Ena vica na yabaki sa sivi, se bau rawa nira vakavulici ira ga na luvedra na itubutubu me baleta na veiyacovi. Nira vakamacala tale ga vei luvedra, era dau vakasamataka se cava e veiganiti mera vakavulica me salavata kei na nodra yabaki na gone.

Ia sa veisau sara na ituvaki nikua. E kaya na ivola The Lolita Effect: “Era sa rawa mada ga ni kila na gonelalai na veika me baleta na veiyacovi. Na levu ni iyaya vakalivaliva e tu nikua sa vakarawarawataka sara nodra kila na gone na veika me baleta na veiyacovi.” Ena tarai ira vakacava na gone qori?

Tu vakarawarawa na ivakamacala. E kaya o Deborah Roffman ena nona ivola Talk to Me First ni “veivagarogaroi qai veivakacalai na itaba kei na vosa e vakayagataki ena veitalanoa, itukutuku ni veivoli, iyaloyalo, ivola, qaqanisere, porokaramu ni tivi, itukutuku e vakau ena mobail, nodra ka ni qito na gone, papa ni itukutuku e batinisala, talevoni kei na kompiuta. Qori e rairai vakavuna nodra nanuma kina e levu na [itabagone kei na gonelalai] ni ka bibi duadua . . . na veiyacovi.”

Veivakacalai na itukutuku ni veivoli. Na mataqali isulu ni gone e volitaki tu ena gauna qo ena sitoa, sa ra vulica sara tiko ga kina na gone mera kauaitaka vakasivia na kedra irairai. E tukuni ena ivola So Sexy So Soon: “Era kila na dauveivoli nira vinakata na gone mera taleitaki, mera vakaitokani tale ga. Era dau vakarautaka gona nodra ivoli me lakovata kei na ka era taleitaka na gone. Era vakayagataka na dauveivoli na itaba kei na itukutuku veivagarogaroi me maketetaki ga kina nodra ivoli.”

Sega ni bibi ga na ka e kilai. E sega ni bibi mo kila ga na gacagaca ni motoka kei na kena yaga, e bibi mo nuitaki tale ga ni o draiva. Ena vakasama vata ya, e bibi mo kila na ka me baleta na veiyacovi mo qai vakayagataka na kila qori mo vakatulewa kina vakavuku.

Me nanumi: E bibi mo vukei luvemu ena gauna qo me vakavulica nona “vakasama,” me rawa ni “vakaduiduitaka na ka e donu mai na ka e cala.”—Iperiu 5:14.

Veitalanoa kei luvemu. Ena rairai dredre mo veitalanoa kei luvemu ena veika me baleta na veiyacovi. Ia e dodonu mo cakava qori ni nomu itavi.—iVakavuvuli vakaivolatabu: Vosa Vakaibalebale 22:6.

Digia na gauna veiganiti. Kua ni vakamacalataka kece na ka vei luvemu ena dua ga na gauna. O rawa ni cakava vakalalai qori ni drau tiko taurua, de dua ni drau vodo motoka tiko se veivuke ena cakacaka ni vale. Vakayagataka na taro mo kila kina na rai i luvemu. Kena ivakaraitaki, kua ni kaya: “O taleitaka na itukutuku ni veivoli veivagarogaroi?” E vinaka cake mo taroga: “Na cava o nanuma era vakayagataka kina na itaba veivagarogaroi na dauveivoli?” Waraka me sauma o luvemu qai taroga tale: “Na cava nomu rai ena tikina ya?”—iVakavuvuli vakaivolatabu: Vakarua 6:6, 7.

Me veiganiti kei na yabaki ni bula na ka e veivosakitaki. Ke ra se bera ni vuli na gone, e rawa nira vakavulici ena yaca ni tiki ni yagodra tabu, kei na ka mera cakava ke via vakasagai ira e dua. Ni toso na gauna, mera vakavulici na gone ena veika me baleta na vakaluveni. Nira yacova na gauna vakaitabagone, e dodonu mera sa kila na itukutuku veiganiti me baleta na yagodra, na gagadre era na vakila, kei na rai donu me baleta na veiyacovi.

Raica vakabibi nomu veivakavulici. Vakavulici luvemu rawa ni se gone me daudina, cakava na ka dodonu, qai veidokai. Qori ena vakarawarawataka nomudrau veitalanoataka na veiyacovi. Vakamatatataka vei luvemu na nomu rai. Kena ivakaraitaki, tukuna vakadodonu vua ke o sega ni taleitaka na veiyacovi ni bera na vakamau. Oti, vakamacalataka vua na vuna e cala kina, kei na leqa ena kauta mai. E kaya na ivola Beyond the Big Talk: “Era na sega ni veiyacovi na itabagone ke ra kila nira cata na nodra itubutubu mera veiyacovi nira se itabagone.”

Bibi na ivakaraitaki. Bulataka na ka o vakavulica. Ke o dau dredre ni caka na veiwali ca, veivagarogaroi na nomu isulusulu se o dau wede, ena sega ni raica vakabibi o luvemu na ka o vakavulica vua.—iVakavuvuli vakaivolatabu: Roma 2:21.

Me veiuqeti na veitalanoa. E isolisoli ni Kalou na veiyacovi, e dodonu gona me vakayagataki vakadodonu se marautaki ga ena vakawati. (Vosa Vakaibalebale 5:18, 19) Tukuna vei luvemu ni rawa ni marautaka tale ga na isolisoli ya ena kena gauna donu, ena sega ni vakila kina na mosi kei na rarawa era vakila o ira na veiyacovi ni bera na vakamau.—1 Timoci 1:18, 19.