Be ka se isịnede

Nso Idi Ukpọn̄?

Nso Idi Ukpọn̄?

Se Bible ọdọhọde

 Ikọ Hebrew emi neʹphesh ye ikọ Greek emi psy·kheʹ ke ẹkabade nte “ukpọn̄” ke Bible. Ikọ Hebrew oro ọwọrọ “n̄kpọ emi esikotde ibifịk,” eke Greek oro ọwọrọ “odu-uwem n̄kpọ.” a Emi owụt ke odu-uwem n̄kpọ ke ẹkot ukpọn̄, ke ukpọn̄ idịghe n̄kpọ emi odude ke esịt odu-uwem n̄kpọ, ndien odu-uwem n̄kpọ oro ama akpa enye ọwọrọ. Kere ban̄a nsio nsio n̄kpọ ke Bible, oro owụtde ke owo edi ukpọn̄:

Adam ikenyeneke-nyene ukpọn̄—enye ke idemesie ‘akakabare edi ukpọn̄ eke odude uwem’

  •   Ke Jehovah Abasi ama okobot akpa owo emi ẹkekotde Adam, Bible ọdọhọ ke “owo [oro ama] akabare edi ukpɔŋ eke odude uwem.” (Genesis 2:7, Edisana Ŋwed Abasi Ibom) Adam ikenyeneke-nyene ukpọn̄—enye ke idemesie akakabare edi ukpọn̄ eke odude uwem, m̀mê odu-uwem owo.

  •   Bible ọdọhọ ke ukpọn̄ ekeme ndinam utom, oyom udia, adia n̄kpọ, enịm ibet, onyụn̄ otụk okpo n̄kpọ. (Leviticus 5:2; 7:20; 23:30; Deuteronomy 12:20; Rome 13:1) Owo esinam kpukpru se ẹbatde oro.

Ndi ukpọn̄ esikpa?

 Ih, esikpa. Nsio nsio itie Bible ọdọhọ ke ukpọn̄ esikpa. Se ndusụk itie Bible oro mi:

  •   “Ukpɔŋ eke anamde idiɔk eyekpa.”—Ezekiel 18:4, 20, Edisana Ŋwed Abasi Ibom.

  •   Ke Israel eset, ẹma ẹdọhọ ke “eyesibe ukpɔŋ” ẹfep edieke enye anamde akwa idiọkn̄kpọ. (Exodus 12:15, 19; Leviticus 7:20, 21, 27; 19:8, Edisana Ŋwed Abasi Ibom) Owo oro “enyene ndikpa.”—Exodus 31:14, Edisana Ŋwed Abasi Ibom.

  •   Ke ndusụk itie Bible, ẹkot owo emi ama akakpa “ukpọn̄ eke akpade.” (Leviticus 21:11; Numbers 6:6) Kpa ye oro ẹsịnde “okpo m̀mê “okpo owo” ke mme itie oro ke ediwak Bible, ọfọn idiọn̄ọ ke kpa ukem ikọ Hebrew oro neʹphesh, m̀mê “ukpọn̄,” okodu ke mme itie oro.

“Ukpọn̄” ekeme n̄ko ndiwọrọ “uwem”

 Bible ẹsisịn ikọ oro “ukpọn̄” ke itie emi ẹkpesịnde “uwem.” Ke uwụtn̄kpọ, ke Job 33:22, ẹsịn ikọ Hebrew oro ọwọrọde “ukpọn̄” (neʹphesh) ke itie emi ẹkpesịnde “uwem.” Bible onyụn̄ ọdọhọ ke owo ekeme ndiduọk ukpọn̄, m̀mê uwem esie, m̀mê anam n̄kpọ emi ekemede ndinam enye ataba ukpọn̄, m̀mê uwem esie.—Exodus 4:19; Judges 9:17; Philippi 2:30.

 Bible ndisịn “ukpọn̄” ke ndusụk itie emi ẹkpesịnde uwem, esinam itie Bible emi ọdọhọde ke ukpọn̄ ‘oyom ndibe mfep’ m̀mê ‘oyom ndibọhọ owo’ enen̄ede an̄wan̄a nnyịn. (Genesis 35:18; Edisana Ŋwed Abasi Ibom) Ikọ oro esiwụt ke uwem owo ọmọn̄ okụre. Okpokot Genesis 35:18 ke ndusụk Bible, ẹsịn itie oro ntem, “nte enye okotde akpatre ibifịk.”—Good News Translation; New Jerusalem Bible.

Mmanie ikanam mme owo ẹtọn̄ọ ndinịm ke ukpọn̄ isikpaha?

 Nsio nsio ufọkabasi ẹnịm ke ukpọn̄ isikpaha, edi owo ikadaha se mmọ ẹnịmde oro ito Bible, ẹkeda ẹto mbụk mbon Greece. N̄wed emi ẹkotde Encyclopædia Britannica ọdọhọ ete: “Bible esiwụt ke ukpọn̄ ye ibifịk ẹsan̄a kiet, onyụn̄ owụt ke owo edi ukpọn̄, ke ukpọn̄ idịghe isio isio n̄kpọ. Mbon Greece eset ẹketọn̄ọ se mme Christian ẹsikwọrọde oro, ẹte ke ukpọn̄ ye owo ẹdi nsio nsio n̄kpọ.”

 Abasi imaha ẹda ukpepn̄kpọ, utọ nte eke ukpọn̄ ikpaha ke nsinsi, emi mme owo ẹkesiode ẹdi, ẹbuak ye ikọ Abasi. Bible ọdọhọ ete: “Ẹkpeme idem: mbak owo edida ukpepn̄kpọ akwaifiọk owo ye ikpîkpu abian̄a obụme mbufo nte asan̄ade ekekem ye item owo.”—Colossae 2:8.

a Se n̄wed emi The New Brown, Driver, and Briggs Hebrew and English Lexicon of the Old Testament, page 659, ye Lexicon in Veteris Testamenti Libros, page 627. Idịghe ikọ kiet ke ẹda ẹkabade ikọ oro neʹphesh ye psy·kheʹ ke ediwak Bible. Ke ndusụk itie, ẹkabade mmọ nte “ukpọn̄,” “uwem,” “owo,” “odu-uwem n̄kpọ,” m̀mê “idem.”