Ndinyene ido edi ata akpan n̄kpọ. Owo emi enyenede ido esifen ọnọ owo, isụhu nsu, imenke n̄kpọ owo, ama mme owo, okpono owo, onyụn̄ okpono idem. Utọ owo emi isidaha uwem ibre mbre, inamke n̄kpọ ibụmede ibụmede. Enye ọdiọn̄ọ ini akpanamde n̄kpọ ye nte okpodude uwem ye mme owo, onyụn̄ ekpep nditọ esie ido. Ata ediwak owo idụhe uwem ntem kpa ye oro mmọ ẹmade mbon oro ẹdude utọ uwem emi.

Ke 2008, mme anam-ndụn̄ọde ke America ẹma ẹbụp ediwak n̄kparawa m̀mê mmọ ẹse didie utọ uwem emi isụk itịn̄de mi. David Brooks ekewet ke The New York Times ete ke n̄kparawa emi ẹkedọhọ “ke ifọnke ndiwot owo nnyụn̄ ndan̄ owo ke n̄kanubọk.” Ke ẹsiode emi ẹfep, mmọ ikekwe ke ọdiọk ndiwat moto ke enyịn mmịn, ndiyịp udomo, m̀mê ndika owo. Akparawa kiet ọdọhọ ke imọ inyeneke ini nditie mfịna idem mban̄a se ifọnde ye se idiọkde. Ediwak owo ẹsidọhọ, ‘Nam  se esịt fo ọdọhọde, kûbọrọ owo.’ Ndi utọ ekikere oro ọfọn?

Kpa ye oro esịt fo ekemede ndidọhọ fi an̄wam owo mîdịghe atua owo mbọm, esịt oro n̄ko ekeme ‘ndibian̄a fi’ etieti. (Jeremiah 17:9) Nte ererimbot etiede idahaemi anam ikụt ke emi edi akpanikọ. Bible ama etetịn̄ ete ‘ke mme akpatre usen, mme owo ẹyedi mme ama idem, ẹma okụk, ẹkohode idem, ẹseri iseri, ẹtie obom obom, imaha eti ido, edi ẹma inemesịt ẹkan Abasi.’—2 Timothy 3:1-5.

Emi ekpenyene ndinam nnyịn isikere m̀mê se esịt nnyịn ọdọhọde inam akam ọfọn? Bible ọdọhọ ete: “Owo eke ọbuọtde idem ke esịt esie edi ndisịme.” (Mme N̄ke 28:26) Esịt nnyịn onyụn̄ etie nte ikwa afan̄, ama aban ọsọp, ọyọnọ fi se oyomde. Nso ikeme ndiban esịt nnyịn ọsọp ntre? Bible. Enye edi ata eti n̄wed, isibian̄ake owo onyụn̄ an̄wam ata ediwak owo.

Uwem esinem edieke inamde se Bible etịn̄de. Bible ọdọhọ ima mme owo, ifọn ido, itat ubọk, inyụn̄ idi mbon akpanikọ. Yak ise nte n̄kpọ editiede edieke inamde emi.

Ma mme owo.

N̄wed kiet ọdọhọ ete: “Edieke amade mme owo, eyenen̄ede okop inemesịt.” (Engineering Happiness—A New Approach for Building a Joyful Life) Ima esinam uwem enem. Ima mîdụhe uwem idụhe.

Bible ọdọhọ ete: “Ẹmen ima ẹsịne, koro enye edi mfọnmma mbọbọ edidianakiet.” (Colossae 3:14) Kpa andiwet Bible emi okonyụn̄ ọdọhọ ke edieke imọ ‘mînyeneke ima, imọ idịghe n̄kpọ ndomokiet.’—1 Corinth 13:2.

Ima enye emi idịghe ima erenowo ye n̄wan. Utọ ima emi esinam owo an̄wam owo emi enye mîdiọn̄ọke, iyomke usiene. Akpa Corinth 13:4-7 ọdọhọ ke utọ ima emi ‘enyenyene anyanime onyụn̄ ọfọn ido. Ifịbeke ufụp, inamke inua, ikohokede idem, inamke ido eke mîdotke, iyomke ufọn idemesie, isọpke iyatesịt. Ibatke idiọk ibon. Idarake ukwan̄ido, edi adara se idide akpanikọ. Ememe onyụn̄ ọyọ kpukpru n̄kpọ.’

Inemesịt isidụhe ke ufọk emi ima mîdụhe, ndien nditọwọn̄ ẹsibọ ufen ẹkan. Mma kiet emi ekerede Monica ọkọdọhọ ke ẹma ẹsifiomo ẹnyụn̄ ẹsabade imọ ke ini eyenọwọn̄. Enye ọdọhọ ete: “Idụhe eke akamade mi; n̄ketie nte asan̄a ikpọn̄ ebọk.” Edi ke ini enye ekedide isua 15, enye ama ọwọrọ okodụn̄ ye eka eka ye ete eka esie. Mmọ ẹkedi Mme Ntiense Jehovah.

Monica ọdọhọ ete: “Mmọ ẹma ẹda isua iba oro n̄kodụn̄de ye mmọ ẹkpep mi emi n̄kedide owo bụt ndisan̄a n̄kpere mme owo nnyụn̄ mma mme owo. Mmọ ẹnam mi mbiet eyen owo.” Monica ọdọ ebe, ufọk mmọ onyụn̄ enem. Ima esinam enye  asan̄a ye ebe ye nditọ mmọ mbita ẹkpep mme owo Bible.

Enyene n̄kpọ emi mîsiyakke mme owo ẹnyene ima. Mbon oro ẹkerede ke inyene ye udia-uwem ẹdi kpukpru n̄kpọ isinyeneke ini inọ owo. Edi ndụn̄ọde oro mme owo ẹnamde owụt ke mbon emi ẹnyenede esisịt ẹsikop inemesịt ẹkan mbon oro ẹnyenede enyọn̄ ye isọn̄. Bible ọdọhọ ke mbon oro ẹsịnde ibuot ẹsịn itọn̄ ẹkọ inyene isikopke inemesịt. Kop se n̄wed Ecclesiastes 5:10 etịn̄de mi: “Owo emi amade silver idiyụhọke ye silver, okụk inyụn̄ iyụhọke owo emi amade inyene. Emi n̄ko edi ikpîkpu.” Bible ọdọhọ n̄ko ete: “Ẹkûyak usụn̄ uwem mbufo asan̄a ye ima okụk.”—Mme Hebrew 13:5.

Mfọnido ye ntatubọk.

N̄ka kiet ke ufọkn̄wed ntaifiọk ke California ẹdọhọ ke mbon oro ẹsinọde owo n̄kpọ ẹsinen̄ede ẹkop inemesịt. Owo ekeme ndikere m̀mê ndinọ owo n̄kpọ asan̄a nso ye inemesịt. Asan̄a n̄kpọ.

Bible ọdọhọ ete: “Inemesịt odu ke ndinọnọ akan ke ndibọbọ.”—Utom 20:35.

Ediwak ini, mme owo ẹsikam ẹma owo odu ye mmimọ onyụn̄ an̄wam mmimọ. Ndusụk owo ẹma emi ẹkan enọ ekededi. Mma kiet emi ekerede Karen ama okụt iban ita ẹsịnede ke moto emi ẹberede iso ẹnịm in̄wan̄. Mma oro ye udun̄wan esie ẹkeyom ndikodụk ubomofụm n̄ka n̄kpọ, edi moto mmọ ama ọtọn̄ọ mfịna. N̄ko, moto en̄wen emi mmọ ẹkedọhọde ẹdimen mmimọ ikedịghe idisịm. Karen ama ọdọhọ mmọ ẹdi imen mmọ, okposụkedi emi edidade enye minit 45 ndiwat n̄kesịm itie mbehe ubomofụm. Mmọ ẹma ẹbe ẹdụk moto Karen. Karen ama ọnyọn̄ edikụt adiaha mma oro osụk etiede ke moto oro.

Enye ọkọdọhọ ete: “Ebe mi idisịmke kan̄a, ke edi ke usụn̄.”

Karen ama ọbọrọ enye ete, “Ọfọn, yak n̄kọdiọn̄ frawa ke Kingdom Hall m̀mê ufọkabasi nnyịn.”

Mma oro ama obụp enye ete: “Ndi afo edi Ntiense Jehovah?”

Karen ama ọbọrọ, “Ih,” ndien nneme ọtọn̄ọ.

N̄kpọ nte urua ifan̄ ama ekebe, Karen ama ọbọ leta. Leta oro okot ete: “Ami ye eka mi ifreke se akanamde ọnọ nnyịn. Ima ikesịm ubomofụm nnyịn inyụn̄ ika se ikaduakde. Abasi ọdiọn̄ fi. Adiahaeka mi ọdọhọ ke afo edi Ntiense Jehovah. Mmokokụt. Eka mi edi Ntiense n̄ko. Mmesinyụn̄ ntiene n̄ka usen esịt enemde mi. Edi mmọn̄ ntọn̄ọ ndisịn idem ndien.” Esịt ama enen̄ede enem Karen ndidiọn̄ọ ke nditọeka imọ ke ikan̄wam oro. Karen ọdọhọ ete: “Eyet ama ọdọn̄ mi.”

Charles D. Warner ekewet ke n̄wed esie ete: “Ata eti n̄kpọ kiet ke uwem ererimbot emi edi ke idụhe nte owo an̄wamde ekemmọ owo ndien enye etre ndidia ufọn.” Ntak edi koro Abasi ikobotke owo  ite ama idemesie kpọt, edi okoyom owo etie nte imọ.—Genesis 1:27.

Akpanikọ.

Idụhe obio m̀mê idụt emi mîmaha owo akpanikọ. Abian̄a ababiat obio, mme owo isinyụn̄ imaha ndinam n̄kpọ ye owo abian̄a.

Bible obụp ete: “Anie edidi esen ke tent [Abasi]?” onyụn̄ ọbọrọ ete: “Owo eke asan̄ade nte ọfọnde ama onyụn̄ . . . etịn̄de akpanikọ ke esịt esie.” (Psalm 15:1, 2) Uwem akpanikọ onyụn̄ etie nte nti ido eken emi inemede ke enyọn̄ emi, esesịne owo ke iyịp. Nnyịn ikpenyene nditịn̄ nnyụn̄ nnam akpanikọ kpukpru ini.

Idịghe emeti Christina emi okokụtde ekpat okụk owo? Itọn̄ esie ikesịneke ke okụk oro. Mma mbon okoyom ndinem Abasi esịt. Ntre, ke ini andinyene okobiomde ubọk ke ibuot asan̄a oyom okụk esie, Christina ama ayak okụk oro ọnọ. Idem ama akpa ete emi etieti onyụn̄ akpa eteufọk Christina nde tutu enye emenede Christina itie. Omokụt nte ikọ 1 Peter 3:10 edide akpanikọ. Itie oro okot ete: “Owo eke edimade uwem edinyụn̄ oyomde ndikụt nti usen, yak enye . . . okûbian̄a abian̄a.”

Ido emi Bible ekpepde nnyịn owụt nte Abasi amade nnyịn. Enye oyom nnyịn ‘isan̄a ke usụn̄ nti owo.’ (Mme N̄ke 2:20; Isaiah 48:17, 18) Edieke inamde se Abasi ọdọhọde, oro owụt ke nnyịn imama enye n̄ko, ndien nnyịn iditreke ndidia ufọn. Bible ọdọhọ ete: “Tiene usụn̄ [Abasi], ndien enye eyemenede fi ke enyọn̄ man ada isọn̄ enyene. Ke ini ẹsobode mme idiọkowo ẹfep, afo oyokụt.”—Psalm 37:34.

Omokụt nte Abasi edidiọn̄de mbon oro ẹnamde se enye etịn̄de ke Bible? Mmọ ẹyedu uwem ke ifụre, idiọkn̄kpọ idinyụn̄ idụhe aba ke isọn̄ emi. Ke akpanikọ, edi se owo odude utọ uwem emi Bible ọdọhọde idu.