Skip to content

Yi xósɛxweta ɔ jí

WEMATA 43

Lǒ E Kúnkplá Axɔsuɖuto ɔ lɛ É

Lǒ E Kúnkplá Axɔsuɖuto ɔ lɛ É

MATIE 13:1-53 MAKI 4:1-34 LUKI 8:4-18

  • JEZU DÓ LǑ LƐ DÓ AXƆSUÐUTO Ɔ WU

É cí ɖɔ Kafaanawumu wɛ Jezu ɖè hwenu e é gbɛ́ nǔ nú Falizyɛn lɛ é. É wá yá ɖò gbè nɛ gbè é ɔ, é gosin xwé ɔ gbè bo ɖi zɔnlin yì Galilée Xù e sɛkpɔ finɛ é tó, bɔ mɛ lɛ ko kplé ɖò finɛ. Jezu byɔ tɔjihun ɖé mɛ, bo sɛ̀ sín xù ɔ tó, lobo jɛ nǔ kplɔ́n ahwan ɔ dó Axɔsuɖuto jixwé tɔn wu jí. Lǒ alǒ nùjlɛdonǔwu gègě wɛ é zán bo dó wà mɔ̌. Tóɖóétɔ́ lɛ tuùn ninɔmɛ alǒ nǔ ɖěɖee jí é ɖɔ xó dó ɖò lǒ lɛ mɛ é, b’ɛ sín enɛ wu bɔ nukúnnú mimɔ jɛ Axɔsuɖuto ɔ sín akpáxwé vovo lɛ mɛ bɔwǔ nú ye.

Jɛ nukɔn hwɛ̌ ɔ, Jezu ɖɔ nǔkúndotɔ́ ɖé xó b’ɛ ɖò nǔkún dó wɛ. Nǔkún ɖé lɛ jɛ ali jí bɔ xɛ lɛ cyan ɖu. Nǔkún ɖevo lɛ jɛ awinnyakan mɛ fí e kɔ́ ma sukpɔ́ ɖè ǎ é. Nǔkún enɛ lɛ sín ɖɔ sixu yì dò ganji ǎ, bɔ hwesivɔ fyɔ ye bɔ ye xú. Nǔkún ɖevo lɛ jɛ wunkanmɛ, bɔ hwenu e ye wú é ɔ, wun lɛ vunbla ye. Nǔkún ɖevo lɛ wá jɛ ayikúngban ɖagbe jí. Nǔkún enɛ lɛ na sínsɛ́n ganji, “ɖě na mɔhunkɔtɔn donu kanweko (100); ɖevo na mɔhunkɔtɔn donu kanɖé ko (60); ɖevo lɛ́ na mɔhunkɔtɔn donu gban (30).”​—Matie 13:8.

Ðò lǒ ɖevo mɛ ɔ, Jezu sɔ́ Axɔsuɖuto ɔ jlɛ́ dó hwenu e nya ɖé dó nǔkún é wu. Ninɔmɛ elɔ mɛ ɔ, nya ɔ d’amlɔ kpo é ɖò wunzɛn kpo ɔ, nǔkún lɛ nɔ sù. Lee jɛn nǔ ka nɔ nyí mɔ̌ gbɔn é ɔ, “é mɔ dò na ǎ.” (Maki 4:27) Nǔkún lɛ ɖesunɔ nɔ sù nú yeɖée bo nɔ wá ɖó kwín, b’ɛ nɔ ya.

Enɛ gudo ɔ, Jezu dó lǒ atɔngɔ ɔ dó nǔkúndidó jí. Nya ɔ dó nǔkún ɖagbe ɔ, amɔ̌, “hwenu e mɛ lɛ bǐ ɖò amlɔ dɔ wɛ zǎnmɛ ɔ,” kɛntɔ́ ɖé dó gbehan nyanya kɔn nyì gle ɔ mɛ. Mɛsɛntɔ́ nya ɔ tɔn lɛ kanbyɔ ɛ ɖɔ emi ni hɔn gbehan nyanya lɛ síìn à jí. É ka gbɛ́ nú ye bo ɖɔ: “Eǒ! Mi taa wá yì xwè gbehan nyanya lɛ hɔn gbé, bo na hɔn jinukún ɖagbe lɛ kpodo ye kpo ɖó kpɔ́. Mi jó wè lɛ dó, bonu ye ni sù zɛ̌nzɛ̌n. Nǔkún-yiya hwenu ko wá sù ɔ, un na ɖɔ nú nǔkún-yatɔ́ lɛ ɖɔ: mi tò hɔn gbehan nyanya lɛ síìn hwɛ̌, bo bla ye ɖó sonu sonu, bonu è na dó zo; loɔ, mi bɛ́ jinukún lɛ dó agɔ̌ ce mɛ.”​—Matie 13:24-30.

Mɛ e ɖò tó ɖó Jezu wɛ lɛ é gègě wɛ tuùn glezɔ́. É lɛ́vɔ ɖɔ nǔ ɖevo e mɛ gègě tuùn hwenɛnu é sín xó, é wɛ nyí atínkwín winniwinni ɖé. É sù bo huzu atín ɖaxó kaka bɔ xɛ lɛ nɔ xò adɔ̌ nyì ala tɔn lɛ mɛ. É ɖɔ dó atínkwín enɛ wu ɖɔ: “Axɔsuɖuto [jixwé] tɔn cí atínkwín winniwinni ɖé ɖɔhun, bɔ nya ɖé dó nyì gle tɔn mɛ.” (Matie 13:31) Amɔ̌, atín kpo kàn kpo jí kplɔ́n nǔ mɛ dó wɛ Jezu ɖè ǎ. Lǒ dó wɛ é ɖè dó nukɔnyiyi jiwǔ ɖé jí, lee nǔ kpɛví tíwúntíwún ɖé sixu sù alǒ gbló ada bo huzu nǔ gblagada ɖé gbɔn é.

Enɛ gudo ɔ, Jezu ɖɔ nǔwiwa ɖé xó bɔ tóɖóétɔ́ lɛ gègě mɔ dò na. É sɔ́ Axɔsuɖuto jixwé tɔn ɔ jlɛ́ dó “tɔ́n” wu, “bɔ nawe ɖé sɔ́ dó linfin nǎ yì gannu atɔn mɔ̌ mɛ.” (Matie 13:33) Nukún sixu mɔ tɔ́n enɛ ǎ có, é gbɔn linfin ɔ sín akpáxwé vovo lɛ bǐ bo fɔ́n ɛ. É nɔ hɛn nukɔnyiyi kpo huzuhuzu ɖaxó e è ma sixu mɔ dò tɔn ǎ é kpo wá.

Jezu dó lǒ enɛ lɛ gudo é ɔ, é nyì ahwan ɔ bo lɛkɔ wá yì xwé e gbè é ɖè é. Zaan ɔ, ahwanvu tɔn lɛ wá gɔ̌n tɔn, bo jló na tuùn tinmɛ lǒ lɛ tɔn.

LÈ MIMƆ ÐÒ LǑ JEZU TƆN LƐ MƐ

Ahwanvu lɛ ko sè bɔ Jezu dó lǒ lɛ ɖ’ayǐ, amɔ̌, ye mɔ bonu é dó gègě tɔn tɛndo ɖokpo ɔ mɛ mɔ̌ kpɔ́n ǎ. Ye kanbyɔ ɛ ɖɔ: “Aniwutu wɛ a ka nɔ dó lǒ dó ɖɔ xó nú ye?”​—Matie 13:10.

Hwɛjijɔ e wu é nɔ bló mɔ̌ é ɖokpo wɛ nyí ɖɔ, bonu nǔɖɔɖ’ayǐ Biblu tɔn ɖé na dó jɛnu. Tan Matie tɔn ɖɔ jí: “É nɔ ɖɔ xó nú ye ma gɔn lǒ dó ǎ; bonu xó e gbeyiɖɔ Mawu tɔn ko ɖɔ ɔ na dó jɛ; é wɛ nyí ɖɔ: ‘Un na nɔ dó lǒ dó ɖɔ xó nú ye; un na jla nǔ e ɖò wi mɛ sín hwenu e è ko ɖó gbɛ̀ ɔ dó ɔ ye.’”​—Matie 13:34, 35; Ðɛhan 78:2.

Amɔ̌, hwɛjijɔ enɛ kɛɖɛ wutu wɛ Jezu nɔ dó lǒ lɛ ǎ. Mɔ̌ e é nɔ bló é lɛ́ kɔ́n sɛ̀ sín linlin mɛ lɛ tɔn jí. Gègě yetɔn wɛ nɔ kpɔ́n Jezu dó mɔ tankpitɔ́ kpo nùjiwǔblotɔ́ ɖé kpo kpowun na. Ye nɔ kpɔ́n ɛ dó mɔ Aklunɔ bɔ è na setónú n’i bo na lɛ́ xwedó è b’ɛ na gɔn cejɛnnabi wu sín ǎ. (Luki 6:46, 47) Ye ba bo na huzu linlin yetɔn lɛ alǒ nùwalɔ yetɔn lɛ ǎ. Ye jló ɖebǔ lálá bonu wɛn ɔ ni dó ɖɔ dò ɖò ayi yetɔn mɛ ǎ.

Jezu na sìnkɔn nǔ e ahwanvu lɛ kanbyɔ é tɔn bo ɖɔ: “Nǔ e wu un nɔ dó lǒ dó ɖɔ xó nú ye ɔ nɛ; ɖó ye ɖò nǔ mɔ wɛ, cobo nyí mamɔtɔ́; ye ɖò nǔ sè wɛ, cobo nyí masetɔ́; ye ka nɔ lɛ́ mɔ nukúnnú jɛ nǔ ɖebǔ mɛ ǎ. Nǔ nyí mɔ̌, bonu xó e Mawu ɖɔ gbɔn gbeyiɖɔ tɔn Ezayíi jí ɔ na ɖi ye wu; é wɛ nyí ɖɔ: ‘. . .Togun elɔ sín ayixa ko syɛn.’”​—Matie 13:13-15; Ezayíi 6:9, 10.

É ɖò mɔ̌ có, nǔ nyí mɔ̌ nú mɛ e ɖò tó ɖó Jezu wɛ lɛ é bǐ ǎ. É tinmɛ ɖɔ: “Midɛɛ lɛ ɔ, nǔ nyɔ́ nú mi, ɖó nukún mitɔn lɛ nɔ mɔ nǔ, bɔ tó mitɔn lɛ nɔ sè nǔ. Ma ɖɔ nugbǒ nú mi, gbeyiɖɔ Mawu tɔn gègě kpodo hwɛjijɔnɔ gègě kpo ko jló na mɔ nǔ e mɔ wɛ mi ɖè lɛ, ye ka mɔ ǎ; ye jló na sè nǔ e sè wɛ mi ɖè dìn é, ye ka sè ǎ.”​—Matie 13:16, 17.

Nugbǒ ɔ, mɛsɛ́dó 12 lɛ kpo ahwanvu gbejinɔtɔ́ ɖevo lɛ kpo yí wɛn ɔ dó ayi yetɔn mɛ. Enɛ wu ɔ, Jezu ɖɔ: “Axɔsuɖuɖu [jixwé] tɔn sín nùbudo lɛ ɔ, midɛɛ lɛ wɛ è hun xlɛ́, è ka xlɛ́ yedɛɛ lɛ ǎ.” (Matie 13:11) Ðó ahwanvu Jezu tɔn lɛ jló nugbǒ nugbǒ bo na mɔ nukúnnú jɛ nǔ mɛ wutu ɔ, é tín nǔkúndotɔ́ sín lǒ ɔ mɛ nú ye.

“Nǔkún ɔ, Mawuxó ɔ wɛ,” wɛ Jezu ɖɔ. (Luki 8:11) Lobɔ ayikúngban ɔ nɔte nú ayi gbɛtɔ́ lɛ tɔn. Nǔ taji ɖé wɛ nyí enɛ bonu è na dó sixu ɖó mɔjɛmɛ lǒ ɔ tɔn.

É na tinmɛ dó nǔkún e jɛ ali jí lɛ é wu bo ɖɔ: “Awovi nɔ wá ɖè sín ayi yetɔn mɛ . . . ɖó, ye taa wá ɖi nǔ, bonu Mawu na hwlɛn ye gán.” (Luki 8:12) Ayi mɛ ɖěɖee nɔ yí xó ɔ kpo awǎjijɛ kpo b’ɛ ma ka nɔ dó ɖɔ dò ɖ’emɛ ǎ lɛ é tɔn xó ɖɔ wɛ Jezu ɖè bo ɖɔ nǔkún e jɛ awinnyakan mɛ lɛ é xó. “Hwenu e è nɔ wá ɖò tagba dó nú mɛ wɛ, abǐ è nɔ ɖò mɛ ɖè dó wɛ ɖó Mawuxó ɔ wutu” é ɔ, ye nɔ klɛ́n afɔ. Nugbǒ ɔ, enyi “nùxamɛ hwenu,” vlafo nukúnvandomɛ hɛnnumɔ lɛ alǒ mɛ ɖevo lɛ tɔn wá ɔ, ye nɔ jó agɔ.​—Matie 13:21; Luki 8:13.

Nǔkún e jɛ wunkanmɛ lɛ é ka ló? Jezu ɖɔ nú ahwanvu tɔn lɛ ɖɔ ye nɔte nú mɛ ɖěɖee nɔ sè xó ɔ, lobɔ “gbɛmɛ fí sín tagba lɛ, [kpo] dɔkun gbɛmɛ fí tɔn sín mɛdindɔn lɛ [kpo]” nɔ vunbla é. (Matie 13:22) Ye sè xó ɔ bo yí ɖò bǐbɛ̌mɛ có, ye ɖè sínsɛ́n tɔ́n ǎ, ɖó ye tin bɔ nǔ enɛ lɛ wá ɖò taji nú ye hú Mawu.

Ayikúngban gudo tɔn e jí Jezu na mɔjɛmɛ dó é wɛ nyí ayikúngban ɖagbe ɔ. É nɔte nú mɛ ɖěɖee sè xó ɔ bo yí dó ayi yetɔn mɛ, lobo ɖó nukúnnúmɔjɛnǔmɛ e sɔgbe é d’ewu lɛ é. Etɛ mɛ é ka tɔ́n kɔ dó? Ye nɔ “na sínsɛ́n.” Ðó ninɔmɛ, ɖi xwè alǒ lanmɛ, yetɔn lɛ wu ɔ, ye bǐ sixu bló nǔ ɖokpo ɔ lɛ ǎ; ɖě nɔ na sínsɛ́n mɔhunkɔtɔn donu 100, ɖevo nɔ na mɔhunkɔtɔn donu 60, bɔ ɖevo nɔ na mɔhunkɔtɔn donu 30. Nugbǒ ɔ, mɛ e nɔ mɔ nyɔna lɛ ɖò Mawu sínsɛ́n mɛ é ɔ, “mɛ e nɔ sè Mawuxó ɔ, bo nɔ yí kpodo ayi ɖagbe kpan, kpodo ayijlɔjlɔ kpan lɛ wɛ; linsyɛnsyɛn yetɔn nɔ zɔ́n, bɔ ye nɔ na sínsɛ́n.”​—Luki 8:15.

Xógbe enɛ lɛ na ko jiwǔ nú ahwanvu ɖěɖee wá ba Jezu mɔ, bo na dó sixu mɔ nukúnnú jɛ nùkplɔnmɛ tɔn lɛ mɛ é tawun. Nukúnnúmɔjɛnǔmɛ e ye ɖó dó lǒ lɛ wu é gɔ́ngɔ́n dìn lo. Jezu ba ɖɔ ye ni mɔ nǔ jɛ lǒ emitɔn lɛ mɛ, bonu ye lɔ na dó sixu wá kplɔ́n nugbǒ ɔ mɛ ɖevo lɛ. É kanbyɔ ye ɖɔ: “È tá zogbɛ́n ɔ, zɛ̌n glɔ́ abǐ akánma glɔ́ wɛ è nɔ sɔ́ ɖó à? É ma nyí nǔ ta aga wɛ è nɔ sɔ́ ɖó à cé?” Enɛ wu ɔ, Jezu kplɔ́n ye ɖɔ: “Mɛ e ɖó tó bo na dó sè nǔ ɔ ni ɖótó bo sè.”​—Maki 4:21-23.

È SƆ́ NÙKPLƆNMƐ ÐEVO LƐ DÓ D’AJƆ YE

Jezu tinmɛ lǒ nǔkúndotɔ́ ɔ tɔn nú ahwanvu lɛ gudo é ɔ, ye jló bo na kplɔ́n nǔ ɖevo lɛ d’eji. Ye byɔ ɛ ɖɔ: “Lǒ e a dó dó ɖɔ xó dó gbehan nyanya e ɖò gle mɛ ɔ wu ɔ, tinmɛ nú mǐ.”​—Matie 13:36.

Gbɔn nǔ enɛ byɔbyɔ gblamɛ ɔ, ye ɖexlɛ́ ɖɔ ninɔmɛ ayi mɛ tɔn emitɔn gbɔn vo bǐ sésé nú ahwan e kpò ɖò xù ɔ tó é tɔn. É ɖò wɛn ɖɔ mɛ enɛ lɛ sè lǒ lɛ, loɔ, ye jló bo na tuùn tinmɛ yetɔn kpo lee è na zán ye gbɔn é kpo ǎ. Nǔ e ye sè ɖò lǒ lɛ mɛ kpowun é ko kpé ye. Jezu ɖè vogbingbɔn e ɖò tóɖóétɔ́ enɛ lɛ e ɖò xùtó é kpo ahwanvu tɔn e wá gɔ̌n tɔn bo na mɔ nùkplɔnmɛ d’eji lɛ é kpo tɛntin é xlɛ́, bo ɖɔ:

“Mi hɛn ayi dó nǔ e sè wɛ mi ɖè lɛ wu, ɖó nǔjlɛnú e mi nɔ dó jlɛ́ nǔ na ɔ wɛ è na dó jlɛ̌ nǔ nú mi, bo na lɛ́ xú nú mi.” (Maki 4:24) Ahwanvu lɛ ɖò ayi ɖó nǔ e sè wɛ ye ɖè ɖò Jezu gɔ́n lɛ é wu wɛ. Ye sɔ́ jlǒ kpo ayi ɖagbe kpo dó ɖò nǔ jlɛ́ nú Jezu wɛ, bɔ è sɔ́ nùkplɔnmɛ ɖevo lɛ kpo tinmɛ ɖevo lɛ kpo dó d’ajɔ ye. Enɛ wu ɔ, bo na dó na xósin nú nǔ dò e ba wɛ ahwanvu lɛ ɖè dó gbehan nyanya sín lǒ ɔ wu é ɔ, Jezu tinmɛ ɖɔ:

“Mɛ e dó nǔkún ɖagbe ɔ, nyɛ Gbɛtɔ́ví ɔ wɛ; gle ɔ wɛ nyí gbɛ̀ ɔ; nǔkún ɖagbe ɔ wɛ nyí axɔsuɖuto Mawu tɔn sín vǐ lɛ; gbehan nyanya ɔ wɛ nyí awovi sín vǐ lɛ. Kɛntɔ́ e dó gbehan nyanya ɔ, awovi wɛ; nǔkún-yiya hwenu ɔ, gbɛvivɔzángbe wɛ; nǔkún-yatɔ́ lɛ wɛ nyí wɛnsagun Mawu tɔn lɛ.”​—Matie 13:37-39.

Jezu ɖɔ nǔ e akpáxwé lǒ ɔ tɔn lɛ ɖokpo ɖokpo nɔte na gudo é ɔ, é ɖɔ nǔ e na wá jɛ túnú tɔn é. É ɖɔ ɖɔ nǔkún-yatɔ́ lɛ, alǒ wɛnsagun lɛ, na cyan Klisanwun enyíì e cí gbehan nyanya ɖɔhun lɛ é sín “axɔsuɖuto Mawu tɔn sín vǐ” adodwé lɛ mɛ ɖò gbɛvivɔzángbe. È na kplé “hwɛjijɔnɔ lɛ” ɖó kpɔ́ bɔ ye na wá huzu nǔɖaxó “ɖò axɔsuɖuto [Mawu] tɔn mɛ.” “Awovi sín vǐ lɛ” ka ló? È na sú kún dó nú yedɛɛ lɛ, enɛ wɛ zɔ́n bɔ “ye na ya avǐ, bo na ɖu aɖukún.”​—Matie 13:41-43.

Enɛ gudo ɔ, Jezu dó lǒ atɔn ɖevo dó d’ajɔ ahwanvu tɔn lɛ na. Nukɔntɔn ɔ, é ɖɔ: “Axɔsuɖuto [jixwé] tɔn cí dɔkun e è zé hwla dó gle ɖé mɛ ɔ ɖɔhun. Nya ɖé wá yì tɔ́n dó dɔkun enɛ ɔ jí, bo lɛ́ zé hwla. É víví n’i kaka, bɔ é yì sà nǔ e ɖò así tɔn lɛ bǐ, bo zé akwɛ ɔ dó wá xɔ gle ɔ na.”​—Matie 13:44.

É lɛ ɖɔ: “Axɔsuɖuto [jixwé] tɔn lɛ́ cí ajɔ̌tɔ́ e ɖò jɛ̌ ɖagbeɖagbe lɛ ba wɛ ɔ ɖɔhun. É wá yì mɔ jɛ̌ xɔ akwɛ ɖaxó enɛ ɖokpo ɖò mɛɖé sí, bo yì sà nǔ e ɖò así tɔn lɛ bǐ, bo zé akwɛ ɔ dó wá xɔ na.”​—Matie 13:45, 46.

Ðò lǒ wè enɛ lɛ mɛ ɔ, Jezu tɛɖɛ̌ jlǒ e mɛɖé ɖó bo bló vɔsisa lɛ dó nǔ e xɔ akwɛ tawun é ɖé tamɛ é jí. Ajɔ̌tɔ́ ɔ yawu sà “nǔ e ɖò así tɔn lɛ bǐ,” bo na mɔ tɛn dó ɖó jɛ̌ xɔ akwɛ ɖé. Ahwanvu Jezu tɔn lɛ hɛn ɔ ye na mɔ nǔ jɛ kpɔ́ndéwú enɛ e kúnkplá jɛ̌ xɔ akwɛ ɖé é wu. Nya e mɔ dɔkun bɔ è hwla dó gle ɖé mɛ é “sà nǔ e ɖò así tɔn lɛ bǐ,” bonu é na dó sixu nyí étɔn. Ðò ninɔmɛ wè lɛ bǐ mɛ ɔ, nǔ xɔ akwɛ ɖé tíìn, bɔ è na ɖó bo wlíbò na. È sixu sɔ́ jlɛ́ dó vɔsisa ɖěɖee mɛɖé nɔ bló bo na mɔ tɛn dó sú hudo tɔn gbigbɔ tɔn lɛ sín dò é. (Matie 5:3, NW) Mɛ ɖěɖee ɖò tó ɖó Jezu wɛ b’ɛ dó lǒ enɛ lɛ é ɖé lɛ ko xlɛ́ ɖɔ emi ɖó jlǒ bo na dó gǎn gègě, bo na mɔ tɛn dó sú hudo gbigbɔ tɔn yetɔn lɛ sín dò lobo na nyí ahwanvu tɔn nugbǒ nugbǒ lɛ.​—Matie 4:19, 20; 19:27.

Gudo mɛ ɔ, Jezu sɔ́ Axɔsuɖuto jixwé tɔn ɔ jlɛ́ dó ɖɔ e wlí hweví tɛnmɛ tɛnmɛ lɛ é wu. (Matie 13:47) Ee è ɖeɖɛ hweví lɛ é ɔ, è bɛ́ ɖagbe lɛ dó nǔ mɛ bo bɛ́ gblègblé lɛ kɔn nyì gbě. Jezu ɖɔ ɖɔ mɔ̌ ɖokpo ɔ wɛ é na nyí ɖò gbɛvivɔzángbe, lé wɛnsagun lɛ na cyan mɛ nyanya lɛ ɖó vo nú mɛ ɖagbe lɛ.

Jezu ɖesunɔ ɖò hwehuhuzɔ́ gbigbɔ mɛ tɔn ɖé wà wɛ hwenu e é ylɔ ahwanvu tɔn nukɔntɔn lɛ ɖɔ ye ni wá “dɔn gbɛtɔ́ lɛ, lee [ye] nɔ nyì ɖɔ dó wlí hweví gbɔn é” é. (Maki 1:17) É ɖò mɔ̌ có, é ɖɔ ɖɔ lǒ e emi dó dó ɖɔ wu é ɔ, sɔgudo wɛ é na jɛ, é wɛ nyí ɖɔ “ɖò gbɛvivɔzángbe.” (Matie 13:49) Enɛ wu ɔ, mɛsɛ́dó lɛ kpo ahwanvu ɖevo e ɖò tó ɖó Jezu wɛ lɛ é kpo na ko ɖó mɔjɛmɛ ɖɔ nǔ titewungbe ɖevo lɛ kpò bo na wá jɛ.

Ye mɛ enɛ lɛ e sè lǒ e Jezu nɔ tɔjihun mɛ bo dó lɛ é lɛ́vɔ mɔ lè d’eji. Jezu ɖò xixlɛ́ wɛ ɖɔ emi ɖó jlǒ bo na tinmɛ nǔ bǐ nú ahwanvu emitɔn lɛ hwenu e ye na wá ɖò vo é. (Maki 4:34) É “cí xwétɔ́ e cyan nǔ yɔyɔ̌ kpodo nǔ xóxó kpo sín dɔkun tɔn lɛ mɛ ɔ ɖɔhun.” (Matie 13:52) É nyí lee Jezu ɖó nǔwukpikpé mɛkplɔnkplɔn tɔn gbɔn é sín gò yí wɛ é ɖè bo dó lǒ enɛ lɛ ǎ. Loɔ, nugbǒ ɖěɖee cí dɔkun xɔ akwɛ ɖɔhun lɛ é má xá ahwanvu tɔn lɛ wɛ é ɖè. Nugbǒ ɔ, “sɛnkplɔnmɛtɔ́” e ma kpé wè ǎ é ɖé wɛ nú Jezu.