Yé Nọtegli to “Ojlẹ Mẹtẹnpọn Tọn” Mẹ
SỌN ONÚ HOHO SẸDOTẸN MÍTỌN
Yé Nọtegli to “Ojlẹ Mẹtẹnpọn Tọn” Mẹ
TO WHENUE Wẹkẹ-Whàn I bẹjẹeji to 1914, e wá họnwun na mẹsusu dọ Biblu Plọntọ lẹ ma nọ tindo mahẹ to awhànfunfun mẹ. (Isa. 2:2-4; Joh. 18:36; Efe. 6:12) Nawẹ onú lẹ yì do na devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ to Grande-Bretagne?
To 1916, osẹ́n de yin didetọn to Grande-Bretagne he dọ dọ sunnu tlẹnnọ he tindo owhe 18 sọyi 40 lẹ dona yì awhàn. Osẹ́n enẹ na dotẹnmẹ dọ eyin mẹde ma jlo na yì awhàn, na whẹwhinwhẹ́n “sinsẹ̀n kavi nujinọtedo mẹdetiti tọn lẹ” tọn wutu, ewọ sọgan wàmọ. Ṣigba, gandudu otò lọ tọn ze whẹdatẹn susu lẹ dai he na nọ magbe eyin dotẹnmẹ enẹ sọgan yin nina mẹde kavi lala po obá he mẹ e sọgan yin nina ẹn jẹ po.
To ojlẹ kleun de godo, Biblu Plọntọ 40 yin wiwle do gànpa awhànfuntọ lẹ tọn mẹ, podọ 8 yin didohlan awhàngbenu to France. Nuyiwahẹmẹ agọ̀ enẹ zọ́n bọ mẹmẹsunnu Grande-Bretagne tọn lẹ do wekanhlanmẹ de hlan Herbert Asquith he bọdo ahọlu otò lọ tọn go nado dohia dọ mẹwiwle enẹlẹ ma sọgbe gọna owe devo he mẹ gbẹtọ 5500 doalọ bo biọ dọ yé ni yin tuntundote.
Enẹgodo, linlin delẹ wá bo dohia dọ mẹmẹsunnu ṣinatọ̀n he yin didohlan France lẹ ko yin whẹdana nado yin hùhù, na yé gbẹ́ nado funawhàn wutu. Ṣigba, whẹpo mẹmẹsunnu lọ lẹ nado yin sòdedo wẹ nudide lọ yin didiọ bọ yé na sẹ̀ngàn na owhe ao. Yè lẹkọna yé wá Angleterre bo sú yé do gànpa omẹ paa lẹ tọn mẹ.
Dile awhàn lọ to yìyì, osẹ́n lọ yidogọ dọ sunnu alọwlemẹ lẹ lọsu dona nọ yì awhàn. To whẹdida de whenu to Manchester, Angleterre, doto Henry Hudson he yin Biblu Plọntọ de wẹ yin whẹdana. To 3 août 1916, whẹdatẹn lọ wá tadona kọ̀n dọ mẹmẹsunnu lọ ma setonuna osẹ́n, bo dawhẹna ẹn dọ e dona sú akuẹ sọha de na gandudu bosọ yin didohlan awhàngbenu. To ojlẹ dopolọ mẹ, whẹdida devo wá aimẹ to Edinburgh, to Écosse. Whẹdatẹn lọ wá tadona kọ̀n dọ James Frederick Scott, gbehosọnalitọ de he tindo owhe 25 ma hùwhẹ. Gandudu otò lọ tọn vọ́ owhẹ̀ ylọ, ṣigba bo wá johodo nado na ayidonugo whẹdida devo he yin bibasi to Londres. To ojlẹ ehe mẹ, whẹdatẹn lọ mọdọ mẹmẹsunnu Herbert Kipps hùwhẹ, bo dawhẹna ẹn dọ e na sú akuẹ sọha de bosọ yin didohlan awhàngbenu.
To nudi septembre 1916, mẹmẹsunnu 264 wẹ kanwe bo biọ ma nado yì awhàn. To omẹ ehelẹ mẹ, nudide yin bibasi bọ obiọ omẹ 5 tọn yin alọkẹyi, omẹ 154 na wazọ́n sinsinyẹn na otò lọ, omẹ 23 na wazọ́n he ma biọ awhànfunfun, podọ omẹ 82 na yì awhàn bọ mẹdelẹ to yé mẹ yin whẹdana nado sẹ̀ngàn. Tòvi lẹ jẹagọdo nuyiwahẹmẹ agọ̀ enẹlẹ, enẹwutu, gandudu lọ gbọ bo bẹ yé sọn gànpa awhànfuntọ lẹ tọn mẹ sọyi osla he mẹ yé na wà tòzọ́n te lẹ.
Edgar Clay gọna Pryce Hughes he wá sẹ̀n taidi nugopọntọ alahọ tọn to Grande-Bretagne, tin to mẹhe do adó daho de to pays de Galles lẹ mẹ. To alọ devo mẹ, Herbert Senior he yin dopo to omẹ ṣinatọ̀n he lẹkọwa sọn France lẹ mẹ yin didohlan gànpa Wakefield tọn mẹ to Yorkshire. Mẹdevo lẹ yin whẹdana nado wazọ́n sinsinyẹn to ninọmẹ he vẹawu lẹ mẹ to gànpa Dartmoor tọn mẹ, fie suhugan mẹmẹsunnu he gbẹ́ nado yì awhàn lẹ tọn yin súsú do.
Frank Platt, Biblu Plọntọ de he yigbe nado wà tòzọ́n, yin yasana na ojlẹ dindẹn, na e gbẹ́ nado yì awhàn wutu. Atkinson Padgett kẹalọyi nugbo ojlẹ vude to whenue ewọ ko yigbe nado yì awhàn godo, enẹwutu awhànfuntọ lẹ yasana ẹn taun, na e wá gbẹ́ ma nado funawhàn wutu.
Dile etlẹ yindọ mẹmẹsunnu mítọn enẹlẹ ma mọnukunnujẹ nuhe kadaninọ Klistiani tọn zẹẹmẹdo mẹ to gigọ́ mẹ to nudi owhe kanweko die, yé tẹnpọn nado hẹn homẹ Jehovah Jiwheyẹwhe tọn hùn. Mẹhe yin nùdego to hosọ ehe mẹ lẹ ze apajlẹ dagbe kadaninọ tọn dai na mí to “ojlẹ mẹtẹnpọn tọn” vonọtaun enẹ mẹ. (Osọ. 3:10)—Sọn onú hoho sẹdotẹn mítọn to Grande-Bretagne.
[Yẹdide to weda 31]
Henry Hudson
[Yẹdide to weda 31]
James Frederick Scott
[Yẹdide to weda 31]
Pryce Hughes
[Yẹdide to weda 32]
Gànpa Dartmoor tọn, fie Biblu Plọntọ susu yin súsú do
[Yẹdide to weda 32]
Herbert Senior
[Yẹdide to weda 32]
Frank Platt
A Gán Sọ Pọ́n Hosọ Ehelẹ
KANBIỌ HE MẸSUSU NỌ KANSE LẸ
Naegbọn Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ Nọ Gbọṣi Kada Na Tonudidọ?
Be yé yin owùnu na hihọ́ otò de tọn wẹ ya?
ATỌ̀HỌ̀-NUHIHỌ́ LỌ TỌN—ZINJẸGBONU OPLỌN TỌN
Lehe Okún Ahọluduta lọ Tọn Tintan lẹ Yin Dido Do to Portugal
Avùnnukundiọsọmẹ tẹlẹ ji wẹ wẹnlatọ Ahọluduta lọ tọn tintan lẹ dù te to Portugal?
ATỌ̀HỌ̀-NUHIHỌ́ LỌ TỌN—ZINJẸGBONU OPLỌN TỌN
Togunmẹho lẹ Gọalọ Nado Lá Wẹndagbe lọ Pé Gbọn Irlande
Etẹwẹ hẹn C. T. Russell kudeji dọ ogle lọ “ko bia bo to tepọn gbingbẹ̀n”?
ATỌ̀HỌ̀-NUHIHỌ́ LỌ TỌN—ZINJẸGBONU OPLỌN TỌN
“Whetẹnu Wẹ Mí Nasọ Bayi Plidopọ Devo?”
Etẹwẹ zọ́n bọ plidopọ kleun he yin yin bibasi to Mexico to 1932 ehe do jẹna ayidego sọmọ?
ATỌ̀HỌ̀-NUHIHỌ́ LỌ TỌN—ZINJẸGBONU OPLỌN TỌN
“Ahun He Gọ́ Na Zohunhun po Owanyi po Hugan Gbede Pọ́n”
To plidopọ daho 1922 tọn yetọn godo, nawẹ Biblu Plọntọ lẹ yí ayinamẹ lọ nado “lá Ahọlu lọ po ahọluduta etọn po” do yizan mẹ gbọn?
ATỌ̀HỌ̀-NUHIHỌ́ LỌ TỌN—ZINJẸGBONU OPLỌN TỌN
“Ali de Ma Nọ Gble Gbau, Mọ Ali de Ma Ka Sọ Nọ Dẹn Gbau”
To vivọnu 1920 lẹ tọn podọ to bẹjẹeji 1930 lẹ tọn, gbehosọnalitọ zohunhunnọ lẹ yí gbemima do hẹn wẹndagbe Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn yì glètoho wlala Australie tọn mẹ.
