1, 2. Mun na an bena Zuda masacɛ naani ka koow lajɛ?

N’I Y’A ye ko mɔgɔ dɔ tɛrɛndɛra ka ben sira dɔ kan, yala i tɛna i yɛrɛ kɔrɔsi o sira kan wa? N’an be tɔɔw ka filiw lajɛ, o be se k’an dɛmɛ k’an yɛrɛ tanga o filiw ɲɔgɔn ma. O kelen lo Alako ta fan fɛ. Bibulu be mɔgɔ dɔw ka filiw kofɔ. An be se ka kalan nafamanw sɔrɔ u la ani tɔɔw ka filiw la fana.

² An kumana masacɛ naani minw koo la barokun tɛmɛnin na, u ye Jehova bato n’u dusukun bɛɛ ye. Nka, u ye filiba dɔw kɛ. An be se ka kalan juman lo sɔrɔ u ka koow la? An be se k’an yɛrɛ tanga o filiw ɲɔgɔn ma cogo di? O koo tɛmɛnin minw sɛbɛra, olu bɛɛ sɛbɛra walisa ka hakili di an ma. N’an be miiri u kan, o be se k’an nafa.—Ɔrɔmukaw 15:4 kalan.

3-5. a) Hali k’a sɔrɔ Aza ye Jehova bato n’a dusukun bɛɛ ye, a ye gwɛlɛya juman lo sɔrɔ? b) Tuma min na, Bayesa nana Aza kama, mun na Aza y’a jigi la adamadenw kan?

³ An k’a daminɛ ni Aza ka koo ye ani an k’a filɛ Ala ka Kuma be se ka nɔɔ to an kan cogo min na. Tuma min na Etiyopikaw  ka sɔrɔdasi miliyɔn kelen nana Zuda kama, Aza y’a jigi la Jehova kan. Nka, tuma min na Israɛl masacɛ Bayesa tun b’a yɛrɛ labɛnna ka Aza kɛlɛ, Aza m’a jigi la Jehova kan. Bayesa tun y’a daminɛ ka Arama dugu lɔ k’a kɛ dugu barikaman ye, o dugu do tun be Zuda gɛrɛfɛ (2 Til. Kib. 16:1-3). O sen fɛ, Aza y’a jigi la a yɛrɛ ka hakilitigiya kan ani a y’a ɲini ka bɛɛn sigi ni Siri masacɛ Bɛnadadi ye walisa ale ka taga Bayesa kɛlɛ. Yala Aza ka fɛɛrɛ ɲɛna a bolo wa? Bibulu b’a fɔ ko: “Bayesa y’o mɛn tuma min na, a ye Arama dugu lɔ dabila, k’a ka baaraw lalɔ.” (2 Til. Kib. 16:5). A be komi Aza ka fɛɛrɛ ɲɛna a bolo.

⁴ Nka, Aza ye min kɛ, Jehova ye mun lo miiri o koo la? A ye kira Anani ci ka na Aza kɔrɔfɔ sabu a m’a jigi la ale kan (2 Tilew Kibaru 16:7-9 kalan). Anani y’a fɔ a ye ko: “Kabini sisan i bena kɛlɛ sɔrɔ.” Bayesa kɔsegira. Nka, Aza n’a ka mɔgɔw tora ka kɛlɛ sɔrɔ a ka masaya tɔɔ bɛɛ la.

⁵ Barokun tɛmɛnin na, an y’a ye ko Ala ye Aza dusukun sɛgɛsɛgɛ ani a y’a ye ko a b’ale batora n’a dusukun bɛɛ ye (1 Mas. 15:14). Ala ɲɛɛ kɔrɔ, Aza tun masirinin lo ale la kosɔbɛ ani a tun b’ale ka sariyaw labato ka ɲɛ. O bɛɛ n’a ta, Aza ye hakilintanyako min kɛ, o nɔfɛko ma taga k’a dan. Tuma min na, Bayesa nana Aza kama, mun na a y’a jigi la a yɛrɛ ni Bɛnadadi kan ka Jehova to yen? N’a sɔrɔ a y’a miiri ko n’a ye bɛɛn sigi ni masacɛ wɛrɛ ye wala n’a tɛmɛna fɛɛrɛ dɔw fɛ ka kɛlɛ kɛ, o lo bena a dɛmɛ ka see sɔrɔ Bayesa kan. N’a sɔrɔ fana mɔgɔ dɔw lo ye ladili kunntanw di a ma.

6. An be kalan juman lo sɔrɔ Aza ka filiw la? Ɲɛyirali dɔ fɔ.

⁶ Yala Aza ka koow b’an lasun k’an ka kɛwalew sɛgɛsɛgɛ wa? An ka teli k’a faamu ko an mako b’a la k’an jigi la Jehova kan n’an tɛ sera k’an ka gwɛlɛyaw muɲu. Nka, an be gwɛlɛya dennin minw sɔrɔ loon o loon, an be mun lo kɛ olu sen fɛ? Yala an bena an jigi la an yɛrɛ ka miiriya lo kan k’a ɲini k’u ɲɛnabɔ an yɛrɛ ma wa? Wala an bena Bibulu ka miiriyaw lo ɲini ani k’u sira tagama walisa k’o gwɛlɛyaw ɲɛnabɔ wa? N’an y’o kɛ, an b’a yira ko an b’an jigi la Jehova lo kan. Ɲɛyirali fɛ, n’a sɔrɔ wagati dɔw la, i somɔgɔw b’i bali ka taga lajɛnw wala lajɛnbaw la. I be Jehova deli a k’i ɲɛminɛ ani a k’i dɛmɛ k’o koo ɲɛnabɔ cogo fisaman na. I bena mun lo kɛ n’i ka baara tiɲɛna ani a man nɔgɔ i ma ka dɔ wɛrɛ sɔrɔ? N’i be baara wɛrɛ ɲinina, yala i bena a fɔ patɔrɔn ye ko i ka ɲi ka taga lajɛnw na lɔgɔkun o lɔgɔkun wa? An ka gwɛlɛya mana kɛ min o min ye, a ka ɲi an ka Zaburu sɛbɛbaga ka miiriya nin sira tagama: “E k’i ka koo to Masaba bolo, e k’i jigi la a kan, a bena o ɲanabɔ.”—Zab. 37:5.

7, 8. Zozafati ye fili jumanw lo kɛ ani mun lo sɔrɔla o la? (Jaa lajɛ, barokun daminɛ na.)

⁷ An be se ka mun lo fɔ Aza dencɛ Zozafati koo la? Jogo ɲuman caaman tun b’a la. A y’a jigi la Jehova kan ka koo ɲuman caaman kɛ. Nka, a ka desizɔn dɔw tun man ɲi. Ɲɛyirali fɛ, a y’a to a dencɛ ye masacɛ jugu Akabu denmuso furu. Israɛl siya minw tun be saheli fan tɛ, Akabu tun ye olu ka masacɛ ye. Kira Mise ka lasɔmini kumaw bɛɛ n’a ta, Zozafati farala Akabu kan ka taga Sirikaw kɛlɛ. O kɛlɛ la, a tun tora dɔɔni u tun bena Zozafati faga. O kɔ,  a kɔsegira Zeruzalɛmu (2 Til. Kib. 18:1-32). A kɔseginin kɔ, kira Zewu y’a ɲininga ko: “I ka kan ka mɔgɔjugu dɛmɛ wa? Masaba koo man di mɔgɔ minw ye, i ka kan ka olu kanu wa?” —2 Tilew Kibaru 19:1-3 kalan.

⁸ Yala Zozafati ye kalan sɔrɔ o koo la wa? Tiɲɛn lo ko a tun kisɛyanin lo sabu a tun b’a fɛ k’a koo diya Ala ye. Nka, a be komi a ma kalan sɔrɔ Akabu ka koo la, ani a m’a janto Zewu ka lasɔmini kumaw na. Zozafati ye hakilintanya kɛ ka bɛɛn sigi ni mɔgɔjugu wɛrɛ ye. O tun ye Akabu dencɛ, masacɛ Akaziyasi lo ye. Zozafati ni Akaziyasi ye kurunw dilan ɲɔgɔn fɛ. O kurunw tun dilanna kuun min kama, u yɛrɛ m’o dafa. U bɛɛ halakira pewu.—2 Til. Kib. 20:35-37.

9. Jɛnɲɔgɔn jugu be se ka nɔɔ juman to an kan?

⁹ N’an be Zozafati ka koow kalan, o ka ɲi k’an lasun k’an yɛrɛ sɛgɛsɛgɛ. Mun na do? Koo caaman na, Zozafati y’a yira ko a ye masacɛ ɲuman ye. A ye koo tilenninw kɛ ani a ye “Masaba [Jehova] ɲini n’a dusu bɛɛ ye.” (2 Til. Kib. 22:9). Nka, jɛnɲɔgɔn juguw ye nɔɔ jugu to a kan. O b’an hakili jigi Bibulu ka ntalen kuma nin na: “Mɔgɔ min be taama ni lɔnnikɛla ye, o tigi bena koo lɔn. Nga min be taama ni naloman ye, ale b’a yɛrɛ cɛn le.” (Talenw 13:20). Tiɲɛn lo ko an be se k’a ɲini ka makodon mɔgɔw dɛmɛ u ka tiɲɛn sira ta. Nka, an k’an hakili to a la ko Zozafati ye jɛnɲɔgɔnya min kɛ ni Akabu ye, kuun tun t’o la ani o y’a niin bila farati la. O cogo kelen na, minw tɛ Jehova bato, n’an be jɛnɲɔgɔnya kɛ n’u ye, farati b’o la.

10. a) An be kalan juman lo sɔrɔ Zozafati fɛ, n’an be furuɲɔgɔn ɲinina? b) An ka ɲi ka mun lo to an hakili la?

¹⁰ Koo minw ye Zozafati sɔrɔ, an be se ka kalan nafamanba juman sɔrɔ o la? Kerecɛn dɔ be se k’a daminɛ ka jarabi mɔgɔ dɔ la min tɛ Jehova kanu. A b’a miiri ko a tɛ se ka furuɲɔgɔn ɲuman sɔrɔ kerecɛn sɔbɛw cɛma. Kerecɛn dɔ somɔgɔ dannabaliw be se k’a lasun a ka furu “sanni a wagati ka tɛmɛ.” Ka fara o kan, dɔw be ni balimamuso nin ka miiriya ɲɔgɔn ye: “Ala y’an dan cogo min na, o  b’a to an b’a fɛ u k’an kanu ani an t’a fɛ ka to an kelen na.” Kerecɛn ka ɲi ka mun lo kɛ do? Koo min ye Zozafati sɔrɔ, n’a be miiri o la, o be se k’a dɛmɛ. Tuma o tuma, Zozafati tun be dɛmɛ ɲini Ala fɛ (2 Til. Kib. 18:4-6). Nka, mun lo kɛra tuma min na Zozafati ye jɛnɲɔgɔnya kɛ ni Akabu ye? Akabu tun tɛ Jehova kanu. Zozafati tun ka ɲi k’a to a hakili la ko minw be Jehova ɲini n’u dusukun bɛɛ ye, Jehova b’olu lo yɔrɔ filɛ. Bi fana, Ala b’a ‘ɲɛ yaala ka dugukolo yɔrɔw bɛɛ filɛ . . . walisa k’an dɛmɛ.’ (2 Til. Kib. 16:9, ABM). Ala b’an faamu ani a b’an kanu. Yala ele lanin b’a la ko i mako be kanuya ni furuɲɔgɔn min na, Ala bena i dɛmɛ k’o sɔrɔ cogo ɲuman na wa? La a la ko Ala bena o kɛ i ye wagati bɛnnin na.

11, 12. a) Fɛɛn min tun be Ezekiyasi dusukun na, a y’o yira cogo di? b) Mun na Jehova yafara Ezekiyasi ma?

¹¹ An be kalan min sɔrɔ Ezekiyasi fɛ, o ɲɛsinna dusukun koo lo ma. Jehova be mɔgɔ dusukun sɛgɛsɛgɛ. Loon dɔ, a y’a to Ezekiyasi y’a yira fɛɛn min b’a dusukun na (2 Tilew Kibaru 32:31 kalan). Tuma min na, Ezekiyasi banana kosɔbɛ, Jehova ye tagamasiɲɛ dɔ kɛ k’a yira ko a ben’a kɛnɛya: suma segira kɔ. A be komi Babilɔnikaw ɲɛmɔgɔw ye mɔgɔ dɔw ci ka n’a filɛ o tun ye tagamasiɲɛ min ye. (2 Mas. 20:8-13; 2 Til. Kib. 32:24). Jehova ye Ezekiyasi “to a yɛrɛ ma.” O sen fɛ, Ezekiyasi “y’a ka nafolo marayɔrɔw kɔnɔnafɛnw bɛɛ yira” Babilɔnikaw la. O hakilintanya koo ye Ezekiyasi “kɔnɔnako bɛɛ” yira.

¹² Bibulu t’a fɔ an ye fɛɛn min ye Ezekiyasi bila o kuncɛbayako la. Yala a ye kuncɛbaya kɛ sabu a tun ye see sɔrɔ Asirikaw kan wa? Wala a y’o kɛ sabu Ala tun ye kabako koo kɛ k’a kɛnɛya wa? Wala komi a tun ‘kɛra nafolobatigi ye ani a ye boɲa sɔrɔ kosɔbɛ,’ o kama lo wa? A ka kɛ min o min ye, kuncɛbaya kosɔn, Ala tun ye min kɛ Ezekiyasi ye, a “ma o ɲumanya nin lɔn.” Nin ye dusukasiko ye dɛ! Tiɲɛn lo ko Ezekiyasi ye Ala deli ko ale y’a bato n’a dusukun bɛɛ ye. O n’a ta bɛɛ, Ezekiyasi koo ma diya Jehova ye wagati dɔ la. Nka kɔfɛ, Ezekiyasi y’a “yɛrɛ majigi.” O kama, Jehova yafara ale n’a ka jamana mɔgɔw ma.—2 Til. Kib. 32:25-27; Zab. 138:6.

13, 14. a) Tuma juman lo Jehova be se k’an ‘to an yɛrɛ ma k’an kɔrɔbɔ’? b) Ni mɔgɔw b’an tandora an ka kɛta dɔ kosɔn, an ka ɲi ka mun lo kɛ?

¹³ N’an be Ezekiyasi ka maana kalan ani ka miiri a kan, o be se k’an nafa cogo di? Jehova ye Ezekiyasi dɛmɛ ka see sɔrɔ Senakeribu kan ani k’a ka bana jugu kɛnɛya. An k’a to an hakili la ko dɔɔni o kɔ le, Ezekiyasi y’a daminɛ ka kuncɛbaya kɛ. An fana be se ka koo nafamanba dɔ kɛ. O kɔ, n’a sɔrɔ Jehova bena an ‘to an yɛrɛ ma k’an kɔrɔbɔ’ walisa an k’a yira fɛɛn min b’an dusukun na. Ɲɛyirali fɛ, balimacɛ dɔ be se ka jijaliba kɛ k’a yɛrɛ labɛn ani ka forobakalan dɔ kɛ jamaba ɲɛfɛ. Kalan bannin kɔ, mɔgɔ caaman b’a tando. A bena mun lo kɛ do?

¹⁴ N’u y’an tando, a ka ɲi an ka Yezu ka kuma nunu sira tagama: “Ci minw fɔra aw ye, ni aw ye olu bɛɛ kɛ ka dafa, aw k’a fɔ ko, aw ye baaraden gwansanw ye, ko aw ye aw niyɔrɔ baara dama de kɛ.” (Luka 17:10, ABM). Nin koo la fana, an be se ka kalan sɔrɔ Ezekiyasi fɛ. Ala tun ye ɲumanya kɛ Ezekiyasi ye. Nka kuncɛbaya kosɔn, a “ma o ɲumanya nin lɔn” Ala ye. Jehova ye koo minw bɛɛ kɛ an ye, n’an be miiri olu koo la, o bena an dɛmɛ k’an yɛrɛ tanga kuncɛbaya ma. Jehova  y’a ka Kuma senuman ni hakili senu di an ma walisa k’an dɛmɛ. An be se k’a tɔgɔɲuman fɔ o kosɔn.

15, 16. U ye Zoziyasi faga, mun na Ala m’a tanga?

¹⁵ A laban, an be lasɔmini juman lo sɔrɔ masacɛ ɲuman Zoziyasi ka koo la? Fɛɛn min kama a ma see sɔrɔ kɛlɛ la ani u y’a faga, an k’o lajɛ (2 Tilew Kibaru 35:20-22 kalan). Zoziyasi “bɔra ka ta” Ezipiti masacɛ Neko kɛlɛ, k’a sɔrɔ o masacɛ tun y’a fɔ a ye ko ale tɛ nana a kama. Bibulu b’a fɔ ko Neko ka kumaw tun “bɔra Ala fɛ.” Nka, mun na Zoziyasi tagara a kɛlɛ? Bibulu t’o fɔ an ye.

¹⁶ Zoziyasi tun be se k’a lɔn cogo di ko Neko ka kumaw bɔra Jehova lo yɔrɔ? A tun be se ka Ala ka kira kantigi Zeremi ɲininga o la (2 Til. Kib. 35:23, 25). Nka, foyi t’a yira ko a y’o kɛ. An k’a lɔn fana ko Neko tun be tagara Karikɛmisi le, masacɛ wɛrɛ kama. A tun ma bɔ Zeruzalɛmu kama. Ka fara o kan, Zoziyasi ma taga kɛlɛ la Jehova tɔgɔ kama sabu Neko tun tɛ Jehova n’a ka mɔgɔw darabɔra. O kama, a tun daganin tɛ ko Zoziyasi k’a ɲini ka Neko kɛlɛ. An be kalan juman lo sɔrɔ o koo la? Ni gwɛlɛya dɔ b’an kan, an k’a ɲini k’a lɔn Jehova ka miiriya ye min ye o koo la.

17. Ni gwɛlɛya dɔ b’an kan, mun lo bena an dɛmɛ an kana Zoziyasi ka fili ɲɔgɔn kɛ?

¹⁷ Ni gwɛlɛya dɔ b’an kan, a ka ɲi an k’a ɲini k’a lɔn Bibulu ka miiriya minw be se k’an dɛmɛ. An k’a filɛ cogo min na an be se k’o miiriyaw sira tagama cogo bɛnnin na. Tuma dɔw la, an ka ɲi ka ladili ɲini diinan mɔgɔkɔrɔw fɛ. An be min bɛɛ lɔn o gwɛlɛya koo la, n’a sɔrɔ an miirila o kan ani an yɛrɛ ye sɛgɛsɛgɛri kɛ an ka gafew kɔnɔ. O n’a ta bɛɛ, diinan mɔgɔkɔrɔ dɔ be se k’an dɛmɛ ka miiri Bibulu ka sariyakolo dɔw la, an ka ɲi k’an janto minw na. Ɲɛyirali fɛ, balimamuso dɔ b’a lɔn ko a ka ɲi ka waajuli kɛ (Kɛw. 4:20). Miiri k’a filɛ, a ye labɛn kɛ walisa ka taga waajuli la loon dɔ la. Nka, a cɛɛ dannabali b’a fɛ a ka to soo kɔnɔ o loon na. A cɛɛ b’a fɔ a ye ko a mɛɛnna u ma wagati kɛ ɲɔgɔn fɛ ani ko ale b’a fɛ u fila ka jɛn ka koo dɔ kɛ. Balimamuso be miiri vɛrise dɔw la minw b’a fɔ ko an ka ɲi ka kolo Ala ye ani ka mɔgɔw kɛ Krista ka kalandenw ye (Mat. 28:19, 20; Kɛw. 5:29). Nka, a ka ɲi k’a lɔn fana ko Bibulu b’a ɲini musow fɛ u ka kolo u cɛɛw ye ani ka koow kɛ k’u dama kɛɲɛ (Efɛz. 5:22-24; Filip. 4:5). Yala a cɛɛ b’a balila le ko a kana waajuli kɛ tugun fewu wa? Wala a b’a fɛ a ka koo dɔ lo kɛ o loon dɔrɔn na wa? N’an b’a fɛ ka Ala sago kɛ ani ka kɛ ni dusukun ɲuman ye, an ka ɲi ka koow kɛ k’a dama kɛɲɛ.

18. An kumana masacɛ naani minw koo la, e be se ka kalan sɔrɔ u ka koow la cogo di?

¹⁸ Komi an ye mɔgɔ dafabaliw ye, an fana ka teli ka masacɛ naani nunu dɔ ka filiw kɛ. An be se 1) k’an jigi la adamaden ka hakilitigiya kan, 2) k’a ɲini ka jɛn ni mɔgɔjuguw ye, 3) ka kuncɛbaya kɛ ani 4) ka desizɔnw ta k’a sɔrɔ an m’a ɲini ka Ala sago lɔn fɔlɔ. Jehova be jogo ɲuman ye an na i ko a y’a ye masacɛ naani nunu na cogo min na. O ye ɲumanya ye dɛ! An be Jehova kanu ani an b’a fɛ ka baara kɛ a ye n’an dusukun bɛɛ ye cogo min na, a ɲɛɛ b’o la. Jehova y’a to u ye mɔgɔ dɔw ka maana lakali Bibulu kɔnɔ walisa k’an lasɔmi an kana filibaw kɛ. An ka miiri o maanaw la ani ka Jehova waleɲuman lɔn u kosɔn.