KE N̄KPỌ nte isua 670 mbemiso eyo Christ, mme itie emi Assyria akakarade ama awak etieti akan mme itie emi idụt en̄wen ekededi akakarade. British Museum ẹma ẹwet ke Intanet ẹte ke ‘mme itie emi enye akakarade ọkọtọn̄ọ ke Cyprus ke n̄kan̄ edem usoputịn esịm Iran ke n̄kan̄ edem usiahautịn, ke ama akam enyene ini emi enye akakarade esịm Egypt.’ Nineveh ekedi ibuot obio esie, ndien idụhe obio emi okokponde nte Nineveh ini oro. Ẹma ẹbot ata ikpọ n̄kpọ ẹbono ẹyọhọ Nineveh; ata ndiye in̄wan̄, ikpọ ufọk ubọn̄ ye ikpọ ufọk ubono n̄wed ẹma ẹdu do n̄ko. Se ẹwetde ke mme ibibene ke obio oro ẹwụt ke Edidem Ashurbanipal okokot idem esie “edidem ofụri ererimbot.” Mbon en̄wen emi ẹkekarade Assyria ẹkesikot idemmọ ntre n̄ko. Ini oro, eketie nte idụhe idụt ndomokiet emi ekemede ndikan Assyria ye Nineveh.

Kpa ye oro, Jehovah ama anam prọfet Zephaniah etịn̄ prọfesi ete: “[Jehovah] ayanyan ubọk . . . osobo Assyria. Ndien enye ayanam Nineveh edi ndon, kpa edisat ebiet nte wilderness.” Jehovah ama onyụn̄ anam prọfet Nahum etịn̄ prọfesi en̄wen ete: “Mbufo ẹbụme silver; ẹbụme gold. . . . Ẹmenam obio edi ikpîkpu ye ukpọk onyụn̄ ana ndon! . . . Ndien ama ekem, owo ekededi eke edikụtde fi eyefehe ọkpọn̄ fi, onyụn̄ ọdọhọ ete, ‘Ẹmebụme Nineveh!’” (Zeph. 2:13; Nah. 2:9, 10; 3:7) Ini mme owo ẹkopde mme ntịn̄nnịm ikọ oro, anaedi mmọ ẹma ẹdọhọ ẹte: ‘Ndi utọ n̄kpọ oro ekeme nditịbe? Ndi ẹkeme ndikan Assyria?’ Anaedi ama etie nte ke utọ n̄kpọ oro ikemeke nditịbe.

Kpa ye oro, se mme owo mîkekereke ama etịbe! Etisịm isua 600 mbemiso eyo Christ, Babylon ye Media ẹma ẹkan Assyria. Aka ko, owo ndomokiet ikodụn̄ke aba ke Nineveh, owo ikakam itịghe-ti aba ke utọ obio oro ama odu. The Metropolitan Museum of Art ke New York, ekewet ete ke ‘mme owo ikodụn̄ke aba ke Nineveh, ntan onyụn̄ ofụk n̄wụre esie, ke Bible kpọt akanam ẹdiọn̄ọ ke utọ obio oro ama odu.’ The Biblical Archaeology Society ọdọhọ ke n̄kpọ nte 1800, ke owo ndomokiet ikakam idiọn̄ọke aba m̀mê utọ akwa ibuot obio Assyria oro ama odu m̀mê ikodụhe. Edi ke 1845, Austen Henry Layard emi esidọkde isọn̄ oyom n̄kpọeset, ama ọtọn̄ọ ndidọk isọn̄ itie emi Nineveh okodude. Se enye okokụtde ama owụt ke Nineveh ekedi ata ediye obio.

Se Bible eketịn̄de aban̄a Nineveh ndisu nnennen nnennen anam inen̄ede inịm ke se Bible etịn̄de aban̄a ukara mfịn emi iditreke-tre ndisu.—Dan. 2:44; Edi. 19:15, 19-21.