1, 2. (a) Ngaa nagaeksperiensia ang katawhan ni Elias sang kapurauton? (b) Ano nga pagpamatok ang naatubang ni Elias sa Bukid Carmel?

GINALANTAW ni Elias ang nagahuyohuyo nga kadam-an samtang nagataklad sila sa Bukid Carmel. Bisan kaagahon pa lang, maaninaw na sa ila mga nawong ang kapurauton. Epekto ini sang tatlo ka tuig kag tunga nga tigpalamangag.

² Yara sa kadam-an ang 450 ka bugalon nga manalagna ni Baal nga nagabalingaso sa kaakig kay Elias, nga manalagna ni Jehova. Ginpapatay ni Rayna Jezebel ang madamo nga alagad ni Jehova. Pero ginapamatukan gihapon ni Elias ang pagsimba kay Baal. Apang, tubtob san-o? Ayhan naghunahuna ang mga manalagna ni Baal nga wala sing padaug sa ila si Elias kay isa lang sia. (1 Hari 18:4, 19, 20) Nag-abot man si Hari Ahab sakay sa iya kangga. Naugot man sia kay Elias.

3, 4. (a) Ngaa nakabatyag si Elias sing kakulba samtang nagahilapit ang pagsumpunganay? (b) Ano nga mga pamangkot ang binagbinagon naton?

³ Wala sing kadampig si Elias, apang maeksperiensiahan niya sa sini nga adlaw ang wala pa gid matabo sa iya kabuhi. Sa indi madugay, magaumpisa na ang pagsumpunganay sang maayo kag malaut nga karon pa lang matabo. Ano ang nabatyagan niya samtang nagahilapit na ini? Nakulbaan sia, kay kaangay naton, ‘tawo man sia nga may balatyagon.’ (Basaha ang Santiago 5:17.) Isa ka butang ang mapat-od naton: Wala gid sia sing kadampig kay napalibutan sia sang wala pagtuo nga mga tawo, sang ila apostata nga hari, kag sang mapintas nga mga manalagna.—1 Hari 18:22.

⁴ Apang, ngaa natabo ini sa Israel? Kag ano ang matun-an naton sa sini? Binagbinagon naton ang halimbawa sang pagtuo ni Elias kag kon paano ini makabulig sa aton subong.

5, 6. (a) Sa ano nga butang nagkimpangkimpang ang Israel? (b) Paano ginpaakig ni Hari Ahab si Jehova?

⁵ Sa halos bug-os niya nga kabuhi, masubo gid si Elias, apang wala sia sing mahimo samtang ginatan-aw niya nga ginapatumbayaan kag ginatasak sang mga Israelinhon ang pinakamaayo nga bahin sang ila  dutang natawhan, ang pagsimba kay Jehova. Kay man, sa sulod sang malawig nga tion, nagkimpangkimpang ang Israel sa tunga sang matuod kag butig nga relihion, sa pagsimba kay Jehova nga Dios kag sa pagsimba sa mga diosdios sang mga pungsod sa palibot. Labi pa gid nga naglala ini sang panahon ni Elias.

⁶ Ginpangasawa ni Hari Ahab si Jezebel, ang anak nga babayi sang hari sang Sidon. Determinado si Jezebel nga pasimbahon ang tanan nga Israelinhon kay Baal kag dulaon ang pagsimba kay Jehova. Si Ahab naimpluwensiahan man dayon ni Jezebel. Nagpatindog sia sing templo kag halaran para kay Baal kag nanguna sa pagsimba sa sining pagano nga dios. Bangod sini, naakig gid si Jehova.—1 Hari 16:30-33.

7. (a) Ngaa makangilil-ad ang pagsimba kay Baal? (b) Nahanungod sa kalawigon sang tigpalamangag sang adlaw ni Elias, ngaa makasiguro kita nga wala nagasumpakilay ang ginasugid sang Biblia? (Ilakip ang  kahon.)

⁷ Ngaa makangilil-ad ang pagsimba kay Baal? Bangod sini, ginsikway sang Israel ang matuod nga Dios. Imoral man ini kag mapintas nga pagsimba kay ang mga lalaki kag babayi nagapakighilawas sa templo. Ang mga miembro sini nagapatuyang sa sekso kag ginahalad pa gani nila ang ila mga bata kay Baal. Bangod sini, ginpakadto ni Jehova si Elias kay Ahab para pahibaluon ini nga may tigpalamangag nga matabo, nga ang makapauntat lamang amo ang manalagna sang Dios. (1 Hari 17:1) Nagligad pa ang pila ka tuig antes nagpakita liwat si Elias kay Ahab kag ginsilingan sia nga tipunon ang katawhan kag ang mga manalagna ni Baal sa Bukid Carmel. *

8. Paano kita karon makabenepisyo sa sugilanon parte sa pagsimba kay Baal?

⁸ Apang, paano kita karon makabenepisyo sa sini? Mahimo masiling ang iban nga wala na sing pulos ini nga sugilanon, kay wala man kita sing makita nga mga templo kag mga halaran ni Baal karon. Apang indi lamang ini isa ka sugilanon. (Roma 15:4) Ang tinaga nga “Baal” nagakahulugan nga “tag-iya” ukon “agalon.” Ginsilingan ni Jehova ang iya katawhan nga pilion nila sia subong ila “baal,” ukon bana nga tag-iya. (Isa. 54:5) Indi bala ang mga tawo karon nagaalagad man sa madamo nga agalon kag indi sa Labing Gamhanan nga Dios? Sa pagkamatuod, kon ang ginahimakasan sang mga tawo amo ang pagpangita sing kuarta, trabaho, paglingawlingaw, seksuwal nga pagpangalipay, kag pagsimba sa di-maisip nga mga dios sa baylo sang pagsimba kay Jehova, amo ini ang ila ginapili nga agalon. (Mat. 6:24; basaha ang Roma 6:16.) Daw subong bala nga ang nagapangibabaw nga aspekto sang pagsimba kay Baal buhi gihapon. Ang pagpamalandong sinang pagsumpunganay ni  Jehova kag ni Baal sang una makabulig sa aton sa paghimo sing maalamon nga pagpili kon sin-o ang aton alagdon.

9. (a) Ngaa isa ka maayo nga duog ang Bukid Carmel para ibuyagyag ang Baalismo? (Tan-awa man ang footnote.) (b) Ano ang ginsiling ni Elias sa katawhan?

⁹ Makita sa putukputukan sang Bukid Carmel ang talan-awon—halin sa masulog nga nalupyakan sang Kison sa ubos, tubtob sa Daku nga Dagat (Dagat Mediteraneo) tubtob sa kabukiran sang Lebanon paaminhan. * Samtang nagaamat-taas ang adlaw, masanaaw ang makaluluoy nga kahimtangan sang duta. Ang anay mauyahon nga duta nga ginhatag ni Jehova sa mga anak ni Abraham nag-ari-ari. Nagkigas ini bangod sa nagatagiti nga init kag napierde bangod sa kabuangan sang  katawhan mismo sang Dios! Ginpalapitan ni Elias ang nagatinumpok nga kadam-an kag ginsilingan sila: “Tubtub pa bala san-o magpiniang kamo sa tunga sang duha ka panghunahuna? Kon ang GINOO among Dios, sonda sia; apang kon si Baal, niyan sonda sia.”—1 Hari 18:21.

10. Paano ‘nagapiniang sa tunga sang duha ka panghunahuna’ ang katawhan ni Elias, kag ano nga importante nga kamatuoran ang wala nila marealisar?

¹⁰ Ano ang buot silingon ni Elias sa ‘pagpiniang sa tunga sang duha ka panghunahuna’? Wala marealisar sang mga tawo nga dapat sila magpili kon sin-o gid ang ila simbahon—si Jehova ukon si Baal. Abi nila mapahamut-an nila si Baal paagi sa ila makangilil-ad nga mga ritwal kag sa amo man nga tion mangayo sing bulig kay Jehova nga Dios. Ayhan naghunahuna sila nga si Baal ang magapakamaayo sang ila mga pananom kag kasapatan, samtang si “Jehova sang mga kasuldadusan” naman ang magaamlig sa ila sa patag-awayan. (1 Sam. 17:45, New World Translation of the Holy Scriptures, NW) Kaangay nila, wala marealisar sang madamo nga tawo karon ang isa ka importante nga kamatuoran: Indi luyag ni Jehova nga may kaagaw sia sa pagsimba. Luyag niya nga sia lamang ang aton simbahon kag takus gid sia sa sini. Kon magsimba kita sa iban nga dios, indi lamang sia masaklaw, kundi maakig gid!—Basaha ang Exodo 20:5.

11. Paano makabulig sa aton ang ginhambal ni Elias sa Bukid Carmel nga usisaon ang aton mga prioridad kag pagsimba?

¹¹ Busa, ining ‘nagapiniang’ nga mga Israelinhon daw subong sang isa ka tawo nga nagaliktinliktin sa duha ka banas. Amo man sini ang masami nga ginahimo sang madamo karon. Ginasimba nila ang iban nga “baal” kag ginatalikdan nila ang pagsimba sa Dios. Ang pagpamati sa mabaskog nga pangabay ni Elias nga mag-untat na sa pagpiniang magabulig sa aton nga usisaon ang aton mga prioridad kag pagsimba.

12, 13. (a) Ano nga hangkat ang ginpanugda ni Elias? (b) Paano naton mapakita ang pagsalig kaangay ni Elias?

¹² Ginhangkat ni Elias ang mga manalagna ni Baal nga magpatindog sing halaran kag ibutang ang ila halad; nian mangamuyo sila sa ila dios nga magpadala sing kalayo. Amo man sini ang himuon ni Elias. Sia nagsiling: “Ang Dios nga nagasabat paagi sa kalayo, manginsia ang Dios.” Nahibaluan gid ni Elias kon sin-o ang matuod nga Dios. Daku gid ang iya pagtuo sa matuod nga Dios amo nga ginpauna niya ang mga manalagna ni Baal. Ginhatagan niya sing bentaha ang iya mga kontra kay sila pa gani ang ginpauna niya pili sang toro nga baka para ihalad kag sila man ang nag-una pangamuyo kay Baal. *—1 Hari 18:24, 25.

 ¹³ Ang Dios wala na karon nagahimo sing milagro, apang ginabuligan niya gihapon kita. Kaangay ni Elias, makasalig gihapon kita sa iya. Halimbawa, kon may mga tawo nga wala nagaugyon sa ginasiling sang Biblia, dapat mangisog kita nga isugid sa ila kon ano ang husto. Kaangay ni Elias, mangayo kita sing bulig sa matuod nga Dios agod masanagan sila. Mahimo naton ini indi sa aton kaugalingon nga ikasarang, kundi paagi sa pagsalig sa Biblia, nga ginsulat agod ‘tadlungon ang mga butang.’—2 Tim. 3:16.

14. Paano gin-uligyat ni Elias ang mga manalagna ni Baal, kag ngaa?

¹⁴ Ginplastar na sang mga manalagna ni Baal ang ila halad kag nagpanawag sa ila dios. “O Baal, sabta kami!” sulitsulit nila nga panawag. Nagligad na ang pila ka minutos, inoras, sige gihapon ang panawag nila. “Apang wala sing tingug, ukon bisan sin-o nga nagsabat,” siling sang Biblia. Sang udto na, gin-uligyat sila ni Elias kag nagsiling nga basi masako si Baal amo nga wala sia nagasabat, ukon ayhan didto sia sa kasilyas, ukon basi nagakatulog sia kag dapat pukawon. “Singgit kamo sing mabaskug,” uligyat ni Elias sa mga impostor. Para kay Elias kabuangan gid nga magsimba kay Baal kag luyag niya nga marealisar sang katawhan sang Dios nga ginatunto lamang sila.—1 Hari 18:26, 27.

15. Paano ginapakita sang halimbawa sang mga manalagna ni Baal nga kabuangan nga talikdan si Jehova kag pilion ang iban nga agalon?

¹⁵ Sang mabatian ini sang mga manalagna ni Baal, labi na gid sila nga nag-aliwasa nga daw mga buang, ‘nagtuaw sila sing mabaskug, kag ginpilas nila ang ila kaugalingon suno sa ila kinabatasan paagi sa mga sundang kag mga bangkaw, tubtub nga nag-agay ang dugo sa ila.’ Apang, napaslawan lamang sila! “Wala sing tingug; ukon bisan sin-o nga nagsabat, ukon bisan sin-o nga nagsapak.” (1 Hari 18:28, 29) Indi gid matuod si Baal. Gin-uluimbento lamang ini ni Satanas agod ganyaton ang mga tawo nga magtalikod kay Jehova. Ang matuod, kon talikdan naton si Jehova kag pilion ang iban nga agalon, malugaw-an lamang kita, ukon mahuy-an pa gani.—Basaha ang Salmo 25:3; 115:4-8.

16. (a) Ano ang ginapahanumdom sa katawhan sang pagkay-o ni Elias sang halaran para kay Jehova sa Bukid Carmel? (b) Paano pa ginpakita ni Elias ang iya pagsalig sa iya Dios?

¹⁶ Kahapunanon na kag turno na ni Elias nga maghalad. Ginkay-o niya ang halaran para kay Jehova nga mahimo ginguba sang mga kaaway sang matuod nga Dios. Nagkuha sia sing 12 ka bato,  ayhan agod pahanumdumon ang kadam-an sang 10 ka tribo nga pungsod sang Israel nga obligado sila gihapon nga tumanon ang Kasuguan nga ginhatag sa 12 ka tribo. Nian, ginplastar niya ang iya halad kag ginbubuan sing tubig, nga mahimo ginsag-ob gikan sa Dagat Mediteraneo nga malapit sa ila. Ginpakanalan pa gani niya ang palibot sang halaran kag ginpuno ini sing tubig. Kon paano nga ginpahapos niya ang kahimtangan para sa mga manalagna ni Baal, ginhimo naman niya ini nga daw mabudlay gid kay Jehova. Amo sini kadaku ang iya pagsalig sa iya Dios.—1 Hari 18:30-35.

17. Paano ginapakita sang pangamuyo ni Elias kon ano gid ang labing importante sa iya, kag paano naton mailog ang iya halimbawa kon nagapangamuyo kita?

¹⁷ Sang handa na ang tanan, nangamuyo si Elias. Ginpakita sang iya simple apang makatalandog nga pangamuyo kon ano gid ang labing importante sa iya. Una sa tanan, luyag niya ipakilala nga ang “Dios sang Israel” amo si Jehova, indi si Baal. Ikaduha, luyag niya ipahibalo sa tanan nga alagad lamang sia ni Jehova kag ang tanan nga himaya dapat ihatag sa Dios. Sa katapusan, ginpakita ni Elias nga nagaulikid gihapon sia sa katawhan kay luyag niya makita nga ‘pabalikon liwat ni Jehova ang ila tagipusuon.’ (1 Hari 18:36, 37) Bisan pa nga nag-antos sila bangod sa ila kakulang sing pagtuo, palangga gihapon sila ni Elias. Kon nagapangamuyo kita sa Dios, mapakita man bala naton nga nagaulikid kita sa ngalan sang Dios kag mangin mapainubuson man bala kita kag mangin maluluy-on sa iban nga nagakinahanglan sing bulig?

18, 19. (a) Paano ginsabat ni Jehova ang pangamuyo ni Elias? (b) Ano ang ginsiling ni Elias nga himuon sang katawhan, kag ngaa indi nagakadapat nga kaluuyan ang mga manalagna ni Baal?

¹⁸ Antes mangamuyo si Elias, mahimo nahangawa ang kadam-an kon bala si Jehova pareho man kay Baal nga nagpaslaw lamang sa ila. Apang, pagkatapos gid sang pangamuyo, naalimunaw ang tanan nila nga kahangawa. Ang Biblia nagasiling: “Niyan ang kalayo sang GINOO naholog, kag nag-upus sang halad-nga-sinonog, kag sang gatong, kag sang mga bato, kag sang yab-ok, kag nagdilap sang tubig nga yadto sa kalog.” (1 Hari 18:38) Daw ano ka makahalawhaw nga sabat! Kag ano ang ginhimo sang mga tawo?

¹⁹ “Si Jehova ang matuod nga Dios! Si Jehova ang matuod nga Dios!” tuaw nila tanan. (1 Hari 18:39, NW) Nakita gid man nila ang kamatuoran, apang wala pa sila sing pagtuo. Sa pagkamatuod, ang pagbaton nga si Jehova amo ang matuod nga Dios sang nakita nila  ang kalayo gikan sa langit indi isa ka mabakod nga ebidensia sang pagtuo. Gani gintilawan sila ni Elias. Ginsilingan niya sila nga tumanon ang Kasuguan ni Jehova, ang butang nga madugay na kuntani nila ginhimo. Suno sa Kasuguan sang Dios, dapat pamatyon ang butig nga mga manalagna kag ang mga sumilimba sa idolo. (Deut. 13:5-9) Kay man, ining mga manalagna ni Baal mga tingkuyan gid nga kaaway ni Jehova nga Dios nga hungod nga nagasupak sa iya mga katuyuan. Dapat bala sila kaluy-an? Indi bala nga wala man gani nila ginkaluy-an ang inosente nga kabataan nga ginsunog nila nga buhi kag ginhalad kay Baal? (Basaha ang Hulubaton 21:13; Jer. 19:5) Gani, indi gid sila takus nga kaluy-an! Nagmando si Elias nga pamatyon sila, kag amo gid ang natabo.—1 Hari 18:40.

20. Ngaa wala sing basihan ang kabalaka sang mga kritiko subong parte sa pagpapatay ni Elias sa mga manalagna ni Baal?

²⁰ Ginapakamalaut gid sang pila ka kritiko subong ining hitabo sa Bukid Carmel. Nabalaka ang iban nga basi himuon ini nga rason sang mga panatiko nga pintasan ang mga tawo nga indi mag-ugyon sa ila pagtuluuhan. Kag makapasubo nga madamo gid sa karon sing mapintas nga relihioso nga mga panatiko. Apang, si Elias indi panatiko. Gintuman lamang niya ang matarong nga paghukom ni Jehova. Isa pa, nahibaluan sang matuod nga mga Cristiano nga indi nila puede ilugon si Elias kag pamatyon man ang mga malauton. Sa baylo, ginsunod nila ang mga pulong ni Jesus kay Pedro nga amo na ang nangin pagsulundan sang tanan nga disipulo ni Jesus: “Itagob ang imo espada, kay ang tanan nga nagagamit sang espada mapatay paagi sa espada.” (Mat. 26:52) Sa indi madugay, gamiton ni Jehova ang iya Anak sa pagpadapat sang Iya hustisya.

21. Paano makabulig ang halimbawa ni Elias sa matuod nga mga Cristiano karon?

²¹ Dapat may mabakod nga pagtuo ang matuod nga mga Cristiano. (Juan 3:16) Mahimo nila ini paagi sa pag-ilog sa matutom nga mga lalaki kaangay ni Elias. Si Jehova lamang ang iya ginsimba kag ginpalig-on niya ang iban nga amo man ang himuon. Ginbuyagyag niya ang butig nga relihion nga gingamit ni Satanas agod patalikdon ang katawhan kay Jehova. Kag nagsalig sia kay Jehova sa pagtadlong sa mga butang sa baylo nga himuon kon ano ang luyag niya kag magsalig sa iya ikasarang. Huo, ginpangapinan gid ni Elias ang putli nga pagsimba. Kabay nga ilugon naton ang iya pagtuo!