GÃ́BUG nen nyímá kọọ̀ ba beè ká Jíízọ̀s zẹ̀ẹ̀ bàà kà neǹ zib. (Máát. 27:35-38) Sõò sìgà gbò náa zigà kọọ̀ nòòtẽ́ ea di mm̀ Kpá Káí ea kọ́ọ̀ ba beè kpoogè dee ló íí Jíízọ̀s vaá li mm̀ kóló dem dú kà kà.—Máàk 15:42-46.

Sìgà gbò e bà bé uú boo nòòtẽ́í náa zigà kọọ̀ bàé láá kpoogè dee ló nen e ba beè fẹ̀ vaá li mm̀ kóló dem belí bé e bà ólò lì nen naa. Tãa vó, bà zigà kọọ̀ ba beè olòó tú kele bá lììmà gbò e ba beè fẹ́ belí gbò zib. Enè nen ea ólò kọ́ nu ea beè naaá ea bée kọlà Ariel Sabar, baatẽ́ nú ea náa vaá bà ólò kọ́ vó mm̀ kpá ea kọlà Smithsonian kọọ̀: “Ge tú nen ká kú té dú kpọ̀té e ba beè olòó nè gbò pọ́lọ́, vaá sìgà gbò beè bugi togó kọọ̀ àé dú nuù kẹ́ẹ kọọ̀ pá Róm̀ é tú lé bá lììmà gbò ea bélí vó.” Pá Róm̀ géè gbĩ́ gè tú kà agẹbá sììà kẹ́ẹ tẹlẹ boo neǹ pọ́lọ́ e bà béélá ú nè, boo béè vó, bà ólò sọ̀bá a íí gbẹẹ́ boo té e ba beè káẹ́á kọbéè gbò nom ba. Tṍó e tṍó téní, bà ólò gbóó lì ní ea sígá kẽ.

Sõò gbò e bà ólò gbĩ́ nòòtẽ́ nómá ea kil ló gbò nen a kọ́ nu ea dú kele kilma ló sìgà pá Júù e ba beè fẹ̀. Mm̀ gbáá 1968, ba beè mòn kpóó ene kà gbálà e ba beè fẹ́ẹ mm̀ túá gbò gbááá. Ba beè mon mm̀ kóló dem ea di kuló Jèrúsalẹ̀m e bà ólò lì ene kà pá tọ e bà dú Júù. Ba beè mòn gbò a kpóóí mm̀ kpó e bà ólò labví kpóó nen sẹlẹ́ m. A kpóó gòmà beè di zẹ̀ẹ̀ gbò kpóó e bà mon. Begè túlú e ba beè kaamá bií kú té beè toolá 11.5 centimeter (4.5 in.) Sabar kọ́ọ̀: “Aẹ̀ bèè kpò kúm gòmà ene kà gbálà ea bée kọlà Yehochanan, ea tẹ́lẹ bàlà kẽ kọọ̀ nòòtẽ́ ea di mm̀ Kpá Káí ea kọ́ọ̀ ba beè lì Jíízọ̀s mm̀ kóló demá dú kà kà.” Mm̀ kà kà, “Kpò kúm gòmà Yehochanan du nu dòòmà bá nen e ba beè ká kú té mm̀ deè Jíízọ̀sa vaá pá Róm̀ à sọ̀tọ́ deè kọ bàá lì.”

Gbò nen é láá ié kele-kele bug ea kil ló bé e ba beè ká Jíízọ̀s kú té naa dẹ̀ẹ̀a boo nu e bà mon ea kil ló kpò kúm gòmà gbálàa. Sõò à dọa bàlà kẽ kọọ̀ níì dénè gbò e ba beè ká kú té ní e bà ólò tobví ba íí tẹlẹ mm̀ bànà e íí dõòna gbò dìe nì. À bọ́ló gè dẹlẹ nyíé boo kọọ̀ nú e Kpá Káí kọ́ ea kil ló gè kọọ̀ ba beè lì Jíízọ̀s mm̀ kóló dem dú kà kà. Nu e bà moná zógè kọọ̀ nú e Kpá Káí kọ́ dú kà kà.

Ní ea palàge dú bíi dú kọọ̀ Jìhóvà beè gbẹẹ́ sĩ́ kọọ̀ bàé li Jíízọ̀s mm̀ kóló dem̀ neǹ méné, vaá tọ́ọ̀ nen náa é láá naa kọọ̀ Moǹ Bel Bàrì á gá mm-má.—Àìz. 53:9; 55:11.