NIU YOKA—Ni veivakamatei tiko na mate rerevaki na Ebola ena Ra kei Aferika, era gumatua ni vulica na iVakadinadina i Jiova na veika me baleta na mate qo.

Ni kilai ni sa laurai na Ebola e Guinea qai dewa totolo e Liberia kei Sierra Leone, e volavola sara na Valenivolavola ni iVakadinadina i Jiova ina ivavakoso kece me vakasalataki ira ena mate qori. E lewe ni ivola na idusidusi kei na vakatutu e vakarautaka na tabana ni matanitu, na rerevaki ni mate qo, e dewa vakacava, kei na ka me caka me tarovi kina. E kaya o Collin Attick, na mata ni iVakadinadina i Jiova e Sierra Leone: “Keimami sega ni kila vinaka na vu ni mate qo qai levu na kena itukutuku lasu, levu era sega ni kila kina na ka mera cakava. Ia ni keimami rogoca na lewe ni ivavakoso na idusidusi ena Vale ni Soqoni, e totolo sara neimami muria.”

Ena Julai, era veisiko eso na mata ni iVakadinadina i Jiova ina ivavakoso kece e Sierra Leone kei Guinea. E rogoci ena veisiko qori na ivunau e kena ulutaga “E Veivakabulai na Talairawarawa,” e kena inaki mera qaqarauni me kua ni dewavi ira na mate, era uqeti tale ga mera muria na idusidusi vou e vakarautaki. E qai cava na veisiko ena Noveba 2014. Era vakarautaki tale ga na vanua ni vuluvulu e sova kina na wai kei na wainimate (bleach) qai biu ena mata ni katuba ni Vale ni Soqoni e Guinea, Liberia, kei Sierra Leone. Era cakava tale ga qori na iVakadinadina ena nodra vale.

Ena 1 Okotova, 2014, e volatukutukutaka na World Health Organization ni 7,178 na kisi ni Ebola sa ripotetaki, era mate e sivia ni 3,300 ena Ra kei Aferika, e namaki me tubu tiko ga na iwiliwili. Ena 2 Okotova, era tiko e Guinea kei Sierra Leone e 2,800 na iVakadinadina, e dua vei ira qori na nasi qai mate ni tauvi koya na Ebola ena Seviteba 25, 2014. Era le 6,365 na iVakadinadina e Liberia, e le tini era mate, e ono vei ratou qori eratou veiqaravi ena tabana ni bula. Sa dewa tale ga i Nigeria na mate qo, ia e sega ni tauva e dua na iVakadinadina. E sega tale ga ni tauvi ira na daukaulotu e vanua kece qori na Ebola, nira a gade tu se gole ina soqo ni veiwasewase e Urope kei Merika. Nira lesu tale ina nodra ilesilesi, era muria na idusidusi e vakarautaka na Valenivolavola ni Tabana ena kena tarovi na matedewa qo. Eso tale era sega ni vakatarai mera lesu ina nodra ilesilesi.

Na komiti ni vakacoko e vukei ira na iVakadinadina ena vanua qori ena ka era gadreva, vaka tale ga kina o ira na iVakadinadina ena Ra kei Aferika ena vanua e veitauvi kina vakalevu na Ebola. E kaya o Thomas Nyain Sr., na mata ni iVakadinadina i Jiova mai Liberia: “E yaga na neimami muria na ivakavuvuli vakaivolatabu me baleta na bula savasava kei na korotini me wali kina na leqa qo. Keimami muria na ivakarau ni veibulu e yavutaki ena iVolatabu. Qo e taqomaki keimami kece vakaveitacini ena gauna dredre qo.”

E kaburaki ena dua na siteseni ni retio mai Sierra Leone nodra vukei ira na tacidra na iVakadinadina i Jiova kei ira na vo ni lewenivanua me tarovi na matedewa na Ebola. E kerea tale ga na matanitu me veivuke na komiti ni vakacoko ni iVakadinadina, oya me vukea na veitabana vakamatanitu ena vanua ya.

E kaya o J. R. Brown, na mata ni iVakadinadina e vuravura e tiko ena itikotiko liu mai Niu Yoka: “E uqeti keimami na nodra qaqarauni na taci keimami ena Ra kei Aferika, ena gauna vata qori era tomana tiko ga nodra sokalou kei na veivakavulici ena iVolatabu ena kena levu era rawata. Keimami sega ni guilecavi ira na taci keimami, kei ira na vakila na revurevu ni mate qo ena neimami masu.”

Gusunivosa:

Veiyasa i vuravura: J. R. Brown, Valenivolavola ni iTukutuku, talv. +1 718 560 5000

Guinea: Thierry Pourthié, talv. +224 631 40 96 50

Liberia: Thomas Nyain, Sr., talv. +231 886 513 414

Nigeria: Paul Andrew, talv. +234 7080 662 020

Sierra Leone: Collin Attick, talv. +232 77 850 790