VANUA KEI NA TAMATA
Veisiko i Cameroon
O IRA na Baka—era kilai tale ga mera Pygmies—era rairai imatai ni tamata mera tawana na vanua o Cameroon. Era sa qai toki yani ekea na kai Potukali ena veiyabaki ni 1500. Oti tale e vica na drau na yabaki, era ravuta na vualiku kei Cameroon o ira na Fulani—era Musolomani. Nikua e 40 na pasede na lewenivanua i Cameroon era kaya nira lotu vaKarisito, e 20 na pasede era Musolomani, kei na vo ni 40 na pasede era muria tiko ga na ivakarau ni lotu vakavanua e Aferika.
O ira era bula ena veikoro mai Cameroon era dauveikauaitaki. Era na kidavaki na vulagi ra qai sureti e vale, e soli vei ira na wai kei na kakana. Ena veibeci ke o sega ni ciqoma na nona veisureti o itaukeinivale, ia ke o ciqoma e vakaraitaka ni o doka na nona veisureti.
A tekivu na veivosaki ena nodra kidavaki na lewenivuvale yadua, ra qai tarogi se sa vakacava tiko na nodra bula. E dau kena ivakarau tale ga ena vanua ya me tarogi se sa vakacava tiko na nodra manumanu! E kaya o Joseph e dua na itaukei mai Cameroon: “Ke sa biubiu
e dua na vulagi mai na dua na vale, e sega ni veirauti ke ‘vakamoce’ ga. Levu na gauna me na tomani vulagi o itaukeinivale e gaunisala ni rau veitalanoa voli. Oti sa na qai vakamoce vua qai lesu tale ina nona vale. Na vulagi e sega ni caka vua qori ena rawa ni nanuma ni sega ni kauaitaki.”Ena gauna ni kana, so na gauna era na kanavata ga na veitokani ena dua na veleti—so tale na gauna era na kana ga e ligadra. Na ivakarau qo e vakaraitaka ni bibi dina e Cameroon na veiyaloni. Ena so mada ga na gauna e dau caka na ivakarau qori me vakaduavatataki ira na veitokani era sega ni veimaliwai vinaka tu. E rawa ni tukuni ni kanavata qo e vaka ga erau kaya tiko, “Keirau sa veiyaloni tale.”