Υπάρχει πληθώρα συμβουλών πάνω σε αυτό το ζήτημα. Αλλά δεν είναι όλες υποβοηθητικές. Για παράδειγμα, ίσως κάποιοι σας συμβουλέψουν να μην κλαίτε ή να μην εκδηλώνετε καθόλου τα αισθήματά σας. Άλλοι μπορεί να σας λένε να κάνετε το αντίθετο και να εξωτερικεύετε ό,τι αισθάνεστε. Η Αγία Γραφή παρουσιάζει μια πιο ισορροπημένη άποψη, η οποία υποστηρίζεται από σύγχρονες έρευνες.

Σε ορισμένους πολιτισμούς θεωρείται υποτιμητικό να κλαίει ένας άντρας. Αλλά υπάρχει όντως λόγος να ντρέπεστε να κλάψετε, ακόμα και μπροστά σε άλλους; Ειδικοί σε θέματα ψυχικής υγείας αναγνωρίζουν ότι το κλάμα αποτελεί φυσιολογικό μέρος του πένθους. Και το να πενθήσετε μπορεί με τον καιρό να σας βοηθήσει να συνεχίσετε τη ζωή σας παρά την τεράστια απώλεια. Ωστόσο, το να καταπνίγετε τη θλίψη μπορεί να σας βλάψει αντί να σας ωφελήσει. Η Γραφή δεν υποστηρίζει την αντίληψη ότι είναι λάθος ή υποτιμητικό να κλαίει ένας άντρας όταν πενθεί. Για παράδειγμα, σκεφτείτε τον Ιησού. Όταν πέθανε ο αγαπημένος του φίλος ο Λάζαρος, ο Ιησούς έκλαψε μπροστά σε όλους, παρότι είχε τη δύναμη να επαναφέρει νεκρούς στη ζωή!​—Ιωάννης 11:33-35.

Πολλές φορές τα ξεσπάσματα θυμού αποτελούν μέρος του πένθους, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις αιφνίδιου, απρόσμενου θανάτου. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους μπορεί να θυμώσει κάποιος που έχασε ένα αγαπημένο του πρόσωπο, όπως είναι τα αστόχαστα και αβάσιμα σχόλια ενός αξιοσέβαστου ατόμου. «Ήμουν μόλις 14 χρονών όταν πέθανε ο πατέρας μου», λέει ο Μάικ από τη Νότια Αφρική. «Στην κηδεία, ο Αγγλικανός ιερέας είπε ότι ο Θεός χρειάζεται τους καλούς ανθρώπους και τους παίρνει όταν είναι νέοι. * Αυτό με εξόργισε επειδή εμείς χρειαζόμασταν πάρα πολύ τον πατέρα μας. Σήμερα, 63 χρόνια μετά, πονάω ακόμα».

Τι θα πούμε για τις ενοχές; Ιδίως όταν ο θάνατος είναι απρόσμενος, το άτομο που πενθεί μπορεί να σκέφτεται συνεχώς: “Ίσως τα πράγματα να ήταν αλλιώς αν είχα κάνει αυτό ή εκείνο”. Ή πιθανόν να είχατε μαλώσει στην τελευταία σας συνάντηση με το άτομο που πέθανε. Αυτό ίσως σας κάνει να νιώθετε περισσότερες ενοχές.

Αν βασανίζεστε από τέτοια αισθήματα ενοχής και θυμού, είναι σημαντικό να μην τα κρατήσετε μέσα σας. Αντιθέτως, μιλήστε σε κάποιον φίλο που θα σας ακούσει και θα σας διαβεβαιώσει ότι τέτοια αβάσιμα αισθήματα είναι κοινά σε πολλούς πενθούντες. Η Γραφή μάς υπενθυμίζει: «Ο αληθινός σύντροφος αγαπάει πάντοτε και είναι αδελφός που γεννιέται για καιρό στενοχώριας».​—Παροιμίες 17:17.

Ο καλύτερος Φίλος που μπορεί να έχει όποιος πενθεί είναι ο Δημιουργός μας, ο Ιεχωβά Θεός. Ανοίξτε του την καρδιά σας με προσευχή γιατί «αυτός ενδιαφέρεται για εσάς». (1 Πέτρου 5:7) Επιπλέον, υπόσχεται πως όλοι όσοι το κάνουν αυτό θα νιώσουν ότι «η ειρήνη του Θεού η οποία υπερέχει από κάθε σκέψη» ασκεί καταπραϋντική επίδραση στις σκέψεις και στα αισθήματά τους. (Φιλιππησίους 4:6, 7) Επιτρέψτε επίσης στον Θεό να σας βοηθήσει να γιατρευτείτε μέσω του Λόγου του, της Αγίας Γραφής, που προσφέρει ανακούφιση. Κάντε έναν κατάλογο με εδάφια που δίνουν παρηγοριά. (Βλέπε το συνοδευτικό  πλαίσιο.) Μπορείτε μάλιστα να απομνημονεύσετε μερικά από αυτά. Το να στοχάζεστε τέτοια πράγματα μπορεί να είναι ιδιαίτερα υποβοηθητικό τη νύχτα, όταν είστε μόνοι σας και δυσκολεύεστε να κοιμηθείτε.​—Ησαΐας 57:15.

 Πρόσφατα, ένας 40χρονος άντρας, τον οποίο θα αποκαλέσουμε Τζακ, έχασε την αγαπημένη του σύζυγο από καρκίνο. Ο Τζακ λέει ότι κατά περιόδους νιώθει πολύ μεγάλη μοναξιά. Τον βοηθάει όμως η προσευχή. «Όταν προσεύχομαι στον Ιεχωβά», εξηγεί, «δεν νιώθω μόνος. Συχνά ξυπνάω μέσα στη νύχτα και δεν μπορώ να ξανακοιμηθώ. Αφού διαβάσω και στοχαστώ παρηγορητικές σκέψεις από τις Γραφές, ανοίγω την καρδιά μου στον Ιεχωβά με προσευχή. Τότε με πλημμυρίζει ένα αίσθημα ηρεμίας και ειρήνης, το οποίο γαληνεύει το μυαλό και την καρδιά μου, και έτσι μπορώ να κοιμηθώ».

Μια κοπέλα ονόματι Βανέσα έχασε τη μητέρα της από κάποια ασθένεια. Και αυτή επίσης έχει νιώσει τη δύναμη της προσευχής. «Στις πιο δύσκολες στιγμές μου», αναφέρει, «το μόνο που έλεγα ήταν το όνομα του Θεού και ξεσπούσα σε κλάματα. Ο Ιεχωβά άκουγε τις προσευχές μου και μου έδινε πάντα τη δύναμη που χρειαζόμουν».

Μερικοί σύμβουλοι διαχείρισης πένθους παροτρύνουν όσους παλεύουν με τη θλίψη να βοηθούν άλλους ή να προσφέρουν εθελοντικό έργο στην κοινότητα. Κάτι τέτοιο μπορεί να φέρει χαρά και να απαλύνει τη θλίψη. (Πράξεις 20:35) Πολλοί Χριστιανοί που πενθούν έχουν διαπιστώσει ότι βρίσκουν μεγάλη παρηγοριά προσφέροντας βοήθεια σε άλλους.​—2 Κορινθίους 1:3, 4.