Depi lontan Nwel in ganny dekrir konman en lafet tradisyonnel kot bann Kretyen i selebre nesans Zezi. Me i annan en kantite koutim dan sa lafet ki fer nou demande, ki mannyer tousala in konmans ganny asosye avek nesans Zezi?

Premyerman, i annan sa lezann lo Bonnonm Nwel. Dan nou letan, Bonnonm Nwel i abiye an rouz, i annan en gran labarb blan, lazou byen roz e i byen zwaye. I ti ganny kree par en lakonpannyen labwason an 1931 dan Nor Lanmerik pour en piblisite ki’n fer bokou sikse. Dan bann lannen 1950, serten Brezilyen ti esey ranplas Bonnonm Nwel par en lot personnaz lezander sa pei ki ti apel Granpapa Endyen. Ki rezilta sa ti anmennen? Dapre Profeser Carlos Fantinati, Bonnonm Nwel pa’n zis vin pli renonmen ki Granpapa Endyen me i’n “vin pli renonmen ki pti Zezi. I’n osi vin reprezantan ofisyel sa lafet le 25 Desanm.” Me eski bann lezann parey Bonnonm Nwel i sa sel problenm avek Nwel? Pour ganny larepons, annou retourn dan letan bann premye Kretyen.

Encyclopedia Britannica i fer resorti ki “pandan sa de syek apre ki bann Kretyen ti’n ganny etablir, i ti annan en gran lopozisyon kont sa nide pour rekonnet lanniverser bann ki’n pas martir parey Zezi.” Akoz? Bann Kretyen sa letan ti konsider lafet lanniverser konman en koutim payen ki ti devret ganny rezete konpletman. Anfet, napa okenn par dan Labib ki mansyonn dat nesans Zezi.

Kantmenm bann premye Kretyen pa ti swiv sa koutim asosye avek selebrasyon lanniverser, dan katriyenm syek N.L., Legliz Katolik ti etablir selebrasyon Nwel. Legliz ti anvi ganny plis pouvwar e pour reisi i ti bezwen retir sa pli gran lobstak dan son semen, sa se larelizyon payen bann Romen ki ti popiler ek zot bann lafet an rapor avek soley liver. Sa liv Christmas in America, par Penne Restad i dir ki sak lannen, depi le 17 Desanm ziska le 1 Zanvye, “laplipar Romen ti fete, zwe, diverti kontan, fer bann laprosesyon e pran par dan lezot selebrasyon pandan ki zot rann omaz zot bann bondye.” Le 25 Desanm bann Romen ti selebre nesans Soley Eternel. Par deside pour fer lafet Nwel tonm sa zour, Legliz Katolik ti persyad en kantite Romen pour selebre nesans Zezi olye ki nesans soley. Santa Claus, a Biography, par Gerry Bowler i dir ki bann Romen “ti ankor kapab fer sa bann koutim ki ti vin avek sa lafet.” An realite, zot ti kontinyen pratik bann vye koutim dan zot nouvo selebrasyon.

I kler alor ki problenm avek selebrasyon Nwel i annan pour fer avek son lorizin ki pa Kretyen. Dan son liv The Battle for Christmas, Stephen Nissenbaum i dir ki Nwel i pa lot ki en lafet payen ki’n ganny sanze pour vin en lafet Kretyen. Alor lafet Nwel i mank respe pour Bondye ek son Garson Zezi Kri. Eski sa napa okenn gran lenportans? Labib i demande: “Ki i annan an komen ant lazistis ek mesanste? Ki linyon i kapab annan ant lalimyer avek fernwanr?” (2 Korentyen 6:14) Zis parey en pye dibwa ki’n pous tord, lafet Nwel i en lansennyman ki telman tord e pa “kapab fer vin drwat.”​—Eklezyast 1:15.