Be ka se isịnede

Be ka se isịnede

IBUOTIKỌ MAGAZINE EMI | SE AKPANAMDE MAN UDUMEN UDỌN̄Ọ

Kpeme Idem Man Udumen Udọn̄ọ

Kpeme Idem Man Udumen Udọn̄ọ

EDIWAK obio ke eset ẹma ẹnyene ikpọ ibibene. Edieke mme asua ẹbomde ekpri itie ke ibibene oro ẹbe ẹdụk obio, mmọ ẹkeme ndiwot mme owo ke obio oro. Idem owo onyụn̄ etie nte obio oro enyenede ibibene. Edieke etịmde ekpeme idem fo, udusudọn̄ọke ke ubọk ke ubọk. Yak ineme n̄kpọ ition emi ẹkemede ndinam fi ọdọn̄ọ ye se akpanamde man udusọp udọn̄ọ.

1 MMỌN̄

SE ISITỊBEDE: N̄kpri unam udọn̄ọ ẹkeme ndito idiọk mmọn̄ emi owo ọn̄wọn̄de ndụk enye idem.

SE AKPANAMDE: Ata akpan n̄kpọ edi ndikụt nte ke mmọn̄ emi esin̄wọn̄de asana. Edieke ekerede ke mmọn̄ oro esin̄wọn̄de isanake aba, emekeme ndinam n̄kpọ man enye afiak edi se ọn̄wọn̄de. * Sịn mmọn̄ ke n̄kpọ emi enyenede okukịp, nyụn̄ da cup emi asanade koi mîdịghe sịn n̄kpọ emi ẹsikpọhọrede man mmọn̄ ọwọrọ. Kûsịn ubọk ke mmọn̄ emi ẹdin̄wọn̄de m̀mê ẹdidade item udia. Edieke ekemede, dụn̄ ke obio emi ẹnyenede eti itie emi esinamde ndek, emi ndek mîdisabakede mmọn̄.

2 UDIA

SE ISITỊBEDE: N̄kpri unam udọn̄ọ ẹkeme ndidu ke udia.

SE AKPANAMDE: Udia ekeme ndifuọn̄ nnyụn̄ nye owo ke enyịn, edi oro iwọrọke ke udia oro ọfọn sia osụk ekeme ndinọ owo udọn̄ọ. Ntre siyet kpukpru mfri ye ikọn̄ emi oyomde ndida ntem udia. Kụt ete ke emeyet mme n̄kpọ emi esidade anam udia onyụn̄ eyet ubọk mbemiso ọtọn̄ọde ndinam udia m̀mê ọnọde owo udia. Enyene ndusụk udia emi anade enen̄ede etem man owot mme n̄kpọ emi ẹkemede ndinam owo ọdọn̄ọ. Kûdia udia emi okpụhọrede uduot, ọtọn̄ọde nditebe, m̀mê okpụhọrede inua sia ekeme ndidi udia oro abiara. Sịn udia emi mûdusọpke udia ke ekebe ntụhube. Kûnam udia unọ owo ke ini ọdọn̄ọde. *

3 NSỤN̄ YE ỌBỌN̄

SE ISITỊBEDE: Ke ini n̄kpri unam nte ọbọn̄, mbufụk, m̀mê ọkwọk otopde owo, mmọ ẹkeme ndisịn owo ata idiọk udọn̄ọ ke idem.

SE AKPANAMDE: Kûdu ke ebiet emi ọbọn̄ ye mme n̄kpọ eken oro ẹkemede ndinọ owo udọn̄ọ ẹdude, mîdịghe sịne anyan-ubọk-ọfọn̄ ye anyan ọfọn̄ukot man n̄kpọ idita fi. Sịne ke ufọk ọbọn̄ de idap mîdịghe fri ibọk emi mîyakke mbufụk m̀mê ọbọn̄ ọsọrọ owo ke idem. Kûyak mmọn̄ ọdiọhọ ekpere ufọk fo sia mbufụk ye ọbọn̄ ẹkeme ndika n̄kesịn nsen do. *

4 UNAM

SE ISITỊBEDE: Idan̄ m̀mê ikop emi mînamke unam n̄kpọ ekeme ndinam owo ọdọn̄ọ ata idiọk idiọk. Emekeme ndidọn̄ọ edieke unam ikọt m̀mê eke ufọk odomde m̀mê awaide fi, mîdịghe edieke ifuọ unam otụkde fi

SE AKPANAMDE: Ndusụk owo isimaha ndinịm unam ke ufọk mmọ sia mîmaha unam emen idem ediyet mmọ. Yet ubọk edieke otụkde unam ufọk, edi kûtụk unam ikọt. Edieke unam odomde m̀mê awaide fi, sọsọp yet ebiet oro, nyụn̄ ka ufọkibọk. *

5 MME OWO

SE ISITỊBEDE: Ndusụk n̄kpri unam udọn̄ọ ẹkeme ndibe ndụk fi idem ke ini owo ọkọn̄de ikọn̄ m̀mê asiade isia. Mmọ ẹkeme n̄ko ndibe ndụk fi idem edieke otụkde owo emi ọdọn̄ọde, utọ nte ke ini ọkọmde enye ubọk m̀mê afatde enye. N̄kpri unam udọn̄ọ ẹkeme ndiyere ke ubọk-usụn̄, umụm-ubọk, fon, kọmputa ye mme n̄kpọ emi nsio nsio owo ẹsitụkde

SE AKPANAMDE: Kûbuana n̄kpọ idem fo ye owo, utọ n̄kpọ nte akadan̄ (razor), brush utụk edet, m̀mê tọwel. Kûyak iyịp unam m̀mê eke owo odụk fi idem mbak udumen udọn̄ọ. Ibibiak, etap, ikịm, ye n̄kpọ ntre ẹkeme n̄ko ndinọ owo udọn̄ọ. Kụt ete ke emesinen̄ede eyet ubọk kpukpru ini. Emi ekeme ndinam okûmen udọn̄ọ, okûnyụn̄ unọ mbon en̄wen udọn̄ọ.

Ke ini ọdọn̄ọde, tie ke ufọk edieke ekemede. Itieutom United States emi ẹsitịn̄de se ẹkpenamde mbak udọn̄ọ idisuana ẹdọhọ yak ẹsida ọfọn̄ ẹfụk inua ke ini ẹkọn̄de ikọn̄ m̀mê ẹsiade isia mîdịghe ẹsia ẹsịn ke ubọk ọfọn̄ utu ke ndisia nsịn ke ekaubọk.

Bible ọdọhọ ete: “Owo mbufiọk ada okụt afanikọn̄ ndien edịbe.” (Mme N̄ke 22:3) Se itien̄wed emi etịn̄de ekeme ndinen̄ede n̄n̄wam nnyịn ke ererimbot emi udọn̄ọ efede mi ke ofụm! Ntre, kụt ete ke ufọk fo ye n̄kpọ emi esidade anam udia asana. Sika ufọkibọk kese idem nyụn̄ nam mme n̄kpọ oro ẹtịn̄de mi man udumen udọn̄ọ.

^ ikp. 6 Esop Emi Ẹsede Ẹban̄a Nsọn̄idem Ererimbot ẹtịn̄ nsio nsio n̄kpọ emi ẹkpenamde man mmọn̄ edi se ẹn̄wọn̄de, utọ nte ndisịn mmọn̄ ke ọkpọ n̄kịbi n̄n̄wan ke eyo, ndisịn chlorine ke mmọn̄, ndidụhọde mmọn̄, m̀mê nditetem mmọn̄ n̄n̄wọn̄.

^ ikp. 9 Edieke oyomde ndifiọk n̄kpọ en̄wen mban̄a nte akpanamde udia fo asana, mbọk se Ẹdemede! Ikọmbakara eke June 2012, page 3-9.

^ ikp. 12 Edieke oyomde ndifiọk n̄kpọ en̄wen mban̄a nte ekpekpemede idem man ududọn̄ọ utoenyịn, mbọk se Ẹdemede! eke September–October 2015, page 12-13.

^ ikp. 15 Edieke unam emi enyenede ifọt, utọ nte urụkikọt, odomde fi, sọsọp ka kokụt dọkta.