Μικρά Όπλα, Μεγάλα Προβλήματα

ΕΠΙ δεκαετίες, οι συνομιλίες για τον έλεγχο των όπλων επικεντρώνονταν στα πυρηνικά όπλα. Αυτό δεν είναι παράξενο, εφόσον μία και μόνο πυρηνική βόμβα μπορεί να καταστρέψει μια ολόκληρη πόλη. Ωστόσο, ανόμοια με τα μικρότερα όπλα, αυτά τα πανίσχυρα όπλα δεν έχουν χρησιμοποιηθεί σε πόλεμο επί 50 χρόνια και πλέον.

Ο διακεκριμένος στρατιωτικός ιστορικός Τζον Κίγκαν γράφει: «Από τις 9 Αυγούστου 1945, τα πυρηνικά όπλα δεν έχουν σκοτώσει κανέναν. Οι 50.000.000 άνθρωποι που πέθαναν στον πόλεμο έπειτα από εκείνη την ημερομηνία σκοτώθηκαν, κατά κύριο λόγο, από φτηνά όπλα μαζικής παραγωγής και σφαίρες μικρού διαμετρήματος, τα οποία κόστιζαν λίγο ακριβότερα από τα ραδιόφωνα και τις μπαταρίες που κατέκλυσαν τον κόσμο την ίδια περίοδο. Επειδή τα φτηνά όπλα έχουν αναστατώσει ελάχιστα τη ζωή στον αναπτυγμένο κόσμο, αν εξαιρέσουμε τις περιορισμένες τοποθεσίες όπου ανθεί το εμπόριο ναρκωτικών και η πολιτική τρομοκρατία, οι πληθυσμοί των πλούσιων χωρών έχουν αργήσει να διακρίνουν τη φρίκη που αφήνει πίσω του αυτό το μίασμα».

Κανένας δεν γνωρίζει ακριβώς πόσα μικρά και πόσα ελαφρά όπλα υπάρχουν, αλλά οι ειδικοί υπολογίζουν ότι τα στρατιωτικού τύπου πυροβόλα μπορεί να αριθμούν περίπου 500 εκατομμύρια. Επιπλέον, δεκάδες εκατομμύρια τουφέκια και πιστόλια βρίσκονται στην κατοχή πολιτών. Επιπρόσθετα, νέα όπλα παράγονται και διοχετεύονται στην αγορά κάθε χρόνο.

Τα Προτιμούν

Γιατί έχουν προτιμηθεί τα μικρά όπλα στους πρόσφατους πολέμους; Μέρος της αιτίας βρίσκεται στη σχέση που  υπάρχει ανάμεσα στις συγκρούσεις και στη φτώχεια. Οι περισσότεροι πόλεμοι της δεκαετίας του 1990 διεξάχθηκαν σε φτωχές χώρες​—αρκετά φτωχές ώστε να μην μπορούν να αγοράσουν εξελιγμένα οπλικά συστήματα. Τα μικρά και τα ελαφρά όπλα πουλιούνται σε πολύ χαμηλές τιμές. Για παράδειγμα, με 50 εκατομμύρια δολάρια (περ. 17,5 δισ. δρχ.), που είναι περίπου η τιμή ενός σύγχρονου αεριωθούμενου μαχητικού αεροσκάφους, μπορεί να εξοπλιστεί ένας στρατός με 200.000 οπλοπολυβόλα.

Μερικές φορές τα μικρά και τα ελαφρά όπλα στοιχίζουν ακόμη πιο φτηνά. Δεκάδες εκατομμύρια από αυτά τα όπλα απλώς παραχωρούνται από στρατούς που κάνουν περικοπές ή ανακυκλώνονται από τη μια σύγκρουση στην άλλη. Σε μερικές χώρες υπάρχουν τόσο πολλά οπλοπολυβόλα ώστε μπορεί κανείς να τα αγοράσει για έξι δολάρια (περ. 2.100 δρχ.) ή να τα ανταλλάξει με μια κατσίκα, ένα κοτόπουλο ή μια τσάντα με παλιά ρούχα.

Εντούτοις, εκτός από το ότι κοστίζουν φτηνά και είναι ευρέως διαθέσιμα, υπάρχουν και άλλοι λόγοι για τους οποίους τα μικρά όπλα είναι τόσο δημοφιλή. Είναι φονικά. Ένα και μόνο οπλοπολυβόλο ταχείας βολής μπορεί να εκτελέσει εκατοντάδες βολές το λεπτό. Επίσης είναι εύχρηστα και συντηρούνται εύκολα. Ένα δεκάχρονο παιδί μπορεί να εκπαιδευτεί να λύνει και να συναρμολογεί ένα συνηθισμένο οπλοπολυβόλο. Μπορεί επίσης να μάθει γρήγορα πώς να σημαδεύει και να πυροβολεί με αυτό το οπλοπολυβόλο μέσα σε ένα πλήθος ανθρώπων.

Ένας άλλος λόγος για τον οποίο είναι δημοφιλή αυτά τα όπλα είναι η γερή τους κατασκευή και το ότι παραμένουν λειτουργικά επί χρόνια. Οπλοπολυβόλα όπως το ΑΚ-47 και το Μ16, τα οποία χρησιμοποιούσαν οι στρατιώτες στον Πόλεμο του Βιετνάμ, χρησιμοποιούνται σε πολέμους ακόμη και σήμερα. Μερικά οπλοπολυβόλα που χρησιμοποιούνται στην Αφρική υπάρχουν από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Επίσης, αυτά τα όπλα μεταφέρονται και κρύβονται εύκολα. Ένα άλογο μπορεί να μεταφέρει καμιά δεκαριά τέτοια όπλα σε μια παραστρατιωτική ομάδα που βρίσκεται στην πυκνή ζούγκλα ή σε κάποιο απομακρυσμένο βουνό. Μια φάλαγγα αλόγων μπορεί να μεταφέρει αρκετά οπλοπολυβόλα για να εφοδιαστεί ένας μικρός στρατός.

Όπλα, Ναρκωτικά και Διαμάντια

Η παγκόσμια διακίνηση όπλων είναι περίπλοκη. Τεράστια φορτία όπλων περνούν νόμιμα από τη μια χώρα στην άλλη. Έπειτα από τον Ψυχρό Πόλεμο, οι στρατοί στην Ανατολή και στη Δύση μειώθηκαν και οι κυβερνήσεις έδωσαν ή πούλησαν τον περίσσιο εξοπλισμό σε φίλους και συμμάχους. Σύμφωνα με μια συγγραφέα του Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη που εδρεύει στο Όσλο της Νορβηγίας, από το 1995 οι Ηνωμένες Πολιτείες και μόνο παραχώρησαν περισσότερα από 300.000 οπλοπολυβόλα, πιστόλια, πολυβόλα και εκτοξευτές οπλοβομβίδων.  Θεωρείται ότι η παραχώρηση όπλων κοστίζει λιγότερο από την αποσυναρμολόγηση ή την αποθήκευση και τη φύλαξή τους. Μερικοί αναλυτές υπολογίζουν ότι η αξία των μικρών και των ελαφρών όπλων που διακινούνται νόμιμα από εθνικά σύνορα κάθε χρόνο ίσως να ανέρχεται σε τρία δισεκατομμύρια δολάρια (περ. 1,1 τρισ. δρχ.).

Το παράνομο εμπόριο, ωστόσο, μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερο. Οι αγοραπωλησίες όπλων γίνονται συνήθως στη μαύρη αγορά. Σε μερικούς πολέμους στην Αφρική, οι παραστρατιωτικές οργανώσεις έχουν αγοράσει μικρά και ελαφρά όπλα αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων, όχι με χρήματα, αλλά με διαμάντια που έχουν αφαιρεθεί από περιοχές εξόρυξης διαμαντιών. Η εφημερίδα Δε Νιου Γιορκ Τάιμς (The New York Times) σχολίασε: «Όπου οι κυβερνήσεις είναι διεφθαρμένες, οι αντάρτες είναι αδίστακτοι και τα σύνορα “ξέφραγα” . . . Οι αστραφτερές πέτρες έχουν προξενήσει δουλεία, φόνους, διαμελισμούς, μεγάλα προβλήματα στέγασης και ολοκληρωτική οικονομική κατάρρευση». Τι ειρωνεία αποτελεί το γεγονός ότι ένα πετράδι που δόθηκε ως αντάλλαγμα για οπλοπολυβόλα πουλιέται αργότερα σε κάποιο πολυτελές κοσμηματοπωλείο ως ακριβό σύμβολο αιώνιας αγάπης!

Τα όπλα συνδέονται επίσης με το εμπόριο ναρκωτικών. Δεν είναι ασυνήθιστο για τις εγκληματικές οργανώσεις να διακινούν ναρκωτικά με αντάλλαγμα την παράνομη διακίνηση όπλων. Έτσι λοιπόν, τα όπλα έχουν γίνει ουσιαστικά ένα «νόμισμα» που καταβάλλεται για την αγορά ναρκωτικών.

Όταν Σωπαίνουν τα Όπλα του Πολέμου

Με τον τερματισμό των πολέμων, τα όπλα που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτούς συχνά πέφτουν στα χέρια εγκληματιών. Αναλογιστείτε τι συνέβη σε μια χώρα της νότιας Αφρικής που έζησε την αλλαγή από την πολιτική βία στην εγκληματική βία. Η πολιτική βία εκεί στοίχισε τη ζωή περίπου 10.000 ανθρώπων μέσα σε τρία μόλις χρόνια. Όταν τερματίστηκε αυτή η σύγκρουση, ξέσπασε εγκληματική βία. Ο ανταγωνισμός ανάμεσα στους οδηγούς ταξί είχε ως αποτέλεσμα τον «πόλεμο των ταξί», όπου μισθωμένοι δολοφόνοι πυροβολούσαν επιβάτες και οδηγούς ταξί των αντίπαλων εταιριών. Βαθμιαία, άρχισαν να χρησιμοποιούνται στρατιωτικά οπλοπολυβόλα σε ληστείες και σε άλλα εγκλήματα. Ο αριθμός των ανθρωποκτονιών που διαπράχθηκαν με τέτοια όπλα έφτασε τις 11.000 κάποιο πρόσφατο έτος​—κατατάσσοντας αυτή τη χώρα στη δεύτερη θέση ανάμεσα στις μη εμπόλεμες χώρες του κόσμου.

Το γεγονός ότι οι άνθρωποι ξέρουν πως οι εγκληματίες είναι οπλισμένοι και επικίνδυνοι δημιουργεί φόβο και ανασφάλεια. Σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες, οι πλούσιοι ζουν σε πραγματικά φρούρια, που περιβάλλονται από μάντρες και  ηλεκτροφόρα σύρματα και φρουρούνται μέρα νύχτα. Οι κάτοικοι των αναπτυγμένων χωρών επίσης παίρνουν προφυλάξεις. Αυτό συμβαίνει ακόμη και σε περιοχές που δεν είχαν την εμπειρία κάποιας εμφύλιας διαμάχης.

Συνεπώς, τόσο σε χώρες όπου διεξάγεται πόλεμος όσο και σε χώρες όπου υπάρχει «ειρήνη», τα όπλα συμβάλλουν στην αστάθεια. Κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να υπολογίσει τη θανατηφόρα επίδραση των όπλων ούτε μπορούμε να καταμετρήσουμε τους νεκρούς, τους τραυματίες, τους πενθούντες και τις κατεστραμμένες ζωές. Ξέρουμε όμως ότι ο κόσμος είναι γεμάτος με όπλα και ότι ο αριθμός τους συνεχώς αυξάνεται. Ολοένα και περισσότερες φωνές υψώνονται απαιτώντας να γίνει κάτι. Αλλά τι μπορεί να γίνει; Τι θα γίνει τελικά; Αυτά τα ερωτήματα θα εξεταστούν στο επόμενο άρθρο.

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 7]

Ένας Πρώην Πολεμιστής Νιώθει «Πολύ Ανόητος»

Ένα αγόρι-στρατιώτης, που πολέμησε στον ίδιο πόλεμο ο οποίος ανάγκασε τους ανθρώπους που αναφέρθηκαν στο πρώτο άρθρο να γίνουν πρόσφυγες, ξαφνικά βρέθηκε χωρίς απασχόληση και χρήματα στην πόλη που είχε συμβάλει ώστε να καταληφθεί. Μίλησε με πικρία για το γιο του αρχηγού του, τον οποίο έβλεπε να κυκλοφορεί στην πόλη με μια αστραφτερή μοτοσικλέτα, και για τους πρώην πολέμαρχους που μηχανορραφούσαν για να κερδίσουν ισχύ και διεκδικούσαν αναγνώριση ο καθένας για τον εαυτό του. «Όταν σκέφτομαι τα πέντε χρόνια που δαπάνησα στα δάση, σκοτώνοντας ανθρώπους και δεχόμενος πυρά, νιώθω πολύ ανόητος», είπε ο πολεμιστής. «Δίναμε τη ζωή μας για ανθρώπους οι οποίοι την επόμενη μέρα δεν θυμούνταν πώς έφτασαν εκεί που βρίσκονται».

[Ευχαριστίες]

ΕΞΩΦΥΛΛΟ και σελίδα 7: Αγόρι-στρατιώτης: Nanzer/Sipa Press

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 8]

«Δεν Υπάρχει Μέρος να Κρυφτείς»

Το σύγχρονο οπλοπολυβόλο, αν και είναι φονικό, έχει περιορισμούς. Πυροβολεί μόνο με σφαίρες. Δεν μπορεί να σκοτώσει ανθρώπους που κρύβονται πίσω από γερούς τοίχους ή οδοφράγματα. Μέσα στον πανικό της μάχης, ο στρατιώτης μπορεί να μη στοχεύει σταθερά. Όταν το κρατάει κανείς στο χέρι, ακόμη και κάτω από ιδανικές συνθήκες, το οπλοπολυβόλο πετυχαίνει με ακρίβεια το στόχο του μόνο ως τα 450 περίπου μέτρα.

Ο στρατός των ΗΠΑ έχει τη λύση για αυτά τα «προβλήματα»​—το OICW (Objective Individual Combat Weapon), ένα νέο, υψηλής τεχνολογίας οπλοπολυβόλο για όλες τις χρήσεις. Αρκετά ελαφρύ για να το χειρίζεται ένας και μόνο στρατιώτης, το OICW θα εξαπολύει όχι μόνο σφαίρες αλλά και εκρηκτικά βλήματα 20 χιλιοστών​—βομβίδες. Ένα άλλο μοναδικό στοιχείο: Μπορεί να σκοτώνει εχθρούς που κρύβονται πίσω από οδοφράγματα. Το μόνο που πρέπει να κάνει ο στρατιώτης είναι να σκοπεύσει με το όπλο ακριβώς πάνω ή δίπλα από το στόχο του. Το όπλο υπολογίζει αυτόματα την απόσταση από τον επιλεγμένο στόχο και ενεργοποιεί μια μικρή ηλεκτρονική ασφάλεια πάνω στη βομβίδα ώστε αυτή να εκραγεί ακριβώς στη σωστή απόσταση, χτυπώντας το θύμα με θραύσματα τα οποία τρυπούν τη θωράκιση. «Οι μοναδικές του λειτουργίες θα δώσουν τη δυνατότητα στα μάχιμα στρατεύματα των ΗΠΑ να πετυχαίνουν ακόμη και στόχους καλυμμένους σε γωνιακά σημεία», είπε ένας αντιπρόσωπος της εταιρίας που ετοιμάζει το όπλο. Ένα υπέρυθρο σκοπευτικό όργανο δίνει στο όπλο τη δυνατότητα να βρίσκει το στόχο του ακόμη και στο σκοτάδι.

«Δεν υπάρχει μέρος να κρυφτείς» από αυτό το όπλο, καυχιούνται οι κατασκευαστές του, οι οποίοι ισχυρίζονται επίσης ότι θα είναι πέντε φορές πιο φονικό από το Μ16 και από τον εκτοξευτή οπλοβομβίδων Μ203 και θα έχει διπλάσιο βεληνεκές. Οι στρατιώτες που το χρησιμοποιούν δεν χρειάζεται να ανησυχούν για το αν στοχεύουν σταθερά​—το μόνο που χρειάζεται είναι να κοιτάζουν μέσα από το σκόπευτρο και να πατάνε τη σκανδάλη εξαπολύοντας μια σειρά από ριπές σφαιρών και βομβίδων. Αν συνεχιστεί η διαδικασία σύμφωνα με το πρόγραμμα, η πρώτη στρατιωτική μονάδα θα εξοπλιστεί με το OICW το έτος 2007.

Ωστόσο, οι επικριτές ρωτάνε: Πώς θα χρησιμοποιείται το όπλο όταν οι στρατιώτες περιπολούν σε πολυσύχναστες γειτονιές όπου οι αντίπαλοι πολεμιστές είναι πιθανό να βρίσκονται ανάμεσα σε αθώους πολίτες; Τι θα συμβεί όταν πουληθούν τα OICW σε στρατούς σε όλο τον κόσμο οι οποίοι μπορεί να τα στρέψουν ενάντια στο δικό τους λαό; Και τι θα συμβεί όταν αυτό το όπλο πέσει στα χέρια τρομοκρατών και εγκληματιών;

[Ευχαριστίες]

Alliant Techsystems

[Εικόνες στη σελίδα 6]

Συχνά τα μικρά και τα ελαφρά όπλα ανταλλάσσονται με διαμάντια και ναρκωτικά