Kpá Káí tẹ́lẹ bàlà kẽ kọọ̀, tṍó e pá Mídìà ni faalá Jósẹ̀f kilma Íjèpt lọ̀l, tṍó téní a tẹ̀ Jékọ̀b bií ló pá a tọ beè làb nu aa Kénaàn kil Íjèpt. Ba beè tõó Góshèn ea di deè bálá sĩ́ ló Pène Néìn ea di Íjèpt. (Jén. 47:1, 6) Pá Ízràẹ̀l “beè kilsĩ́ ge mànà zààlà vaá bọọ́ tõ̀ò.” Vó beè naa kọọ̀ pọ̀ á sii pá Íjèpt lóó va naa ní e ba beè tú bá kpóó siimá va naamá gbò gyóòlo.—Ẹ́xọ. 1:7-14.

Sìgà gbò e bà ólò bé uú boo Kpá Káí deè nieí a gbẹ́ nakà nòòtẽ́ ea di mm̀ Kpá Káíí vaá kọọ̀ à dú kyáá nòòtẽ́. Gbĩ̀tẽ́ ló nu tẹ́lẹ nàgé bàlà kẽ kọọ̀ pá gãà Shem àbèè Semite * beè dú gbò gyóòlo gbẹá Íjèpt deè kéléá.

Dì belí nu dòòmà bá, gbò e bà ólò gbĩ́tẽ́ ló nu beè ùb kunukẽ̀ kiẽ́e gbò nen beè olòó tõó deè kéléá ea di bálá sĩ́ boo gù ló Íjèpt. Dr. John Bimson ne kpẹ̀a kọọ̀ à íe nu ea tẹ́lẹ bàlà kẽ kọọ̀ nu ea é tóólá 20 nen e bà dú gãà Shem àbèè bà sígá ló vó beè tõó deè boo gù ea di ló Íjèpt. Ge tẹlẹ nàgé ló, James K. Hoffmeier ea beè nó nu ea kil ló nòòtẽ́ ea kil ló pá Íjèpt kọ́ọ̀: “Lọl mm̀ gbáá 1800 tẹlẹ 1540 B.C., Íjèpt beè palàge leemá gbò e bà ólò ló dém bel pá gãà Shem e bà aa deè dọ̀ nàànì ló bálá sĩ́ Ésìà gè tõo.” A beè tẹlẹ ló kọọ̀: “Tṍóá beè belí íb tṍó e Ébràhàm, Áízèk, nè Jékọ̀b beè dìa vaá belí nágé áá kà íb tṍó nè dìtõ̀ò e bugì nu ea kil ló mm̀ kpá Jénesìsa.”

À íe dõòna kà gbò nú e ba beè gbĩ́ mon deè boo kpọ̀lọ̀-kpọ̀lọ̀ kẽ ea di ló Íjèpt ea tẹ́lẹ bàlà kẽ. Ba beè mòn báà nu e bà ólò emí nu boo ea kọlà papyrus e gbò émì nu ea di boo zógè kọọ̀ à dú tã́gíní mm̀ gbáá (c. 2000–c. 1600 B.C.E.) vaá a beè faalá béè gbò gyóòlo e ba beè olòó sí tóm gbẹá tọ gbò nen e ba beè olòó tõó deè boo kpọ̀lọ̀-kpọ̀lọ̀ kẽ ló Íjèpt. Nú ea é sígá ló béè 40 nen e bà dú gãà Shem beè di gbàà. Gbò gyóòloí beè olòó sí tóm dì belí gbò bùl nu, gbò ge lò nu, nè gbò ge sí tóm kpègè. Hoffmeier beè kọ́ọ̀: “Tã́gíní bé e nú ea é sígá ló ténì òb nen e bà dú gãà Shem ólò gbá sí tóm mm̀ tẽ̀ènè kà tọ gbẹá Thebaid [ea di deè boo kpọ̀lọ̀-kpọ̀lọ̀ kẽ ló Íjèpta], èé láá zìgà kọọ̀ gã́bug gbò e bà dú gãà Shem beè tõó Íjèpt, bọọ èlmà tõ̀ò deè ló Pène Néìn.”

Nen ea ólò gbĩ́tẽ́ ló nu ea kọlà David Rohl beè emí kọọ̀ sìgà béè gbò gyóòlo e bà émíá bélí nágé sìgà gbò bée e “ólò bugí mm̀ Kpá Káí.” Dì belí nu dòòmà bá, báà nu e bà ólò emí nu boo ea kọlà papyrusa beè faalá gbò bée ea bélí Issachar, Asher, nè Shiphrah. (Ẹ́xọ. 1:3, 4, 15) Rohl nveè kùbmà ló a bel tení dú ló gè kọọ̀: “Níì kà kà nú ea tẹ́lẹ bàlà kẽ kọọ̀ pá Ízràẹ̀l beè dú gyóòlo gbẹá Íjèpt e.”

Dr. Bimson kọ́ọ̀: “Nòòtẽ́ ea di mm̀ Kpá Káí ea kil ló gè dú gyóòlo gbẹá Íjèpt nè ge aa kèbá gyóòloí, dú nòòtẽ́ e nen é láá dẹlẹ nyíé boo kọ a beè naaá.”