1, 2. Πώς νιώθουν γενικά οι γονείς για τα παιδιά και τα παιδιά για τους γονείς, αλλά ποια δυσκολία αντιμετωπίζουν μερικές φορές;

«ΑΝ ΜΑΘΑΙΝΑΤΕ ότι οι γονείς σας θα πέθαιναν αύριο, τι θα θέλατε πάνω από όλα να τους πείτε σήμερα;» Αυτή η ερώτηση τέθηκε σε εκατοντάδες παιδιά στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αντί να αναφέρουν τυχόν προβλήματα και διαφορές που μπορεί να τους απασχολούσαν, το 95 τοις εκατό περίπου απάντησαν ότι θα έλεγαν στους γονείς τους: «Συγνώμη» και «Σ’ αγαπώ πολύ».—Μόνο για Γονείς (For Parents Only), από τις Σόντι Φέλνταν και Λίζα Ράις.

² Γενικά, τα παιδιά αγαπούν τους γονείς και οι γονείς αγαπούν τα παιδιά. Αυτό αληθεύει ιδιαίτερα στα Χριστιανικά σπιτικά. Μολονότι οι γονείς και τα παιδιά θέλουν πολύ να απολαμβάνουν στενή σχέση μεταξύ τους, μερικές φορές δυσκολεύονται να επικοινωνούν. Ακόμη και αν ορισμένα θέματα τα συζητούν ανοιχτά και ειλικρινά, γιατί κάποια άλλα τα αποφεύγουν εντελώς; Ποιοι είναι μερικοί φραγμοί στην καλή επικοινωνία; Πώς μπορούν να υπερνικηθούν;

3. (α) Γιατί αποτελεί πρόβλημα η καλή επικοινωνία για πολλές οικογένειες; (β) Γιατί δεν ήταν δύσκολο για τις οικογένειες στον αρχαίο Ισραήλ να δαπανούν χρόνο μαζί;

³ Πολλές οικογένειες δυσκολεύονται να βρουν αρκετό χρόνο για ουσιαστική επικοινωνία. Αλλά δεν ήταν πάντα έτσι. Ο Μωυσής παρήγγειλε στους Ισραηλίτες πατέρες: «[Τα λόγια του Θεού] πρέπει να τα ενσταλάζεις στους γιους σου και να μιλάς για αυτά όταν κάθεσαι στο σπίτι σου και όταν περπατάς στο δρόμο και όταν ξαπλώνεις και όταν σηκώνεσαι». (Δευτ. 6:6, 7) Τα παιδιά περνούσαν τη μέρα τους είτε με τη μητέρα στο σπίτι είτε με τον πατέρα στους αγρούς ή στην εργασία του. Τα παιδιά και οι γονείς είχαν άφθονο χρόνο για συναναστροφή και συζήτηση. Επομένως, οι γονείς ήταν σε θέση να γνωρίζουν τις ανάγκες, τις επιθυμίες και την προσωπικότητα των παιδιών τους. Παρόμοια, και τα  παιδιά είχαν το χρόνο και την ευκαιρία να γνωρίσουν καλά τους γονείς τους.

4. Γιατί είναι δύσκολο για πολλές οικογένειες σήμερα να έχουν επικοινωνία;

⁴ Πόσο διαφορετική είναι η ζωή σήμερα! Σε μερικές χώρες, οι γονείς στέλνουν τα παιδιά σε παιδικούς σταθμούς από πολύ μικρά, μερικές φορές από δύο μόλις ετών. Πολλοί πατέρες και μητέρες εργάζονται μακριά από το σπίτι. Τον ελάχιστο χρόνο που βρίσκονται με τα παιδιά τους, επικοινωνούν λίγο ή και καθόλου μαζί τους εξαιτίας του κομπιούτερ, της τηλεόρασης και άλλων ηλεκτρονικών μέσων. Σε πολλές περιπτώσεις, τα παιδιά και οι γονείς έχουν ξεχωριστή ζωή—είναι σαν ξένοι. Οι ουσιαστικές συζητήσεις είναι σχεδόν ανύπαρκτες.

5, 6. Πώς “εξαγοράζουν” μερικοί γονείς χρόνο για να τον αφιερώνουν στα παιδιά τους;

⁵ Μπορείτε να “εξαγοράσετε” χρόνο από άλλες ασχολίες για να τον αφιερώσετε στην οικογένειά σας; (Διαβάστε Εφεσίους 5:15, 16) Μερικές οικογένειες αποφασίζουν να περιορίσουν το χρόνο που δαπανούν στην τηλεόραση ή στο κομπιούτερ. Άλλοι προσπαθούν να τρώνε μαζί ως οικογένεια τουλάχιστον μία φορά την ημέρα. Και τι θαυμάσια ευκαιρία δίνει η διευθέτηση της οικογενειακής λατρείας σε γονείς και παιδιά να πλησιάζουν ο ένας τον άλλον και να συζητούν πνευματικά θέματα με ηρεμία! Το να ξεχωρίζετε μία περίπου ώρα την εβδομάδα για αυτόν το σκοπό είναι μια καλή αρχή, αλλά δεν αρκεί μόνο αυτό για να φτάσετε στο επίπεδο να διεξάγετε βαθιές συζητήσεις. Απαιτείται τακτική και συχνή επικοινωνία. Προτού φύγει το παιδί σας για το σχολείο, πείτε του κάτι ενθαρρυντικό, εξετάστε το εδάφιο της ημέρας ή κάντε μαζί του μια προσευχή. Αυτό μπορεί να έχει πολύ θετικό αντίκτυπο στην ημέρα του.

⁶ Μερικοί γονείς έχουν καταφέρει να κάνουν αλλαγές στον τρόπο ζωής τους ώστε να αφιερώνουν περισσότερο χρόνο στα παιδιά τους. Για παράδειγμα, η Λόρα, * μητέρα δυο μικρών παιδιών, άφησε μια εργασία πλήρους απασχόλησης γι’ αυτόν το  λόγο. Η ίδια εξηγεί: «Το πρωί φεύγαμε όλοι βιαστικά, είτε για τη δουλειά είτε για το σχολείο. Το βράδυ που επέστρεφα στο σπίτι, τα παιδιά μου είχαν πάει ήδη για ύπνο—τα είχε βάλει στο κρεβάτι η γυναίκα που τα φρόντιζε. Αν και το εισόδημά μας έχει μειωθεί επειδή παραιτήθηκα από αυτή τη δουλειά, τώρα νιώθω ότι είμαι κοντά στις σκέψεις και στα προβλήματα των παιδιών μου. Ακούω τι λένε στις προσευχές τους και μπορώ να τα βοηθάω, να τα ενθαρρύνω και να τα διδάσκω».

7. Ποιο είναι ένα συχνό παράπονο και των παιδιών και των γονέων;

⁷ Αφού πήραν συνέντευξη από πολλά νεαρά άτομα, οι συγγραφείς του βιβλίου Μόνο για Γονείς εντόπισαν άλλον έναν φραγμό στην επικοινωνία. Λένε: «Το πιο συχνό παράπονο των παιδιών για τους γονείς τους ήταν: “Δεν με ακούν”». Αυτό το πρόβλημα δεν το έχουν μόνο τα παιδιά. Και οι γονείς κάνουν συχνά το ίδιο παράπονο για τα παιδιά τους. Για να μένουν ανοιχτές οι γραμμές επικοινωνίας, τα μέλη της οικογένειας πρέπει να ακούν ο ένας τον άλλον—να ακούν με προσοχή.—Διαβάστε Ιακώβου 1:19.

8. Πώς μπορούν οι γονείς να ακούν με προσοχή τα παιδιά τους;

⁸ Γονείς, ακούτε με προσοχή τα παιδιά σας; Αυτό ίσως είναι δύσκολο όταν είστε κουρασμένοι ή όταν η συζήτηση φαίνεται κατά κάποιον τρόπο ασήμαντη. Αλλά αυτό που θεωρείτε εσείς ασήμαντο μπορεί να είναι πολύ σημαντικό για το παιδί σας. Το να είστε “γρήγοροι στο να ακούτε” σημαίνει να δίνετε προσοχή όχι μόνο σε αυτά που λέει το παιδί σας αλλά και στο πώς τα λέει. Ο τόνος της φωνής και η γλώσσα του σώματος μπορούν να φανερώσουν πώς νιώθει το παιδί σας. Είναι επίσης σημαντικό να κάνετε ερωτήσεις. «Η βουλή που υπάρχει στην καρδιά του ανθρώπου είναι σαν βαθιά νερά», λέει η Γραφή, «αλλά ο άνθρωπος που έχει διάκριση θα την ανασύρει». (Παρ. 20:5) Η διάκριση και η ενόραση είναι ιδιαίτερα αναγκαίες για να “ανασύρετε” τις σκέψεις των παιδιών σας σε ευαίσθητα θέματα.

9. Γιατί πρέπει να ακούν τα παιδιά τους γονείς τους;

⁹ Παιδιά, υπακούτε στους γονείς σας; «Άκου, γιε μου, τη διαπαιδαγώγηση του πατέρα σου», λέει ο Λόγος του Θεού, «και μην εγκαταλείπεις το νόμο της μητέρας σου». (Παρ. 1:8) Να θυμάστε ότι οι γονείς σας σάς αγαπούν και θέλουν το καλύτερο για εσάς. Γι’ αυτό, είναι σοφό να τους ακούτε και να τους υπακούτε. (Εφεσ. 6:1) Είναι ευκολότερο να υπακούτε όταν υπάρχει καλή επικοινωνία και όταν γνωρίζετε ότι σας αγαπούν. Να λέτε στους γονείς σας πώς βλέπετε τα διάφορα ζητήματα. Αυτό θα τους βοηθήσει να σας καταλάβουν. Βέβαια, πρέπει και εσείς να προσπαθείτε να τους καταλάβετε.

10. Τι μαθαίνουμε από την αφήγηση της Γραφής για τον Ροβοάμ;

¹⁰ Όταν οι συνομήλικοί σας σάς δίνουν συμβουλές, χρειάζεται να είστε προσεκτικοί. Ίσως σας πουν αυτά που θέλετε να ακούσετε, αλλά η συμβουλή τους μπορεί να μη σας ωφελήσει καθόλου. Μπορεί μάλιστα και να σας βλάψει. Τα περισσότερα νεαρά άτομα, εφόσον δεν διαθέτουν τη σοφία και την πείρα των μεγαλυτέρων, δεν βλέπουν τα πράγματα σε βάθος χρόνου και ίσως δεν είναι σε θέση να διακρίνουν τις επιπτώσεις κάποιων ενεργειών. Θυμηθείτε τον Ροβοάμ, το γιο του Βασιλιά Σολομώντα. Όταν έγινε βασιλιάς του Ισραήλ, θα ήταν σοφό να είχε ακολουθήσει τη συμβουλή των μεγαλυτέρων του. Αντίθετα, εκείνος ακολούθησε την ανόητη συμβουλή των νεότερων αντρών, των συνομηλίκων του. Ως αποτέλεσμα, έχασε την υποστήριξη των περισσότερων υπηκόων του. (1 Βασ. 12:1-17) Αντί να μιμείστε την άσοφη πορεία του Ροβοάμ, να προσπαθείτε σκληρά να κρατάτε ανοιχτές τις γραμμές επικοινωνίας με τους γονείς σας. Να τους λέτε αυτά που σκέφτεστε. Να ωφελείστε από τις συμβουλές τους και να μαθαίνετε από τη σοφία τους.—Παρ. 13:20.

11. Τι μπορεί να συμβεί αν οι γονείς δεν είναι προσιτοί;

 ¹¹ Γονείς, αν δεν θέλετε να στρέφονται τα παιδιά σας στους συνομηλίκους τους για συμβουλές, φροντίστε να είστε προσιτοί, δεκτικοί στις συζητήσεις. Κάποια έφηβη αδελφή έγραψε: «Μόλις αναφέρω το όνομα ενός αγοριού, οι γονείς μου αναστατώνονται. Αυτό κάνει και εμένα να αναστατώνομαι, και διστάζω να συνεχίσω». Μια άλλη νεαρή αδελφή έγραψε: «Πολλοί έφηβοι θέλουν τη συμβουλή των γονέων τους, αλλά αν εκείνοι δεν τους παίρνουν στα σοβαρά, τα παιδιά θα στραφούν σε άλλους που θα το κάνουν αυτό, ίσως σε κάποιους με λιγότερη πείρα». Αν είστε πρόθυμοι να ακούτε συμπονετικά τα παιδιά σας σε οποιοδήποτε θέμα, πιθανότατα θα διαπιστώσετε ότι θα σας ανοιχτούν και θα δεχτούν ευχαρίστως την καθοδηγία σας.

12. Πώς μπορεί οι αντιδράσεις των γονέων να εμποδίζουν την επικοινωνία με τα παιδιά τους;

¹² Ένας άλλος φραγμός στην επικοινωνία υψώνεται όταν οι γονείς αντιδρούν συναισθηματικά και αρνητικά σε αυτά που τους λένε τα παιδιά τους. Ασφαλώς, οι Χριστιανοί γονείς θέλουν να προστατέψουν τα παιδιά τους. Αυτές οι «τελευταίες ημέρες» βρίθουν από κινδύνους—πνευματικούς και άλλου είδους. (2 Τιμ. 3:1-5) Εντούτοις, αυτό που οι γονείς θεωρούν προστασία ίσως τα παιδιά τους το θεωρούν υπερβολή.

13. Γιατί πρέπει να προσέχουν οι γονείς ώστε να μη βιάζονται να εκφράσουν τη γνώμη τους;

¹³ Οι γονείς θα ενεργούν σοφά αν δεν βιάζονται να εκφράσουν τη γνώμη τους. Ομολογουμένως, δεν είναι πάντα εύκολο να μένετε σιωπηλοί όταν τα παιδιά σας λένε κάτι που σας στενοχωρεί. Αλλά είναι σημαντικό να ακούσετε προσεκτικά προτού απαντήσετε. Ο σοφός Βασιλιάς Σολομών έγραψε: «Όταν κάποιος αποκρίνεται σε ένα ζήτημα πριν το ακούσει, αυτό είναι ανοησία από μέρους του και ταπείνωση». (Παρ. 18:13) Αν παραμείνετε ήρεμοι, θα ακούσετε περισσότερα και τα παιδιά σας θα συνεχίσουν να μιλούν. Για να μπορέσετε να βοηθήσετε, πρέπει να γνωρίζετε όλη την εικόνα. Πίσω από τα “αχαλίνωτα λόγια” ίσως κρύβεται μια ταραγμένη καρδιά. (Ιώβ 6:1-3) Ως στοργικοί γονείς, χρησιμοποιήστε τα αφτιά σας για να αποκτήσετε κατανόηση και τη γλώσσα σας για να γιατρέψετε.

14. Γιατί πρέπει να μη βιάζονται τα παιδιά να μιλούν;

¹⁴ Παιδιά, και εσείς επίσης χρειάζεται να μη βιάζεστε να μιλάτε. Μην αντιδράτε αμέσως σε αυτά που σας λένε οι γονείς σας, διότι έχουν τη θεόδοτη ευθύνη να σας εκπαιδεύουν. (Παρ. 22:6) Ίσως έχουν περάσει καταστάσεις σαν αυτές που περνάτε εσείς τώρα. Επιπλέον, λυπούνται για τα λάθη που έκαναν όταν ήταν νέοι και επιθυμούν διακαώς να σας προστατέψουν από παρόμοια λάθη. Επομένως, να τους θεωρείτε συμμάχους και όχι αντιπάλους, συμβούλους και όχι ανταγωνιστές. (Διαβάστε Παροιμίες 1:5) “Να τιμάτε τον πατέρα σας και τη μητέρα σας” και να τους δείχνετε ότι τους αγαπάτε όπως αγαπούν και εκείνοι εσάς. Με αυτόν τον τρόπο, θα τους είναι πιο εύκολο “να σας ανατρέφουν με τη διαπαιδαγώγηση και τη νουθεσία του Ιεχωβά”.—Εφεσ. 6:2, 4.

15. Τι θα μας βοηθάει να μη χάνουμε την υπομονή μας ούτε να εκνευριζόμαστε με αυτούς που αγαπάμε;

¹⁵ Δεν είμαστε πάντα υπομονετικοί με αυτούς που αγαπάμε. «Προς τους αγίους και πιστούς αδελφούς που είναι σε ενότητα με τον Χριστό στις Κολοσσές», ο απόστολος Παύλος έγραψε: «Εσείς, σύζυγοι, να αγαπάτε τις γυναίκες σας και να μη θυμώνετε πικρά με αυτές. Εσείς, πατέρες, μην εξοργίζετε τα παιδιά σας, για να μην αποκαρδιώνονται». (Κολ. 1:1, 2· 3:19, 21) Παρότρυνε δε τους Εφεσίους: «Κάθε μοχθηρή πικρία και θυμός και οργή και κραυγή και υβριστικά λόγια ας αφαιρεθούν από εσάς». (Εφεσ. 4:31) Η καλλιέργεια μακροθυμίας, πραότητας και εγκράτειας—που είναι πτυχές  του καρπού του πνεύματος του Θεού—θα μας βοηθάει να παραμένουμε ήρεμοι ακόμη και κάτω από πίεση.—Γαλ. 5:22, 23.

16. Πώς διόρθωσε ο Ιησούς τους μαθητές του, και γιατί ήταν αυτό τόσο αξιοσημείωτο;

¹⁶ Σκεφτείτε το παράδειγμα του Ιησού. Φανταστείτε την τεράστια πίεση που ένιωθε στη διάρκεια του τελευταίου δείπνου του με τους αποστόλους του. Γνώριζε ότι σε λίγες ώρες θα πέθαινε με αργό και οδυνηρό τρόπο. Ο αγιασμός του ονόματος του Πατέρα του και η σωτηρία της ανθρώπινης οικογένειας εξαρτόνταν από τη δική του πιστότητα. Ωστόσο, στο ίδιο εκείνο δείπνο, «έγινε μεταξύ [των αποστόλων] έντονη λογομαχία για το ποιος από αυτούς φαινόταν να είναι ο μεγαλύτερος». Ο Ιησούς δεν τους έβαλε τις φωνές ούτε εξέφρασε πικρία. Αντίθετα, προσπάθησε να τους λογικέψει ήρεμα. Τους υπενθύμισε ότι είχαν παραμείνει προσκολλημένοι σε εκείνον στις δύσκολες στιγμές. Αν και ο Σατανάς ζητούσε να τους κοσκινίσει όπως το σιτάρι, ο Ιησούς εξέφρασε την πεποίθηση ότι θα αποδεικνύονταν πιστοί. Σύναψε μάλιστα και διαθήκη μαζί τους.—Λουκ. 22:24-32.

17. Τι θα βοηθήσει τα παιδιά να παραμένουν ήρεμα;

¹⁷ Και τα παιδιά επίσης χρειάζεται να παραμένουν ήρεμα. Ιδιαίτερα στα χρόνια της εφηβείας, ίσως νιώθουν ότι η κατεύθυνση που τους δίνουν οι γονείς υποδηλώνει έλλειψη εμπιστοσύνης. Αν και μπορεί μερικές φορές να δημιουργείται αυτή η εντύπωση, αναγνωρίστε ότι οι ανησυχίες των γονέων σας αντανακλούν την αγάπη τους για εσάς. Αν τους ακούτε με ηρεμία και είστε συνεργατικοί, θα κερδίσετε το σεβασμό τους και θα αποδείξετε ότι είστε υπεύθυνο άτομο. Μια τέτοια συμπεριφορά μπορεί κάλλιστα να σας εξασφαλίσει μεγαλύτερη ελευθερία σε ορισμένους τομείς της ζωής. Η εγκράτεια είναι πορεία σοφίας. «Ο άφρονας αφήνει να εκδηλωθεί όλο του το πνεύμα», λέει μια σοφή παροιμία, «αλλά ο σοφός το διατηρεί ήρεμο ως το τέλος».—Παρ. 29:11.

18. Πώς οδηγεί η αγάπη σε καλή επικοινωνία;

¹⁸ Επομένως, αγαπητοί μας γονείς και παιδιά, μην αποθαρρύνεστε αν η οικογένειά σας δεν έχει τόσο ανοιχτή επικοινωνία όσο θα θέλατε. Συνεχίστε να προσπαθείτε και συνεχίστε να περπατάτε στην αλήθεια. (3 Ιωάν. 4) Στο νέο κόσμο όταν οι άνθρωποι θα είναι τέλειοι, θα έχουν τέλειες σχέσεις, χωρίς παρεξηγήσεις και φιλονικίες. Προς το παρόν, όμως, όλοι μας κάνουμε πράγματα για τα οποία αργότερα μετανιώνουμε. Γι’ αυτό, μη διστάζετε να ζητάτε συγνώμη. Να συγχωρείτε ανεπιφύλακτα. «Να [είστε] αρμονικά ενωμένοι με αγάπη». (Κολ. 2:2) Η αγάπη έχει δύναμη. “Η αγάπη είναι μακρόθυμη και δείχνει καλοσύνη. Δεν εξάπτεται. Δεν κρατάει λογαριασμό για το κακό. Ανέχεται τα πάντα, πιστεύει τα πάντα, ελπίζει τα πάντα, υπομένει τα πάντα”. (1 Κορ. 13:4-7) Συνεχίστε να καλλιεργείτε αγάπη, και οι γραμμές επικοινωνίας θα μένουν πάντα ανοιχτές, συμβάλλοντας στη χαρά της οικογένειάς σας και στον αίνο του Ιεχωβά.