MẸSUSU wẹ jẹakọ hẹ kandai lọ he dohia dọ Jesu yin whiwhè do nugo to sẹ́nhẹngbatọ awe ṣẹnṣẹn bo yin hùhù do pòtin ji. (Mat. 27:35-38) Amọ́, mẹdelẹ mọdọ kandai Biblu tọn lọ he dohia dọ oṣiọ Jesu tọn yin awuwlena bo yin zizedo yọdò de mẹ ma sọgbe.—Malku 15:42-46.

Mẹhe nọ mọhodọdo owe Wẹndagbe tọn lẹ go delẹ ma kudeji dọ e gán yọnbasi dọ mẹhe yin hùhù de ni yin dìdì dile e jẹ do, taidi do yọdò de mẹ. Kakatimọ, yé lẹndọ aliho he gbọnvo de mẹ wẹ yè na ko nọ yinuwa hẹ mẹhe yin hùhù taidi sẹ́nhẹngbatọ lẹ te. Linlin-kantọ de he nọ yin Ariel Sabar basi zẹẹmẹ nuhe zọ́n bọ mẹdelẹ tindo pọndohlan enẹ tọn to whenue e dọ to linlinnamẹwe de mẹ dọmọ: “Mẹylankan godo tọn lẹ wẹ nọ yin yasana to yatin ji, podọ weyọnẹntọ delẹ dọ dọ e whẹ́n kikò nado lẹndọ Lomunu lẹ na dike bọ mẹdepope he yin gbigbẹdai jẹ obá mọnkọ mẹ ni yin dìdì to aliho he do yẹyi mẹ.” (Smithsonian) Lomunu lẹ nọ jlo na dowinyan sẹ́nhẹngbatọ he yin whẹdana lẹ jẹ obá godo tọn mẹ, enẹwutu oṣiọ yetọn lẹ nọ saba yin jijodo pòtin ji na gbekanlin lẹ nado dù. Enẹgodo, pipotọ oṣiọ lọ lẹ tọn nọ yin zizedlan yọdò pọmẹ tọn de mẹ poun.

Amọ́, dodinnanu dòkunkun tọn lẹ ko dohia dọ nulẹ ma yì do mọ, e whè gbau na nuhe dù pipotọ oṣiọ Ju he yin hùhù delẹ tọn. To 1968, ohú dawe he yin hùhù to owhe kanweko tintan whenu tọn delẹ yin mimọ. Yé yin mimọ to yọwhé whẹndo tọn Ju lẹ tọn de mẹ sẹpọ Jelusalẹm. Ohú lọ lẹ yin bibẹ do apotin de mẹ. Ohú afọgbẹn tọn de to ohú lọ lẹ mẹ. E yin whiwhè do owhlẹ de go po oṣó he dite na santimẹtlu 11.5 de po. Sabar dọ dọ: “Dawe de he nọ yin Yehochanan sin afọgbẹn hú wẹ, ehe gọalọ nado didẹ nudindọn he ko to aimẹ hoho gando linlẹn lọ go dọ Jesu yin dìdì do yọdò de mẹ nugbo dile kandai Wẹndagbe tọn lẹ dọ do.” E jẹna ayidego dọ “afọgbẹn Yehochanan tọn yin kunnudenu mẹhe yin whiwhè do yatin ji to ojlẹ Jesu tọn mẹ, bọ Lomunu lẹ dike bọ e yin dìdì sọgbe hẹ aṣa Ju lẹ tọn de tọn.”

Nugbo wẹ dọ mẹlẹ gán tindo pọndohlan voovo lẹ gando lehe Jesu yin whiwhè do pòtin ji do go, na nuhe afọgbẹn hú Yehochanan tọn dohia lẹ wutu. Amọ́, nuhe họnwun wẹ yindọ sẹ́nhẹngbatọ he yin hùhù delẹ yin dìdì bo ma yin zizedlan yọdò pọmẹ tọn de mẹ poun. Na nugbo tọn, nuhe Biblu dọ gando oṣiọ Jesu tọn go dọ e yin zizedo yọdò de mẹ lọ sọgbe nugbo. Kunnudenu lẹ nọgodona nuhe Biblu dọ.

Hú popolẹpo, Jehovah ko dọ dọdai dọ Jesu na yin dìdì do yọdò adọkunnọ tọn de mẹ, podọ mẹdepope ma gán glọnalina Ohó Jiwheyẹwhe tọn nado mọ hẹndi.—Isa. 53:9; 55:11.