EYO ke amia Joseph. Nte enye asan̄ade aka, enye okụt ekpon̄idịm ye mme flawa eken ke mmọn̄ onyụn̄ okop edinem utebe emi mmọ ẹsion̄ode. Mbon emi ẹkedepde enye ẹsan̄a ye camel mmọ ẹdisịm mben Akpa Nile. Ibịghike mmọ ẹmọn̄ ẹsesịm obio en̄wen ke Egypt. Kere nte mme inuen inyan̄ ẹfen̄ede ke ini ẹkụtde mmọ. Joseph afiak eti ufọk mmọ emi odude ko ke n̄kan̄ ikpọ obot Hebron. Enye enyene mbọm etieti sia enye edidi ikpọn̄ ke obio owo!

Kere nte mme ebọk ẹfrọde ke enyọn̄ eto ẹnyụn̄ ẹnamde uyom. Kere n̄ko nte mme owo ẹsan̄ade ẹbe mme Joseph, ke ẹneme nneme, edi nneme mmọ etie Joseph uyom uyom sia enye mîdiọn̄ọke usem mmọ. Anaedi enye ke akpan̄ utọn̄ m̀mê iyekeme ndimụm ndomo ikọ kiet. Ekeme ndidi enye ọtọn̄ọ ndikpep usem emi. Etie Joseph nte enye idifiakke inyọn̄ ufọk mmọ aba tutu amama.

Joseph ekedi isua 17 m̀mê 18 kpọt, edi enye ama osobo mfịna emi ndusụk ikpọ owo mîkpekemeke ndiyọ. Ete mmọ akama enye akan kpukpru nditọ esie. Ntre, nditọete Joseph ẹma ẹfịbe enye ẹnyụn̄ ẹyom ndiwot enye. Ekem mmọ ẹma ẹnyam enye ẹnọ mme anyamurua. (Genesis 37:2, 5, 18-28) Idahaemi, ke mbon emi ẹkedepde Joseph ẹma ẹkesan̄a ediwak urua, esịt ọtọn̄ọ ndinem mmọ nte mmọ ẹkperede akwa obio emi mmọ ẹdinyamde Joseph ye n̄kpọurua eken oro mmọ ẹkedepde. Mmọ ẹdiọn̄ọ ke iyenen̄ede idia udori. Ndi Joseph ama ekere ke eke imọ okụre? Nso ke enye akanam mbak idem edimem enye? Ndien nso ke nnyịn ikpanam mbak mfịna emi isobode edinam nnyịn itre ndibuọt idem ye Abasi? Imọn̄ ikpep ediwak n̄kpọ ke mbụk Joseph emi.

“Ekem ẹda Joseph ẹsụhọde ẹka Egypt, ndien Potiphar, eyen Egypt, emi edide adaidaha ke okụre Pharaoh onyụn̄ edide etubom mbon ukpeme, edep enye oto nditọ Ishmael emi ẹkedade enye ẹsụhọde ẹka do.” (Genesis 39:1) Itien̄wed emi anam ikụt nte bụt akanamde Joseph ke ini ẹkefiakde ẹnyam enye. Enye eketie nte n̄kpọurua ke enyịn mme andinyene enye. Kere nte Joseph etienede obufa eteufọk esie asan̄a ke efak emi mme owo ẹwakde etieti ọnyọn̄ ufọk esie. Enye edidụn̄ ye Potiphar idahaemi.

Ufọk Potiphar iketiehe nte ufọk mme Joseph. Mme Joseph ẹkesidụn̄ ke tent. Mmọ ẹkesibọk erọn̄, ntre mmọ ikesidụhe ebiet kiet ibịghi. Edi sia Potiphar ekedide imọ owo, enye okodun̄ ke ata akamba ediye ufọk. Mme ọdọkisọn̄ nyom n̄kpọeset ẹdọhọ ke mbon Egypt eset ẹma ẹsinyene in̄wan̄ emi mmọ ẹtọde ndiye flawa ye eto, ndien ke ẹma ẹsisịn ọkọ ẹkanade in̄wan̄ oro. Ndusụk mmọ ẹma ẹsitọ ediye in̄wan̄ ẹkanade ufọk mmọ, ẹsịn etehe emi mmọ ẹkemede nditie mbọ ofụm, ẹnyụn̄ ẹdọn̄ ikpọ window man ofụm esidụk ufọk. Utọ ufọk emi ama esinyene ediwak ubet, esịnede akamba ubet udia ye n̄kan̄ emi ẹbọpde ẹnọ ifịn.

Ndi Joseph ama ama ikpọ n̄kpọ emi enye okokụtde mi? Itiehe ntre. Se ikebehede eyen mbon ekedi nte ẹkemende enye ẹkpọn̄ obio mmọ ẹkesịn ke ebiet emi enye mîdiọn̄ọke owo ndomokiet. Kpukpru n̄kpọ ke Egypt ẹketie enye esen esen—usem emi mmọ ẹsemde, nte mmọ ẹsịnede ọfọn̄, nte mmọ ẹkamade idem, ye nte mmọ ẹnamde n̄kpọ abasi mmọ. Mmọ ẹkekpono nsio nsio abasi, ẹkọk ibọk, ẹbre odudu, ẹnyụn̄ ẹnim nsio nsio n̄kpọ ẹban̄a n̄kpa ye se  isitịbede ke owo ama akpa. Edi enyene se ikanamde Joseph okûkpa ndobo. Bible ọdọhọ ke ‘Jehovah ama odu ye Joseph.’ (Genesis 39:2) Joseph ama esitịn̄ ofụri se ifịnade enye ọnọ Abasi esie. Bible ọdọhọ ete: “Jehovah emekpere kpukpru mbon oro ẹsemede ẹkot enye.” (Psalm 145:18) Nso n̄kpọ en̄wen ke Joseph akanam man aka iso asan̄a ekpere Abasi esie?

Enye ikekereke ke eke imọ okụre, edi ama aka iso anam utom esie ke ofụri esịt. Ọwọrọ Joseph ama anam n̄kpọ man Jehovah enyene se adade ọdiọn̄ enye, ndien ikebịghike eteufọk esie ama ama enye onyụn̄ ọfọn enye mfọn. Potiphar ama okụt ke Jehovah Abasi mme Joseph ke ọdiọn̄ eyenufọk imọ emi, ndien ke emi anam n̄kpọ ọfọn imọ n̄ko. Nte ini akakade, eteufọk Joseph ama ama Joseph tutu ayak kpukpru n̄kpọ ke ufọk esie esịn Joseph ke ubọk.—Genesis 39:3-6.

Ata eti uwụtn̄kpọ ke Joseph ekenịm emi ọnọ n̄kparawa emi ẹnamde n̄kpọ Abasi mfịn. Ke uwụtn̄kpọ, se n̄kparawa eken ẹnamde ke ufọkn̄wed ekeme nditie mmọ ata esen esen. Mmọ ẹkeme ndikụt nte enemde-nem nditọ ufọkn̄wed mmọ ndibre ibọk ye nte mmọ enamde se ẹmama sia ẹkerede ke uwem okụre ke emi. Edieke edide emesikụt utọ n̄kpọ emi, ti ke Jehovah ikpụhọkede. (James 1:17) Enye osụk ododu ye kpukpru mbon oro ẹsịnde idem ẹnam n̄kpọ esie ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọde ẹda ẹnam se inemde enye esịt. Enye esinen̄ede ọdiọn̄ mmọ, oyonyụn̄ ọdiọn̄ fi n̄ko.

Bible ọdọhọ ke Joseph ama odu ke ufọk Potiphar okpon owo. Enye ama “eye idem onyụn̄ eye iso.” N̄kọ ọmọfiọk ke uyai isiyakke owo edịbe, ke kpukpru owo—nti ye idiọk—ẹsiyom ndidi ufan owo emi eyede. Ntre, uyai Joseph ọmọn̄ esịn enye ke mfịna.

Joseph iketiehe nte n̄wan Potiphar, edi ama ọdiọn̄ọ ke ọfọn ndisọn̄ọ nda nnam se inende. Bible ọdọhọ ete: “N̄wan eteufọk esie ọtọn̄ọ ndimenede enyịn nse Joseph onyụn̄ ọdọhọ ete: ‘Di didan̄ ye ami.’” (Genesis 39:7) Ndi ama ọdọn̄ Joseph ndikpanam se mma emi mîkokponoke ata Abasi mi ọkọdọhọde enye anam? Nnyịn ikwe n̄kpọ ndomokiet ke Bible emi owụtde ke n̄wan ikesidọn̄ke Joseph nte esinyụn̄ ọdọn̄de n̄kparawa. Nnyịn inyụn̄ ikwe n̄kpọ emi owụtde ke mma emi ikeyehe. Ti n̄ko ke ebe esie ekedi ọwọrọetop imọ owo ye adaidaha ke okụre Pharaoh, ekesinyụn̄ ededek n̄wan esie akama. Ndi Joseph ama ekere ke eteufọk imọ ididiọn̄ọke? Ndi enye ama ekere nte idinyenede n̄kpọ edieke inyenede ebuana ye mma emi?

Nnyịn ikemeke ndidiọn̄ọ ofụri se Joseph ekekerede. Edi se enye ọkọbọrọde n̄wan Potiphar anam ifiọk se ikesịnede enye ke esịt. Kop mi se enye eketịn̄de: “Sese, eteufọk mi ifiọkke se idude ye ami ke ufọk emi, enye omonyụn̄ ayak kpukpru inyene esie esịn mi ke ubọk. Idụhe baba owo kiet eke  okponde ke ufọk emi akan mi, enye inyụn̄ isịnke mi baba n̄kpọ kiet ke mîbọhọke fi, koro afo edide n̄wan esie. Ntre n̄keme didie ndinam utọ akwa idiọkn̄kpọ emi nnyụn̄ ndue Abasi?” (Genesis 39:8, 9) Kere nte Joseph etịn̄de ikọ emi uko uko ye n̄wan Potiphar. Joseph idaha-da ikere utọ obukpo n̄kpọ oro mma emi ọdọhọde enye anam mi. Ntak-a?

Nte Joseph eketịn̄de, eteufọk esie ama enyene mbuọtidem ke idem Joseph. Potiphar ama ayak ofụri se enye ekenyenede esịn Joseph ke ubọk, isịnke enye baba n̄kpọ kiet ke mîbọhọke n̄wan esie. Joseph akpasan̄a didie anam eteufọk esie utọ n̄kpọ oro? Se mma oro ọkọdọhọde enye anam eketetek enye esịt. Edi enyene ata akpan n̄kpọ en̄wen emi akakam anamde enye okûduọ odụk idomo emi: enye ikoyomke ndinam idiọkn̄kpọ ndue Jehovah Abasi esie. Joseph ama ekpep ekese n̄kpọ oto ete ye eka esie aban̄a nte Abasi esede ndọ; enye ama ọfiọk ke Abasi oyom ebe ye n̄wan kpọt ẹsinyene ebuana. Jehovah akadian Adam ye Eve ndọ onyụn̄ etịn̄ nte imọ iyomde ndọ etie. Enye ọkọdọhọ ebe ye n̄wan ẹdiana kiet ẹnyụn̄ ẹkabade ẹdi “obụk kiet.” (Genesis 2:24) Abasi ama ayat esịt etieti ye mbon emi ẹkeyomde ndibiat ndọ owo. Ke uwụtn̄kpọ, mbon emi ẹkeyomde ndisabade n̄wan Abraham, emi ekedide eka eteete Joseph, ye n̄wan Isaac, eka ete Joseph, ẹkpekesịn idem ke fehesan̄. (Genesis 20:1-3; 26:7-11) Joseph ama ekpep n̄kpọ oto emi onyụn̄ ebiere ndidu uwem nte Abasi ọdọhọde.

N̄wan Potiphar ikamaha se Joseph ọkọbọrọde enye. Ama abiak enye ndikop eyenufọk esie esịnde enye ufan; abiak enye ndikop enye ọdọhọde ke “akwa idiọkn̄kpọ” ke emi edi. Kpa ye oro, enye okosụk eyeyịre Joseph. Ekeme ndidi enye ama ekere ke idịghe ediye an̄wan nte imọ ke eyenufọk imọ ekpesịn, ntre enye ama ebiere ndinam Joseph anam se imọ iyomde. Mma emi akanam n̄kpọ nte Satan emi okodomode Jesus. Ke Jesus ama ekebe idomo Satan, utu ke enye ndision̄o idem n̄kpọn̄ Jesus, enye ama ebet “tutu ifet afiak eberede.” (Luke 4:13) Ana ikọt Abasi ẹbiere ndika iso nsọn̄ọ nda nnam se inende. Se Joseph okonyụn̄ anamde edi oro. Kpa ye oro n̄wan Potiphar akafịnade Joseph “kwa usen kwa usen,” Joseph ‘ikenyịmeke ndidan̄ ye enye.’ (Genesis 39:10) N̄wan Potiphar n̄ko ikamaha ndision̄o idem n̄kpọn̄ enye.

Enye ama eben̄e idem ebet Joseph ke ini nditọufọk eken mîkodụhe ke ufọk. Enye ama ọfiọk ke Joseph oyodụk edi esịtufọk ndinam utom esie. Ke ini Joseph odụkde aka, mma emi ama omụm enye ọfọn̄idem onyụn̄ ekpe enye ubọk ete adan̄ ye imọ. Joseph ama ọsọsọp oyom ndikịbe mbọhọ, edi mma emi ama eyịre enye ke ọfọn̄. Joseph ama osio ofụri odudu esie an̄wana ọbọhọ enye onyụn̄ efehe ọkpọn̄ ọfọn̄ esie.—Genesis 39:11, 12.

Se Joseph akanamde emi eti nnyịn item apostle Paul emi: “Ẹfehe ẹkpọn̄ use.” (1 Corinth 6:18) Ata eti uwụtn̄kpọ ke Joseph ekenịm emi ọnọ kpukpru mme Christian. Oyosụk odu mme ini emi nnyịn idinyenede se inamde ye mbon emi mîdaha ibet Abasi ke n̄kpọ, edi inaha idu uwem nte mmọ. Ana ifehe ikpọn̄ utọ uwem oro mmọ ẹdude, inamke n̄kpọ m̀mê nso iditịbe.

Se iketịbede inọ Joseph ke enye ama ekefehe ikedịghe ekpri n̄kpọ. N̄wan Potiphar ama ebiere ndinam Joseph akpakpa ufreke. Enye ama osio n̄kpo inikiet inikiet, ofiori okot nditọufọk eken. Enye ọkọdọhọ mmọ ke Joseph okoyom ndidan̄ imọ ke n̄kanubọk, ndien ke ini imọ ifioride n̄kpo enye efehe ọwọrọ. Enye ama enịm ọfọn̄idem Joseph oro man okpowụt ebe esie. Ke ini ebe esie ọnyọn̄de edi, enye ama afiak osu ata idiọk nsu oro ọnọ enye onyụn̄ ọdọhọ ke ebe esie ndikemen esenowo emi ndisịn ke ufọk ye imọ esịn ofụri se inade emi. Nso ke Potiphar akanam? Bible ọdọhọ ke ‘esịt ama ayat enye’ tutu enye emen Joseph ekesịn ke ufọk-n̄kpọkọbi.—Genesis 39:13-20.

Nnyịn inen̄ekede ifiọk nte ufọk-n̄kpọkọbi Egypt eketiede ke eset. Mme ọdọkisọn̄ nyom n̄kpọeset ẹkụt mme n̄kpọ emi ẹwụtde ke ufọk-n̄kpọkọbi mmọ ama esinen̄ede ọsọn̄ idem onyụn̄ enyene nsio nsio ubet n̄kpọkọbi ye ufọk-n̄kpọkọbi idakisọn̄. Joseph ọkọdọhọ ke ẹkesịn imọ ke “ufọk-n̄kpọkọbi idakisọn̄,” emi ọwọrọde ke ẹkesịn enye ke itie emi enye mîkwe utịn mînyụn̄ idiọn̄ọke m̀mê ẹyesio imọ. (Genesis 40:15) N̄wed Psalm anam idiọn̄ọ ke ẹma ẹnen̄ede ẹnọ Joseph ufen ke ufọk-n̄kpọkọbi. Enye ọdọhọ ete: “Mmọ ẹdọn̄ enye ukot ke ebuka, ẹsịn ukpọn̄ [m̀mê itọn̄] esie ke ukwak.” (Psalm 105:17, 18) Ndusụk ini, mbon Egypt ẹma ẹsikpaha owo n̄kpọkọbi  ubọk ke edem ẹsịn ebuka; ẹma ẹsisịn ndusụk mmọ ukwak ke itọn̄ mbak ẹdifehe. Anaedi ama enen̄ede abiak Joseph nte enye ọkọbọde utọ ufen emi ke unana ntak.

Idịghe ufen usen kiet ke ekedi. Bible ọdọhọ ke Joseph ama “odu do ke ufọk-n̄kpọkọbi.” Enye ama esịne do ọbọ ufen ke ediwak isua. * Ndien Joseph ikọfiọkke m̀mê imọ idisịne do tutu ikpa. Kere nte eketiede Joseph ke idem ke ini usen kiet ebede, urua kiet ebede, ọfiọn̄ kiet ebede, ediwak ọfiọn̄ ẹnyụn̄ ẹbede. Ndi enye ama esịne do akpa ekikere? Ndi enye ama ekere ke eke imọ okụre?

Se Bible etịn̄de aban̄a emi ekeme ndisọn̄ọ nnyịn idem. Enye ọdọhọ ke “Jehovah [ama] odu ye Joseph onyụn̄ owụt enye ima-mfọnido.” (Genesis 39:21) Idụhe ufọk-n̄kpọkọbi m̀mê ebuka emi ekemede ndinam Jehovah etre ndima mme asan̄autom esie. (Rome 8:38, 39) Kere nte Joseph etịn̄de ofụri mfịna esie ọnọ edima Ete esie eke heaven onyụn̄ enyenede utọ emem ye ifụre emi “Abasi kpukpru ndọn̄esịt” kpọt ekemede ndinọ. (2 Corinth 1:3, 4; Philippi 4:6, 7) Nso en̄wen ke Jehovah akanam ọnọ Joseph? Bible ọdọhọ ke enye ama anam Joseph “okụt mfọn ke iso etubom ufọk-n̄kpọkọbi.”

Ẹma ẹsinọ mbon n̄kpọkọbi utom ẹnam, ndien Joseph ama afiak anam n̄kpọ man Jehovah akpada oro ọdiọn̄ enye. Enye ama esịn idem anam utom, osio ofụri esịt anam se ededi oro ẹnọde enye anam onyụn̄ enịm ke Jehovah ayan̄wam imọ. Jehovah ama onyụn̄ an̄wam enye ndien mme owo ẹma ẹkpono enye ẹnyụn̄ ẹnyene mbuọtidem ke idemesie, kpa nte ekedide ke ufọk Potiphar. Bible ọdọhọ ete: “Ntre etubom ufọk-n̄kpọkọbi oro ayak kpukpru mbon n̄kpọkọbi emi ẹkedude ke ufọk-n̄kpọkọbi esịn Joseph ke ubọk; edi enye okonyụn̄ anam ẹnam kpukpru se ẹkenamde do. Etubom ufọk-n̄kpọkọbi oro isehe baba n̄kpọ kiet emi esịnede Joseph ke ubọk, koro Jehovah odude ye Joseph, Jehovah onyụn̄ anam se enye anamde okụt unen.” (Genesis 39:22, 23) Joseph ndikụt nte Jehovah esede aban̄a enye ntem ama ọsọn̄ọ enye idem.

Uwem ererimbot emi akakanade. N̄kpọ ekeme ndifọn nnyịn mfịn, n̄kpọn̄ kpukpru n̄kpọ ẹtịmede. Ẹkam ẹkeme ndifịk nnyịn nnyụn̄ ntụk nnyịn. Edi imekeme ndikpep n̄kpọ nto nte Joseph ọkọbuọtde idem ye Abasi kpa ye ofụri se ikọwọrọde enye. Edieke isibọn̄de akam kpukpru ini inọ Jehovah, ikade iso inịm ibet esie, inyụn̄ isịnde idem inam se inende ke enyịn esie, enye eyenyene se adade ọdiọn̄ nnyịn. Jehovah ama enen̄ede ọdiọn̄ Joseph nte idikụtde ke mme ibuotikọ en̄wen oro idiwetde iban̄a Joseph ke ini iso.