1-2. O cei o Setoki? (1 Veigauna 12:22, 26-28)

 RAITAYALOYALOTAKA mada qo. Era soqoni vata yani e dua na ilala levu, era le 340,000 na tagane mera buli Tevita me tui Isireli taucoko. E tolu na siga na soqo qo, e bula na veivosaki, era lagata ena marau na sere ni veivakacaucautaki, qai rogo vakayawa yani na veidredrevaki ena delana veivatu volekati Epironi. (1 Vei. 12:39) E maliwai ira na ilala levu qori e dua na cauravou o Setoki, levu era na rairai sega ni raici koya. Ia e vakadeitaka o Jiova meda kila ni a tiko kina na cauravou qori. (Wilika 1 Veigauna 12:22, 26-28.) O cei sara mada o Setoki?

² O Setoki e dua na bete, e cakacaka veivolekati kei na bete levu o Epaiaca. E dauraivotu tale ga o Setoki, e vakavukui koya na Kalou me rawa ni kila na nona inaki. (2 Sam. 15:27) Era dau lako vua na lewenivanua mera kerea na nona ivakasala vuku. E turaga yaloqaqa tale ga. Eda na veivosakitaka ena ulutaga qo na sala e vakaraitaka kina o Setoki na yaloqaqa.

3. (a) Na cava e vinakati kina meda yaloqaqa na dausokalou i Jiova? (b) Cava eda na veivosakitaka ena ulutaga qo?

³ Ena iotioti ni veisiga qo, e sega ni cegu na nona saga o Setani me vakaleqa na noda vakabauta. (1 Pita 5:8) E vinakati na yaloqaqa nida waraki Jiova me vakarusai Setani kei na nona vuravura ca. (Same 31:24) Meda veivosakitaka mada e tolu na sala meda vakatotomuria kina na yaloqaqa nei Setoki.

TOKONA NA MATANITU NI KALOU

4. Na cava meda yaloqaqa kina na dauveiqaravi i Jiova nida tokona na Matanitu ni Kalou? (Raica tale na iyaloyalo.)

⁴ Nida dauveiqaravi i Jiova, eda tokona mai vu ni lomada na Matanitu ni Kalou, ia levu na gauna e vinakati  meda vakaraitaka na yaloqaqa. (Maciu 6:33) Kena ivakaraitaki nida bula tiko ena vuravura ca qo, e vinakati na yaloqaqa meda muria na ivakatagedegede i Jiova, meda vunautaka tale ga na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou. (1 Ces. 2:2) E vinakati tale ga vakalevu na yaloqaqa meda tawaveitovaki ena vuravura e tatawasewase tiko ga. (Joni 18:36) Levu na tamata i Jiova era leqa vakailavo, era mokulaki se biu e valeniveivesu nira sega ni vakaitavi ena politiki se curu ena mataivalu.

5. Na cava e vinakati kina vei Setoki me yaloqaqa me tokoni Tevita?

⁵ A sega ni lako wale ga i Epironi o Setoki me lai marautaka na nona veiliutaki vakatui o Tevita. E vakaiyaragi yani qai tu vakarau me vala. (1 Vei. 12:38) E tu vakarau me muri Tevita ena ivalu qai taqomaki Isireli mai na kedra meca. E rairai sega ni kila vinaka sara o Setoki na ka me baleta na ivalu, ia e turaga yaloqaqa.

6. Sala cava e vakaraitaka kina o Tevita na yaloqaqa e qai muria vinaka o Setoki? (Same 138:3)

⁶ E vulica vakacava na bete o Setoki me yaloqaqa? E dau veimaliwai kei na levu na turaga qaqa era yalodei. E macala ga ni vuli ena nodra ivakaraitaki. Kena ivakaraitaki, nona yaloqaqa o Tevita me “liutaki ira na Isireli ina ivalu” e rawa kina mera tokoni koya na Isireli mai vu ni lomadra taucoko. (1 Vei. 11:1, 2) E dau nuitaki Jiova tu ga o Tevita me vukei koya me valuti ira na kena meca. (Same 28:7; Wilika Same 138:3.) E vuli tale ga o Setoki vei ira na ivakaraitaki veiuqeti era bula vata, me vakataki Jioiata kei na luvena dauvala o Penaia, kei na 22 tale na turaga ni mataqali era tokoni Tevita. (1 Vei. 11:22-25; 12:26-28) Era gumatua sara ga na tagane qori mera tokona na veiliutaki vakatui nei Tevita.

7. (a) Na cava eso na ivakaraitaki ni yaloqaqa ena gauna qo eda rawa ni vuli kina? (b) Cava o vulica ena ivakaraitaki nei Brother Nsilu ena vidio?

 ⁷ Eda yaloqaqa tale ga nida vulica na nodra ivakaraitaki ni yaloqaqa o ira na tokona na veiliutaki i Jiova. Na noda Tui o Karisito Jisu, e cata matua me vakaitavi ena veika vakapolitiki ena vuravura i Setani. (Maciu 4:8-11; Joni 6:14, 15) E dau vakararavi vei Jiova me yaloqaqa. Eda vuli tale ga ena nodra ivakaraitaki e levu na cauravou ena noda gauna era sega ni via curu ena mataivalu se vakaitavi ena veika vakapolitiki. Oni uqeti moni wilika na nodra italanoa ena jw.org. a

VUKEI IRA NA TACIMU

8. Na gauna cava ena rairai vinakati mera yaloqaqa na qase me rawa nira vukei ira na mataveitacini?

⁸ Era marautaka na tamata i Jiova mera veivuke. (2 Kor. 8:4) Ia eso na gauna ena vinakati kina na yaloqaqa. Kena ivakaraitaki, ni yaco na ivalu era kila na qase ni ivavakoso ni vinakati mera vakayaloqaqataki na mataveitacini, mera tokoni, de dua mera vukei tale ga vakayalo se vakayago. Nira lomani ira na sipi na qase ni ivavakoso, era vakarautaka kina na ka era gadreva ke leqataki mada ga na nodra bula. (Joni 15:12, 13) Era vakatotomuria na yaloqaqa nei Setoki.

9. Me vaka e tukuni ena 2 Samuela 15:27-29, na cava e tukuna o Tevita me cakava o Setoki? (Raica tale ga na iyaloyalo.)

⁹ E leqataki na bula nei Tevita. E saga tiko na luvena o Apisalome me kocova na nona veiliutaki. (2 Sam. 15:12, 13) E vinakati sara ga me biuti Jerusalemi vakatotolo o Tevita! E kacivaka vei ira na nona dauveiqaravi: “Tucake meda dro, nida na sega ni dro bula rawa mai vei Apisalome!” (2 Sam. 15:14) Nira biubiu  tiko na dauveiqaravi, e liaca o Tevita me tiko mai e dua me rawa ni tukuna tiko yani vua na ka e cakava o Apisalome. E mani talai Setoki kei na so tale na bete mera lesu ina koro mera tukutuku tiko yani. (Wilika 2 Samuela 15:27-29.) E bibi mera qaqarauni vinaka. E leqataki na ka e tukuna vei ratou o Tevita, ni rawa ni ratou vakamatei kina. E tagane voravora o Apisalome, e dau nanumi koya ga, e lawaki ca tale ga. Vakasamataka mada na ka ena cakava o Apisalome vei Setoki kei ira na vo ni bete, ke kila nira vakaraici koya tiko me taqomaki kina o Tevita!

10. Eratou taqomaki Tevita vakacava o Setoki kei ratou na nona itokani?

¹⁰ E tuvanaka o Tevita e dua na ka me rau vukei koya kina o Setoki kei Usai, e dua tale na nona itokani yalodina. (2 Sam. 15:32-37) Ni muria o Usai na veidusimaki, e nuitaki koya kina o Apisalome qai vakatututaka e dua na sala me valuti kina o Tevita. Qori e gauna vinaka tale ga me vakavakarau kina o Tevita ena ivalu. Oti qori e tukuna tale ga o Usai vei Setoki kei Epaiaca na ka sa tuvanaki tu. (2 Sam. 17:8-16) E rawa gona ni rau vakau itukutuku vei Tevita na rua na turaga qori. (2 Sam. 17:17) Ena veivuke i Jiova, e qarava kina o Setoki kei ratou na nona itokani bete na itavi bibi me taqomaki na bula nei Tevita.—2 Sam. 17:21, 22.

11. Eda na muria vakacava na yaloqaqa nei Setoki nida vukei ira na mataveitacini?

¹¹ Ke o kerei mo vukei ira na mataveitacini ena gauna vakarerevaki, o na vakaraitaka vakacava na yaloqaqa me vakataki Setoki? (1) Muria na veidusimaki. Ena gauna va qori e bibi meda duavata tiko ga. Muria na veidusimaki ni valenivolavola ni tabana. (Iper. 13:17) Mera dikeva wasoma na qase ni ivavakoso na idusidusi ni vakavakarau ena leqa tubukoso, kei na idusidusi ni isoqosoqo ena ka me caka ni yaco na leqa tubukoso. (1 Kor. 14:33, 40) (2) Mo yaloqaqa ia mo qaqarauni. (Vkai. 22:3)  Vakayagataka na nomu vakasama. Kua ni cakava na ka ena vakaleqai kina na nomu bula. (3) Vakararavi vei Jiova. Mo nanuma tiko ni kauaitaka vakabibi o Jiova na nomu bula kei na nodra bula na tacimu. Ena rawa ni tokoni iko mo vukei ira vinaka na tacimu.

12-13. Na cava o vulica ena ka erau sotava o Viktor kei Vitalii? (Raica tale ga na iyaloyalo.)

¹² Dikeva mada na nodrau ivakaraitaki o Viktor kei Vitalii, e rua na tacida rau kauta na kakana kei na wai vei ira na mataveitacini e Ukraine. E kaya o Viktor: “Keirau vaqara kakana ena veivanua kece. Levu na gauna keirau rogoca na veivanavanai wavokiti keirau. E cautaka e dua na tacida na kakana mai na nona sitoa. E yaga sara ga qori vei ira e levu na dautukutuku mera bula kina me dua na gauna. Ni keirau vakavodo iyaya tiko ena lori, e kacabote e dua na bomu rauta ni 20 na mita mai na vanua keirau tiko kina. Ena siga taucoko qori, au kerei Jiova me vukei au meu yaloqaqa meu rawa ni vukei ira tiko kina na dautukutuku.”

¹³ E kaya o Vitalii: “E vinakati me keirau yaloqaqa. Na imatai ni noqu ilakolako e 12 na aua. Au masuti Jiova tiko ga ena gauna kece qori.” A yaloqaqa o Vitalii, ia e qaqarauni tale ga. E kaya tale: “Au kerei Jiova tiko ga me vakavukui au, meu yalomalumalumu. Au draiva ga ena gaunisala era vakadonuya na vakailesilesi. E dei sara ga noqu vakabauta niu raica nodra cakacaka vata na mataveitacini. Era kauta tani na ka e vakaosooso tu e gaunisala, era kumuna na ka ni vakacoko qai vakavodoka, era vakarautaka tale ga na keirau kei na neirau icili.”

YALODINA TIKO GA VEI JIOVA

14. Na cava e rawa ni yacovi keda ke biuti Jiova e dua eda lomana?

¹⁴ Eda na yalolailai nida sotava eso na ituvaki dredre, ia e mosimosi sara ni dua na lewe ni noda vuvale se itokani dredre e biuti Jiova. (Same 78:40; Vkai. 24:10) Na levu ga ni noda veivolekati kei ira, ena dredre meda ciqoma nodra sa biubiu. Ke o sotava qori, na nona yalodina o Setoki ena rawa ni vakayaloqaqataki iko.

15. Na cava e vinakati kina me yaloqaqa o Setoki me yalodina tiko ga vei Jiova? (1 Tui 1:5-8)

¹⁵ E yalodina tiko ga vei Jiova o Setoki ni digia na nona itokani dredre o Epaiaca me tawayalodina. E yaco qo ena icavacava ni nona veiliutaki o Tevita. Ni sa voleka ni mate o Tevita, e saga na luvena o Atonaija me kocova na veiliutaki vakatui a yalataki tu vei Solomoni. (1 Vei. 22:9, 10) E digia o Epaiaca me tokoni Atonaija. (Wilika 1 Tui 1:5-8.) Ni cakava qori o Epaiaca e sega ni yalodina kina vei Tevita, vei Jiova tale ga! Vakasamataka mada na levu ni nona rarawa o Setoki. Rauta ni 40 na yabaki nodrau veiqaravi vata vakabete. (2 Sam. 8:17) Erau qarava vata na ka e vauca “na Kato ni Kalou dina.” (2 Sam. 15:29) Ni tekivu veiliutaki o Tevita rau dau tokoni koya, e levu tale ga na ka rau qarava vata.—2 Sam. 19:11-14.

16. Na cava e rairai vukei Setoki me yalodina tiko?

¹⁶ E yalodina tiko ga vei Jiova o Setoki ni tawayalodina mada ga o Epaiaca. E kila o Tevita ni yalodina tu ga o Setoki. Ni kila o Tevita na inaki ca i Atonaija, e lesi Setoki, Necani kei Penaia me ratou lumuti Solomoni me tui. (1 Tui 1:32-34) Nona veimaliwai o Setoki kei ira na  qaravi Jiova ena yalodina me vakataki Necani kei ira na tokoni Tui Tevita, e vakayaloqaqataki koya sara ga. (1 Tui 1:38, 39) Ni sa tui o Solomoni, e “lesi Setoki na bete . . . me sosomitaki Epaiaca”—1 Tui 2:35.

17. O na vakatotomuri Setoki vakacava ni tawayalodina vei Jiova e dua drau veivolekati?

¹⁷ O na vakatotomuri Setoki vakacava? Ke digia e dua drau veivolekati me biuti Jiova, vakaraitaka vei Jiova ni o na yalodina tiko ga vua. (Josua 24:15) Ena vukei iko o Jiova mo yaloqaqa mo cakava kina na ka dodonu. Vakararavi vua ena masu, kabiti ira tiko ga na mataveitacini era yalodina. E mareqeta o Jiova na nomu yalodina, ena vakalougatataki iko tale ga.—2 Sam. 22:26.

18. Na cava o vulica vei Marco kei Sidse?

¹⁸ Dikeva mada na ivakaraitaki nei Marco kei watina o Sidse, erau biuta na dina na luvedrau goneyalewa. E kaya o Marco: “Na gauna era sucu kina na gone, dua na ka nomu lomani ira. O na sega sara ga ni vinakata e dua na ka me vakaleqai ira. Ia nira digia mera biuti Jiova, qori e sa bau mosimosi dina.” E kuria: “Ia o Jiova e vukei keirau me keirau vosota. E raica ni gauna au malumalumu kina, e kaukaua tiko o watiqu, na gauna e malumalumu kina o koya, au kaukaua tiko ga.” E kaya o Sidse: “Keirau vosota rawa ga ni vakaukauataki keirau o Jiova. Dua na ka na noqu rarawa, au beitaki au kina, au mani talaucaka na lomaqu vei Jiova. Sega ni dede, e lako mai vei au e dua na tacida yalewa sa dede au qai raici koya tale, e biuta na ligana e tabaqu, e raici au mai qai kaya, ‘Nanuma tiko Sidse, e sega ni bale vei iko.’ Ena veitokoni i Jiova, au marautaka tiko ga na noqu qaravi koya.”

19. Na cava o vakadeitaka mo cakava?

¹⁹ E vinakata o Jiova mera yaloqaqa na qaravi koya me vakataki Setoki. (2 Tim. 1:7) Ia e sega ni vinakata meda nuitaka ga na noda kaukaua. E vinakata meda nuitaki koya. Ke o sotava e dua na ituvaki e vinakati kina mo yaloqaqa, masuti Jiova. Mo nuidei ni na vukei iko mo yaloqaqa me vakataki Setoki!—1 Pita 5:10.