Enyene se eyen fo oyomde. Afo ọdọhọ ke imọ inyịmeke. Enye etịm idem onyụn̄ atua nte oyom ndikpakpa. Afo odomo ndikpek enye, edi enye inyịmeke ndidop uyo. Sia mûkemeke, afo ayak enye anam se enye okoyomde. Isan̄ emi n̄ko, amafiak enyịme eyen fo anam se ọkọdọhọde enye okûnam.

Emekeme nditre eyen fo utọ ido oro. Edi ọkpọfọn ọfiọk kan̄a ntak emi mûkpenyịmeke se eyen fo oyoyom.

Ndidọhọ ke imọ inyịmeke idịghe ibak. Ndusụk mme ete ye eka ẹkeme ndidọhọ ke ifọnke esịn eyen fo n̄kpọ. Mmọ ẹdọhọ ke akpana esibem iso etịn̄ se inamde okûnyịme ọnọ eyen fo onyụn̄ odomo ndikọk ibuot ye enye. Ẹdọhọ n̄ko ke ikpanaha ọdọhọ eyen fo ke imọ inyịmeke mbak enye ediyat esịt.

Edi akpanikọ ke eyen fo idinemke esịt ke nsonso oro ọdọhọde enye ke imọ inyịmeke. Edi emi edikam anam enye ekpep ata akpan n̄kpọ—ke ererimbot emi itiehe nte enye ekerede; ke owo ikemeke ndinyene se enye oyoyom. Edieke enyịmede kpukpru se enye oyomde, eyen fo idikponoke fi aba. N̄ko, se enye edikpepde edi ndisitua eyet nsịn ntịme ini ekededi emi enye oyomde n̄kpọ sia enye ọdiọn̄ọ ke afo ama okụt oro ke eyenyịme. Nte ini akade, nte afo esinyịmede kpukpru n̄kpọ edibabiak eyen fo. Kere ise, ndi emekere ke eyen ekeme ndinen̄ede n̄kpono ete m̀mê eka emi etiede nte mmọn̄ ubom, aka iso afiak edem?

Ekpep eyen fo ido ke ndidọhọ ke imọ inyịmeke. Emi eyekpep enye ndisiyak n̄kpọ atak imọ. Eyen emi ekpepde emi idisọpke iduọ ke ini mme ufan ẹdọhọde enye ada ọkpọsọn̄ ibọk m̀mê anam use.

Afo ndinyụn̄ ntre ndinyịme se eyen fo oyoyom ekpep enye akpan n̄kpọ emi edin̄wamde enye ke ini enye akabarede akwa owo. Dr. David Walsh ọkọdọhọ ete: “Idịghe kpukpru se nnyịn ikpọ owo iyomde ke isinyene. Nnyịn inam nditọ nnyịn ibak edieke ikpepde mmọ ke mmọ ẹkeme ndinyene se ededi oro mmọ ẹyomde.” *

Kere orụk owo emi oyomde eyen fo edi. Afo oyom eyen fo okpon akabade akwa owo emi esimụmde idem akama ke ini n̄kpọ mîsan̄ake nte enye okpoyomde; afo oyom n̄kpọ ọfọn enye. Edi edieke ọnọde enye kpukpru se enye oyomde, ọwọrọ afo ada ubọk fo abiat n̄kpọ ọnọ enye. Bible ọdọhọ ke ‘edieke ẹdekde-dek owo ẹkama toto ke uyen, ke enye ayanana esịtekọm ke ukperedem uwem esie.’ (Mme N̄ke 29:21) Ntem, nditre ndinyịme n̄kpọ nnọ eyen fo edi usụn̄ kiet emi ekemede nditụnọ enye. Idịghe ibak ke anam enye; akam an̄wan̄wam enye.—Se Bible etịn̄de: Mme N̄ke 19:18.

Yak ihih fo edi ihih. Eyen fo idịghe n̄ka fo. Ntre, ufọn idụhe nditịn̄ ọkpọsọn̄ ikọ; yak ihih fo edi ihih. Edi nte nditọ fo ẹkponide, oyoyom mmọ ẹnọ “ukeme ufiọk n̄kpọ mmọ ukpep ke ndida enye nnam n̄kpọ man ẹdiọn̄ọ se inende ye se ikwan̄ade.” (Mme Hebrew 5:14) Ntre, idiọkke nditie n̄kọk ibuot ye eyen fo. Edi kûtie ufan̄a mfan̄a ye ekpri eyenọwọn̄ uban̄a ntak emi mûnyịmeke enye anam se enye oyomde. Edieke etiede afan̄a ye enye, editie nte ọnọ ekikere, idịghe nte ebebiere se anade enye anam.—Se Bible etịn̄de: Ephesus 6:1.

Kûyak eyen fo ada fi ọbọp ekpan̄. Eyen fo ekeme nditua nsịn ntịme mîdịghe ekpe fi ubọk man enyịme se enye oyomde. Edieke oro etịbede, nso ke akpanam? N̄wed kiet ọdọhọ ete: “Daha kpọn̄ enye. Dọhọ enye ete, ‘Edieke eyet ọdọn̄de fi nditua, ka ubet fo kesịne tua; edi kûyak n̄kop. Ama akak fi, afo ọwọrọ edi.’” Ekeme ndisọn̄ fi ndinam emi onyụn̄ ekeme ndisọn̄ eyen fo ndinyịme. Edi etie nte enye idinamke ntịme aba edieke enye ọfiọkde ke ih fo esidi ih, ihih fo onyụn̄ edi ihih.—Se Bible etịn̄de: James 5:12.

Nyene eti ibuot. Kûdọhọ ke imọ inyịmeke n̄kukụre man owụt ke afo edi ete m̀mê eka esie. Utu ke oro, ‘yak kpukpru owo ẹkụt eti ibuot fo.’ (Philippi 4:5) Enyene mme ini emi ekemede ndinyịme ndinam se eyen fo oyomde ama akam edi idịghe eyet anam enyịme, ndien se eyen fo eben̄ede idiọkke.—Se Bible etịn̄de: Colossae 3:21.