fen nöün kewe ra pwal tongei? Are iö leir a nampa eü le tümünüöchü an famili? Ekkeei pworaus resap tongeni mwittir ffatolo ren än ekkewe sam emmiisfengen woon ükükün pöchökküler are ren ar kapas chök. Nge epwe letelo ika naföchün fansoun epwe lulo pwe aramas repwe tongeni nengenifichi föfförür ngeni ar famili me pwisin küna ika iö leir a mürinnö.

Met A Letelo ren ewe Fansoun A Lulo

Setan a appölüwa än Kot pwüngün nemenem 6,000 som ier loom. Nge met uruwoon aramas a pwäratä? Nengeni ekkewe ruu mettoch Setan a eäni tipimwääl ngeni Kot. A ereni If: “Ousap fokun mäla.” (Keneses 3:4) Ren än Setan ereni Atam me If pwe resap mälo ika ra ochooch uwaan ewe irä, usun itä a apasa pwe Kot a chofona. A mmen chou ena tipimwääl! Ika Kot ese wenechar ngeni Atam me If lon ei mettoch, ifa usun repwe tongeni lükü i lon pwal ekkoch mettoch? Iwe nge, met a letelo ren ewe fansoun a lulo?

Atam me If ra semwen, metek, chinnapelo, me mälo. Ewe Paipel a apasa: “Ierin manauen Atam meinisin tiwepükü ilik. Mürin a mäla.” (Keneses 3:19; 5:5) Iwe, aramas meinisin ra älemwiri ekkena mettoch seni Atam. (Rom 5:12) Ewe fansoun a lo a ännetatä pwe Setan “eman chon chofona me semen chon chofona.” A pwal pwäratä pwe Jiowa emön “Kot mi tuppwel!”​—Jon 8:44; Kölfel 31:5, TF.

Setan a pwal ereni If: “Kot a silei pwe lon ränin ämi [Atam me If] oupwe mongö seni [ewe irä mi pin], mesemi epwe nela. Iwe, oupwe wewe ngeni Kot o silei mine a öch pwal mine a ngau.” (Keneses 3:5) Ren ekkena kapasen otuputup, Setan a chofonatä pwe aramas repwe tufichin nemeni pwisin iir. A otupuur me ämmeef ngeniir pwe epwe fen öch ngeni aramas ika repwe imulo seni Kot. Nge met, a pwüng ei pworaus?

Lon uruwoon aramas seni loom tori ikenäi, mwuun aramas ra fisitä me morolo. Aramas ra fen sotuni sokkopaten sokkun nemenem, nge meinisin ra sopwongaw me  efisi ngangngawoloon nonnomun aramas. Emön sou makkeei puken Paipel a fen apwüngalo 3,000 som ier loom pwe “aramas a nemeni aramas o ariaföüür.” (Än Salomon Afalafal 8:9) Jeremaia a makkeei: “Aramas resap püsin nemeni manauer, resap pwal tongeni akota mine repwe föri.” (Jeremaia 10:23) Inaamwo ika aramas lon ekkeei fansoun ra feffeitä lon pekin science nge mi chüen pwüng alon Paipel keei. Seni ekkewe fansoun ra lo, a letelo pwüngün alon ekkena sou mak.

Met Kopwe Föri?

Ewe fansoun Kot a fen mutatä an epwe lulo a änneta mwäällin än Setan tipimwääl usun än Jiowa pwüngün nemenem. Jiowa chök, ewe sou nemenemen unuselapen läng me fönüfan. Mi wor an pwüng le nemeni förian kewe me an nemenem a mürinnö seni meinisin. Iei lüküen ekkewe chonläng mi fen nonnom fän nemenien Kot fite, fite ier, ra erä: “Ach Samol me ach Kot, en ka fich ngeni om kopwe angei ling me iteüöch me manaman. Pun ka föri mettoch meinisin, nge ren letipom ra fis o manau.”​—Pwarata 4:11.

Met meefiom usun ei pworaus mi weneiti än Kot nemenem? Ka tipeeü pwe mi fich ngeni Kot an epwe nemenuk? Ika ewer, iwe, kopwe lükü än Jiowa pwüüng le nemenem ren om akkapwönüetä lon unusen manauom ekkewe pworaus mi enlet me kapasen fön lon Paipel . “Kot mi tong,” me an kewe allük me emmwen ra popu seni an tongei förian kewe. (1 Jon 4:8, TF) Jiowa ese akkamwöchü senikich ekkewe mettoch mi öchitikich. Ina minne, ka tongeni ächiföüa än Paipel kapasen fön mi erä: “Kopwe lükü ewe Samol mi Lapalap ren unusen lelukom, nge kosap lükülükü püsin om sile. Kopwe chechemeni i won meinisin mine ka föri, nge i epwe aiti ngonuk ewe al mi pwüng.”​—Än Salomon Fos 3:5, 6.

[Sasing lon pekin taropwe 7]

Ka tongeni filatä än Kot nemenem ren om käkkäeö ewe Paipel me akkapwönüetä alon lon manauom

[Credit Line]

© Jeroen Oerlemans/​Panos Pictures