Na kena ca: Na mamadua ena vakavuna me sega na nomu itokani vinaka, o na sega ni mamarau tale ga.

 Na kena vinaka: E sega ni ca na mamadua. Ena rawa ni vukei iko mo dau vakasama rawa ni bera ni o vosa, o na dau vakarorogo vinaka tale ga qai dau kauai.

 Na ka o rawa ni cakava: O na sega ni mamadua tu ga, ia e tiko e vica na ka ena rawa ni vukei iko. Ena vukei iko na ulutaga qo ena ka mo cakava.

•  Me matata vei iko na ka o dau lomaleqataka

•  Vakatutu

•  Ka era kaya na nomu icaba

 Ni o mamadua o na sega mada ga ni via veitalanoa kei na dua. Ena vakavuna mo sega ni via veimaliwai, ena vaka ga ni o tu taudua ena dua na rumu buto. E rerevaki qori. Ia ke matata vei iko na ka o dau lomaleqataka, o na kila ni sega ni dodonu mo rere. Dikeva mada e tolu na ivakaraitaki.

•   Ka o rerevaka #1: “Au sega ni kila na ka meu talanoataka.”

   Kena dina: Era na sega ni kauaitaka eso tale na ka o tukuna, ia ena bibi ga vei ira na nomu veikauaitaki. O na rawa ni valuta na nomu rere, ke o dau vakarorogo vakalevu, qai kauaitaka mai vu ni lomamu na ka era tukuna eso tale.

   Ka mo nanuma: Na mataqali itokani vakacava o dau vinakata? E dua e karakivosa e dau vinakata me vosa vakalevu, se e dua e dau vakarorogo vinaka?

•   Ka o rerevaka #2: “Era kaya eso tale niu vakavucesa.”

   Kena dina: Ke o dau mamadua se sega, era na dau tukuna tu ga eso tale na veika me baleti iko. O na rawa ni vorata na nomu rere, qai veisautaka nodra rai eso tale me baleti iko, ni o vakaraitaka na ka o nanuma, mera kila kina se o mataqali tamata vakacava.

   Ka mo nanuma: Ke o nanuma ni tamata kece era vakalewai iko, rairai o iko ga e cala tiko na nomu rai.

•   Ka o rerevaka #3: “Au na madua keu tukuna cala e dua na ka.”

   Kena dina: E dau cala kece na ka eda tukuna ena so na gauna. Ia o na rawa ni vorata nomu rere, ni o sega ni tau ra vakabibi na cala o tukuna.

   Ka mo nanuma: Eda dau taleitaka meda maliwai ira era sega ni dau vunitaka na nodra cala.

 O bau kila? Eso era dau vakau itukutuku vakalevu ena talevoni, era nanuma kina nira sega ni dau mamadua. Ia e dau bucini na veitokani dina nida veiraimata qai veitalanoa. Qo na ka e vola e dua na vuniwai ni vakasama qai kenadau ena tekenoloji o Sherry Turkle: “Eda na veikilai vinaka nida veiraimata qai veirogoci domo.” a

•   Kua ni vakatauvatani iko kei na dua tale. E sega ni tukuni sara mo sa karaki vosa. E dodonu ga mo saga me kua ni sivia na nomu mamadua, me rawa ni so kina na nomu itokani vinaka, qai mamarau tale ga.

   “E sega ni tukuni sara me balavu na nomu italanoa, se mo vakalasalasa tu vei ira eso tale. Mo vakamacalataki iko ga, qai taroga ga eso na taro rawarawa.”—Alicia.

   iVakavuvuli vakaivolatabu: “Me dikeva na tamata yadua na nona cakacaka, ena qai marau ga kina vakalevu, ena sega ni vakatauvatani koya kei na dua tale.”—Kalatia 6:4.

•   Dau veiraiyaki. Dau vakaraici ira era matai na veimaliwai, qai dikeva na sala era dau veitalanoa kina. Na cava e vukei ira? Na cava era sega ni dau cakava? Na nodra itovo vinaka cava o na via vakatotomuria?

   “Dau vakaraici ira qai vuli vei ira e dau totolo na nodra veikilai. Raica na ka era cakava kei na ka era tukuna, nira sotava e dua ena imatai ni gauna.”—Aaron.

   iVakavuvuli vakaivolatabu: “E vagatara na kaukamea na kaukamea, e vaka kina na tamata ni vagatara na wekana.”—Vosa Vakaibalebale 27:17.

•   Dau taro. Levu era dau taleitaka mera dau tukuna na nodra rai me baleta eso na ka. Koya gona na nomu dau taro, e dua na sala vinaka mo tekivutaka kina na nomu dau veitalanoa. Sa na vagolei ga na vakarorogo vei koya e vakamacala tiko, sega ni o iko.

   “O na sega ni lomaocaoca vakalevu ke o vakavakarau vinaka. Ni bera ni o gole ena dua na soqo, vakasamataka rawa tu eso na ka o rawa ni tukuna, se so na taro o rawa ni taroga, me kua ni vakavulomaocaoca kina vei iko na nomu sotavi ira vakadua eso.—Alana

   iVakavuvuli vakaivolatabu: ‘Moni kua ni kauaitaka ga na ka e baleti kemuni, ni kauaitaka tale ga na ka e baleti ira tale eso.’—Filipai 2:4.