E drodro tu vakamalua na Uciwai na Naile. Era tubu ena batibatina na kuta, ia e duri tu yani vakayawa e dua na goneyalewa lailai qai coba dei tiko na matana ena dua na vanua. E duri tu vakadua qai vaka me lomaleqa tiko. Dua na gauna balavu nona wawa tiko, ia e vosota voli ga. Era veivukayaki mada ga e yasana na manumanu lalai, ia e sega ni via kauaitaka. Na cava mada e vakaraica tiko? E dua na basikete, e tiko e loma na ganena e gonedramidrami. Dua na ka na nona lomani ganena ni davo tiko e loma qai sega ni dua e tu e yasana. Ia e kila ni donu na ka rau cakava na nona itubutubu vei ganena, ni qori ga na sala ena vakabulai kina ena gauna dredre qori.

 Dua na ka na nona yaloqaqa na goneyalewa lailai qori, ia ena vakasakiti sara na ka ena vakarau cakava qo. Sa tekivu bucini tiko e lomana e dua na itovo talei na vakabauta. Ena laurai qori ena ka ena vakarau cakava, ena dusimaki koya tale ga ena vo ni nona bula. Ni oti tale e vica na yabaki ena gauna e sa lai itabaqase kina, e yaga vakalevu na dei ni nona vakabauta me raica na veika vakatubuqoroqoro e yacovi ira na wekana. Ena yaga tale ga na itovo qori ni oti nona cakava e dua na cala bibi. O cei mada na marama qo? Ena yaga vakacava vei keda na nona ivakaraitaki ni vakabauta?

 E sega ni tukuni ena iVolatabu na yaca ni goneyalewa lailai qori, ia eda kila ni qo ga o Miriama. E luvedrau ulumatua o Amirami kei Jokapeti. Ratou Iperiu qai tiko vakabobula e Ijipita. (Tiko Voli Mai na Lekutu 26:59) Ni toso na gauna, e qai vakayacani o ganena gonedramidrami me o Mosese. Ena gauna qori, sa yabaki tolu tiko o Eroni. E sega ni kilai na yabaki ni bula i Miriama, ia kena irairai ga ni sa volekata na yabaki tini.

 E bula o Miriama ena dua na gauna dredre. Era vakabobulataki ra qai vakalolomataki na Iperiu vei ira na kai Ijipita. Ni sa tubu na kedra iwiliwili na Iperiu, ra qai kaukaua, dua na ka na nodra domobula na kai Ijipita. Ya na vuna sa qai kaukaua cake ga kina na nodra veivakalololomataki. E mani vakarota o Fero mera vakamatei kece na luvedra tagane na Iperiu era se qai sucu. Ena rairai rogoca o Miriama na dei ni nodrau vakabauta na dauveivakasucumi o Sifira kei Pua ni rau sega ni via muria na ivakaro nei Fero.—Lako Yani 1:8-22.

 E vuli tale ga o Miriama ena nodrau vakabauta na nona itubutubu o Amirami kei Jokapeti. Ena sala cava? Ni rau sega ni rerevaka na ivakaro i Fero ena gauna e sucu kina na ikatolu ni luvedrau. Erau vunitaki luvedrau tagane me tolu na vula. (Iperiu 11:23) Ia e sega ni rawarawa na ka rau cakava qori ni na vinakati me rau cakava e dua na vakatulewa bibi. Ena biuti luvena o Jokapeti ena dua na vanua ena rawarawa kina ni kunei, me lai maroroi qai susugi tale ga. Raitayaloyalotaka mada na levu ni masu nei tinana ena gauna e talia tiko kina na basikete ena kuta, e bonota ena drega loaloa me kua ni curu e loma na wai. Oti e lai vakacirimi luvena ena Uciwai na Naile! De dua e kaya vei Miriama me wawa tiko ena vanua qori me raica se o cei ena vakabulai ganena.—Lako Yani 2:1-4.

 E mani wawa tiko o Miriama. Oti vakalailai, e raica ni ratou lako mai eso na ilala yalewa. Vaka ratou lewenivuvale vakatui. Qori o luve i Fero yalewa kei ratou na nona dauveiqaravi, ratou mai sili ena uciwai na Naile. De dua sa na vuka tu na yalona. Ena rairai vakasamataka ni na vakamatea ga o luvei Fero na gonedramidrami Iperiu qori me talairawarawa kina ina ivakaro i tamana. Sa na wacava na levu ni nona masu o Miriama vei Jiova ena gauna qori.

 A kunea sara ga eliu na basikete ena loma ni veikuta o luvei Fero yalewa. E mani tala na nona dauveiqaravi me lai kauta mai. Qo na ka sa qai cakava na raluve qori: “Ni dolava na basikete e raica sara na gone, e tagi tiko na gonetagane.” E kila sara o koya na vanua e lako mai kina na gone qori: Qo e dua vei ira na gonedramidrami Iperiu e via vakabula o tinana. Dua na ka na nona lomana na gone qori. (Lako Yani 2:5, 6) Ni vakaraica tiko yani vakayawa na matai luvei Fero o Miriama, e siqema sara ni via maroroya na gonedramidrami qori. E kila o koya ni qo sara ga na gauna me vakaraitaka kina nona vakabauti Jiova. E saga sara me kua ni rere, qai lako vei luve i Fero kei iratou na nona dauveiqaravi.

 Eda sega ni kila na ka ena rawa ni yaco vua e dua na goneyalewa lailai Iperiu ni doudou me vosa vua e dua e lewena na vuvale vakatui e Ijipita. Ia e tarogi koya sara ga vakadodonu o Miriama: “Vakacava, meu lai kaciva mai vei ira na Iperiu e dua na yalewa dauveimei, me susuga na gone?” E donu sara ga na ka e taroga qori o Miriama vei luvei Fero, ni kila ni sega ni rawa ni susugu na gone qori. De dua ena vakasamataka mai ni ka vakayalomatua me qarava ga na gone qori e dua na wekana, ia me qai kau ga yani vua ni sa ka levu me lai susuga me qarava tale ga na nona vuli. Ena sega ni tukuni rawa na levu ni marau nei Miriama ni sa sauma yani na nona taro na raluve ena dua ga na vosa: “Lako!”—Lako Yani 2:7, 8.

 E gutuwa o Miriama vei rau na nona itubutubu. Vakasamataka ga na levu ni nona marau ni sa na lai tukuna na ka e yaco. De dua sa na kila ga o Jokapeti ni o Jiova ga e cakava qori, mani rau lesu vata kei Miriama vei luvei Fero.Kena irairai ni saga o Jokapeti me vunitaka na levu ni nona marau kei na lomavakacegu ni sa vakarota vua na raluve: “Kauta na gone qo lai susuga vei au, au na qai saumi iko tiko.”—Lako Yani 2:9.

 E levu dina na ka e vulica o Miriama me baleta na nona Kalou o Jiova ena siga qori. Me vaka na cava? Ni o Jiova e dau kauaitaki ira dina na nona tamata qai rogoca na nodra masu. Ni rawa tale ga nira yaloqaqa na gone kei na yalewa qai dei nodra vakabauta. E vulica tale ga ni o Jiova e rogoca na nodra masu na nona tamata yalodina. (Same 65:2) Ena gauna dredre qo, e bibi meda nanuma tiko qori se da mani qase, gone, yalewa se tagane.

 Sa qai susuga na gone o Jokapeti. Eda rawa ni vakasamataka na nodrau veivolekati o Miriama kei na ganena e vakabula mai wai. De dua e vakavulici koya me vosa, qai dua na ka na nona marau ni sa cavuta rawa na yaca ni nona Kalou o Jiova. Ni sa tubucake na gone qori, sa yaco mai na gauna me kau kina vua na luvei Fero yalewa. (Lako Yani 2:10) Ena mosimosi dina na nodratou veitalatala vakavuvale. Sa lai vakayacani koya sara o luvei Fero me o Mosese. Ena via kila sara ga o Miriama se na vakacava na ivakarau ni bula i Mosese ena gauna ena tubucake kina! Vakacava ena lomani Jiova tiko ga ni lai susu tiko ena vuvale vakatui?

 Ni toso na gauna, sa qai kila o Miriama na kena dina. Ena qoroi ganena mada ga ni sega ni rawai ena bula vutuniyau e susugi kina ena vuvale vakatui, ia e digitaka me qaravi Jiova! Ni sa yabaki 40 o Mosese, e valataki ira na wekana. E vakamatea e dua na kai Ijipita ni vakalolomataka tiko e dua na Iperiu e bobula. E kila o Mosese ni na vakamatei, e mani dro kina mai Ijipita.—Lako Yani 2:11-15; Cakacaka 7:23-29; Iperiu 11:24-26.

 De dua e sega ni bau rogoca tale e dua na ka o Miriama mai vei ganena ena loma ni 40 na yabaki e vakatawa ni sipi tiko kina e Mitiani. (Lako Yani 3:1; Cakacaka 7:29, 30) Toso na gauna, sa lai itabaqase o Miriama. Dua na ka na nona vosota, e raica tale ga na nodra vakalolomataki na wekana.

 Sa rairai yabaki 80 o Miriama ena gauna e lesu yani kina o Mosese i Ijipita. E talai koya yani na Kalou me lai vakabulai ira na nona tamata. Ena vosa ena vuku i Mosese o Eroni, rau mani lai kerei Fero me sereki ira na tamata ni Kalou. E sega ni via rogoca o Fero na ka rau tukuna. Vakavica na nodrau lai raici koya, e tauca o Jiova e tini na kuita mera veisau kina na kai Ijipita. Ena gauna kece qori, e solia nona vinaka o Miriama me tokoni rau kina na ganena. Na gauna e tau kina na iotioti ni kuita, era vakamatei kece na ulumatua tagane ni Ijipita. Sa vakarau qo mera sereki na Isireli! Vakasamataka na nona vukei ira tiko na wekana o Miriama ena gauna era sa biubiu kina ni liutaki ira o Mosese.—Lako Yani 4:14-16, 27-31; 7:1–12:51.

 Ena gauna era sa tao tu kina na Isireli ena Wasa Damudamu, ni cemuri ira tiko yani na sotia ni Ijipita, e raica o Miriama ni sa dodoka na ititoko o Mosese qai wasei rua na wasawasa. E qai liutaki ira na Isireli o Mosese ena qele mamaca ena botonisauloa. Na ka e yaco qori e vaqaqacotaka sara ga na vakabauta nei Miriama. E kila o koya ni sega ni dua na ka ena tarova na nona Kalou me vakayacora na nona inaki!—Lako Yani 14:1-31.

 Nira sa yaco yani i tai, e qai vakasuka tale o Jiova na wai, e mani luvu o Fero kei ira na nona mataivalu. E vakadinadinataka o Miriama ni sega ni dua tale na mataivalu e vuravura me kaukaua vei Jiova. Na veivakabulai qori e uqeti ira na Isireli mera lagata e dua na sere vei Jiova. E liutaka ira na yalewa o Miriama nira lagata na sere qo: “Sere vei Jiova, ni sa vakacerecerei vakalevu o koya. Na ose kei koya e vodoka sa kolotaka i wasawasa.”—Lako Yani 15:20, 21; Same 136:15.

 Ena sega vakadua ni guilecava o Miriama na ka e yaco qori. E vakatokai koya na iVolatabu me parofita yalewa. O Miriama e imatai ni yalewa ena iVolatabu me lesi ena itavi qori. E dua ga vei ira na vica na yalewa e digitaki ira o Jiova ena itavi dokai qori.—Dauveilewai 4:4; 2 Tui 22:14; Aisea 8:3; Luke 2:36.

 E tukuna na iVolatabu ni dau vakaraici keda o Jiova qai tu vakarau me vakalougatataka na noda vosota, yalomalumalumu kei na noda via vakacaucautaki koya. Se da mani gone se qase, yalewa se tagane, e rawa kece ni dei na noda vakabauti Jiova. Qori ena vakamarautaki koya, ena sega ni guilecava qai tu vakarau me vakaicovitaki keda. (Iperiu 6:10; 11:6) Sa rauta meda uqeti meda vakatotomuria na ivakarau ni vakabauta i Miriama!

 Ni dua e lesi ena itavi bibi, ena vakila e levu na veivakalougatataki. Ia e rerevaki tale ga. Na gauna era sereki mai kina vakabobula na Isireli, de dua e marama kilai levu sara tu ga o Miriama ena matanitu o Isireli. Vakacava ena dokadoka se kocova na itutu? (Vosa Vakaibalebale 16:18) Ka ni rarawa ni qai cakava qori ni toso na gauna.

 Ni sa oti toka e vica na vula na nodra biubiu mai Ijipita, e kidavaka o Mosese e dua na ilawalawa era lako sara mai vakayawa. Qori o Jecoro na vugoi Mosese, eratou gole tiko yani kei na wati Mosese o Sipora kei na rua na luvena. E se vakawatitaki koya sara ena 40 na yabaki nona tu voli vakavulagi e Mitiani. Ena dua na gauna eliu, de dua e lai sikovi ratou na nona vuvale e Mitiani o Sipora. Ia sa kauti koya lesu qo o tamana ina nodra keba na Isireli. (Lako Yani 18:1-5) Vakasamataka mada na levu ni nodra marau na Isireli ni ratou sa yaco yani! Kena irairai ni levu era na via raici koya sara ga na yalewa e vakawatitaka na tagane e lesi koya na Kalou me vakabulai ira mai Ijipita.

 Vakacava e marau tale ga va qori o Miriama? De dua ni ratou se qai yaco ga yani. Ia ni toso na gauna, sa vaka me dokadoka mai. E rairai leqataka ni sa na sosomitaki koya o Sipora me dua na yalewa kilai levu ena matanitu e Isireli. Rau sa tekivu vosa kudrukudru o Miriama kei Eroni. Qori e lai vakavuna na veicati kei na veiqati. Rau tekivu vakalewai Sipora; erau kaya ni sega ni yalewa ni Isireli, ia e yalewa ga ni Kusi. a E lai tini sara me rau vosavakacacataki Mosese. Erau kaya o Miriama kei Eroni: “E vosa duadua ga vei Mosese o Jiova? E sega ni vosa tale ga vei keirau o koya?”—Tiko Voli Mai na Lekutu 12:1, 2.

 E kilai ena ka rau tukuna o Miriama kei Eroni ni sa tekivu kadre tiko e lomadrau na vuvu. Rau sega ni marautaka na sala e vakayagataki Mosese kina o Jiova, ni rau vinakata e levu na itavi, me rau kilai levu tale ga. Cava e va kina qori nodrau rai? Baleta beka ni sa vakacolasau tiko o Mosese, se nanumi koya ga? E sega ni uasivi o Mosese, ia e sega ni laurai vua na kocokoco se dokadoka. E kaya na iVolatabu: “Ia o Mosese na tamata yalomalumalumu duadua vei ira na tamata kece ena dela i vuravura.” E cala na ka rau cakava qori o Miriama kei Eroni, e rerevaki tale ga. Ni tukuna na iVolatabu ni “vakarorogo tiko o Jiova.”—Tiko Voli Mai na Lekutu 12:2, 3.

 Oti ga qori, e kacivi ratou na tolu na veitacini o Jiova ena valelaca ni veitavaki. E qai lako sobu yani o Jiova ena duru o, sa qai lai tu ena icurucuru ni valelaca. E mani cudruvi Miriama kei Eroni. E tukuna me rau kua ni guilecava ni duatani sara na nona veivolekati kei Mosese, qai nuitaki koya vakaoti ena itavi e lesi koya kina. E qai kaya o Jiova: “Na cava gona drau sega ni rere kina ni vosavakacacataki Mosese na noqu dauveiqaravi?” Sa na wacava na levu ni nodrau rere o Miriama kei Eroni. Ni rau sega ni dokai Mosese, e raica tale ga o Jiova ni rau sa sega ni dokai koya.—Tiko Voli Mai na Lekutu 12:4-8.

 Kena irairai ni o Miriama sara ga e vakavuna na ka leqa kece qori, e lai tovaki koya kina o Eroni me rau cati wati Mosese. Qori na vuna e totogitaki koya kina o Jiova me vukavuka. Na mate vakarerevaki qori e vakavuna me “vulavula me vaka na ucacevata” na yagona. Sega ni bera na nona vakamamasu o Eroni vei Mosese me masulaki rau vei Jiova, ni kaya: “Na ka lialia keirau sa cakava.” E mani masu vei Jiova o Mosese qai qolouvaka: “Kemuni na Kalou, yalovinaka ni vakabulai koya! Ni yalovinaka sara!” (Tiko Voli Mai na Lekutu 12:9-13) Na nodrau tagi ni kere veivuke e dusia na levu ni nodrau lomani ganedrau, dina ga ni tu na nona malumalumu.

 E qai yalololoma o Jiova. E vakabulai Miriama ni veivutuni. Ia e vinakata o Jiova me korotinitaki o Miriama ena taudaku ni keba e Isireli me vitu na siga. Sa na wacava na levu ni nona madua o Miriama, ni sa na kilai levu vei ira na Isireli na nona totogitaki. Ia e yaga ena gauna qori na nona vakabauta. Ni vakadeitaka mai vu ni lomana ni dau lewa vakadodonu na Tamana vakalomalagi o Jiova, e vakadodonutaki koya tale ga ni lomani koya. E mani muria na ka e tukuni vua. Ni sa mai oti e vitu na siga, era sa waraki koya tu na Isireli me lesu tale yani. E vakaraitaka tale o Miriama na nona vakabauta ena gauna qori ni talairawarawa me “kau lesu yani” ina keba.—Tiko Voli Mai na Lekutu 12:14, 15.

 O Jiova e dau vakadodonutaki ira e lomana. (Iperiu 12:5, 6) Ni lomani Miriama vakalevu, e vinakata gona me vukei koya me cavuraka laivi na dokadoka. E mosimosi na veivakadodonutaki qori, ia e vakabulai koya. E ciqoma na nona vakadodonutaki, qai vosoti koya na Kalou. E bula tale tiko ni bera nira butuka na vanua yalataki na Isireli. E qai mate o Miriama e Ketesa ena vanua talasiga o Jini ni sa voleka ni yabaki 130. b (Tiko Voli Mai na Lekutu 20:1) Ni oti e vica na senitiuri, e vakacaucautaki Miriama o Jiova ena vuku ni nona yalodina. E uqeti Maika me tukuna vei ira na nona tamata: “Au vakabulai iko mai na vale ni veivakabobulataki, au talai Mosese, Eroni kei Miriama me liu vei iko.”—Maika 6:4.

 Levu dina na ka eda vulica vei Miriama. E bibi meda tu vakarau ni taqomaki ira na vinakata tu na veivuke me vaka e cakava o Miriama vei tacina ni se goneyalewa lailai kina. (Jemesa 1:27) Meda tukuni Jiova yani vei ira eso tale ena marau. (Roma 10:15) Meda cavuraka na yaloca kei na vuvu. (Vosa Vakaibalebale 14:30) Ena vinakati tale ga meda yalomalumalumu ni ciqoma na veivakadodonutaki mai vei Jiova. (Iperiu 12:5) Nida cakava qori, eda sa vakatotomuria tiko na ivakarau ni nona vakabauta o Miriama.