1. Ano nga sahi sang pagpanglakaton ang pagahimuon ni Jonas, kag ano ang ginabatyag niya parte sa iya kaladtuan?

MAY bastante nga tion si Jonas para makapamensar. May lalakton sia nga sobra 800 kilometros, kag mga isa ka bulan ukon sobra pa antes sia makaabot sa iya kaladtuan. Una, mapili sia kon bala manglaktod sia ukon maagi sa malayo pero indi delikado nga mga alagyan. Dayon, maagi sia sa mga nalupyakan kag magtaklad sa mga kabukiran. Maagi man sia sa kilid sang malapad nga Desyerto sang Siria, matabok sa mga suba subong sang daku nga Eufrates, kag madayon sa mga indi niya kilala sa mga banwa nga maagyan niya sa Siria, Mesopotamia, kag Asiria. Sa pagligad sang mga inadlaw, ginapamensar niya nga nagapalapit na sia sa lugar nga iya gid ginakahadlukan—ang Ninive.

2. Paano gintudluan ni Jehova si Jonas nga tumanon ang iya asaynment?

² Isa lang gid ang mapat-od ni Jonas: Indi gid niya mapalagyuhan ang iya asaynment. Nalagyo na sia anay. Kaangay sang ginbinagbinag naton sa nagligad nga kapitulo, mapailubon nga gintudluan ni Jehova si Jonas paagi sa mabaskog nga unos sa dagat kag sa milagruso nga pagluwas sa daku nga isda. Pagligad sang tatlo ka adlaw, ginluad sia sang isda sa higad sang baybay nga wala maano, kag karon handa na sia nga magtuman.—Jonas, kap. 1 kag 2.

3. Ano nga kinaiya ang ginpakita ni Jehova kay Jonas, pero ano nga pamangkot ang nag-utwas?

³ Sang ginsugo liwat ni Jehova si Jonas nga magkadto sa Ninive, nagtuman ang manalagna kag naglakbay sing malawig pa  sidlangan. (Basaha ang Jonas 3:1-3.) Pero, bug-os na gid bala ang pagbag-o ni Jonas bangod sa disiplina ni Jehova? Halimbawa, ginkaluuyan sia ni Jehova, ginbuligan nga indi malumos, wala ginsilutan bisan nagrebelde sia, kag ginhatagan sing ikaduha nga kahigayunan para tumanon ang iya asaynment. Sa sini tanan, natun-an bala ni Jonas nga kaluuyan man ang iban? Ang indi himpit nga mga tawo nabudlayan gid pirme magpakita sing kaluoy. Tan-awon naton kon ano ang aton matun-an sa mga inagihan ni Jonas.

4, 5. Ngaa ginpatuhuyan ni Jehova ang Ninive bilang ‘daku nga banwa,’ kag ano ang ginatudlo sini sa aton parte sa iya?

⁴ Indi pareho sa pagtamod ni Jonas, ang Ninive importante nga siudad para kay Jehova. Aton mabasa: “Karon ang Ninive tama kadaku nga banwa.” (Jon. 3:3) Sa libro sang Jonas, tatlo ka beses nga ginpatuhuyan ni Jehova ang ‘Ninive, inang daku nga banwa.’  (Jon. 1:2; 3:2; 4:11) Ngaa daku ukon importante gid kay Jehova ini nga siudad?

⁵ Ang Ninive madugay na nga siudad. Isa ini sa una nga mga siudad nga ginpatindog ni Nimrod sa tapos sang Anaw. Malapad ini kag masako kag may sakop pa gid nga iban nga siudad, amo nga mga tatlo ka adlaw kon lakton ini halin sa isa ka punta pakadto sa pihak. (Gen. 10:11; Jon. 3:3) May dalagku man ini kag matahom nga mga templo, mabakod nga mga pader, kag iban pa nga tinukod. Pero indi ini ang importante kay Jehova nga Dios. Ang importante sa iya amo ang mga tawo. Madamo ang nagaistar sa Ninive sadto. Bisan pa nagahimo ang mga tawo sing malain, ginakabalak-an sila ni Jehova. Ginapabaloran niya sila kag nakita niya nga ang kada isa puede maghinulsol kag magtuon sa paghimo sing husto.

6. (a) Ngaa makahaladlok ang Ninive para kay Jonas? (Tan-awa man ang footnote.) (b) Ano ang matun-an naton kay Jonas sang ginpahayag niya ang mensahe nga iya ginabantala?

⁶ Pag-abot ni Jonas sa Ninive, nagdugang ang iya kahadlok sang makita niya ang sobra 120,000 ka pumuluyo sini. * Naglakat sia sing isa ka adlaw kag naglibotlibot sa sining gutok nga siudad ayhan para mangita sing lugar diin puede niya masugid ang iya mensahe. Paano niya masugiran ang mga tawo? Kahibalo bala sia sang lenguahe sang mga taga-Asiria? Ukon ginhatagan bala sia ni Jehova sina nga ikasarang paagi sa milagro? Wala kita kahibalo. Mahimo man nga Hebreo ang lenguahe ni Jonas kag may nagbadbad lang sini para mahangpan sang mga taga-Ninive. Kon ano gid man, ang iya mensahe simple kag posible nga indi gid maluyagan sang kalabanan: “Kap-atan pa ka adlaw, kag ang Ninive laglagon!” (Jon. 3:4) Maisog sia kag sulitsulit nga naghambal. Bangod sini, ginpakita niya ang dalayawon nga kaisog kag pagtuo, mga kinaiya nga kinahanglan gid sang mga Cristiano subong.

7, 8. (a) Ano ang reaksion sang mga taga-Ninive sa mensahe ni Jonas? (b) Ano ang ginhimo sang hari sang Ninive bilang sabat sa mensahe ni Jonas?

⁷ Ang mensahe ni Jonas nagkuha sing atension sang mga taga-Ninive. Abi niya maakig kag mamintas ang mga tawo bangod sa ila nabatian. Pero, baliskad ang natabo. Namati kag nagtuman ang mga tawo! Ang iya mensahe madasig nga naglapta. Wala  magdugay, ginaistoryahan na sa bug-os nga siudad ang tagna sang paghukom. (Basaha ang Jonas 3:5.) Ang mga manggaranon kag imol, mga lalaki kag babayi, kag ang mga bata kag tigulang naghinulsol tanan. Wala sila magkaon. Sang ulihi, nabatian sang hari nga naghinulsol ang mga tawo.

⁸ Luyag man sang hari nga maghinulsol. Nagtindog sia sa iya trono, gin-uba ang iya harianon nga bayo, kag nagsuksok sang sako pareho sa ginasuksok sang mga tawo, kag “naglingkod sa mga abo.” Upod sa iya “mga dungganon,” ginsugo niya nga magpuasa ang bug-os nga pungsod. Nagmando sia nga magsul-ob sing sako ang tanan nga tawo pati na ang mga sapat. * Mapainubuson niya nga ginbaton nga ang iya katawhan nakahimo sing kalautan kag kapintas. Naglaum nga kaluuyan sila sang matuod nga Dios kon makita sila nga naghinulsol, ang hari nagsiling: “Ang Dios magliso pa ayhan . . . sa iya mabangis nga kaakig, agud nga indi kita mawala.”—Jon. 3:6-9.

9. Ano nga pagpangduhaduha ang ginpabutyag sang pila ka kritiko parte sa mga taga-Ninive, pero paano naton nahibaluan nga nagsala sila?

⁹ Ang pila ka kritiko indi magpati nga kadasig sang pagbag-o sang mga taga-Ninive. Pero suno sa mga iskolar sa Biblia, ang ila ginhimo indi katingalahan kay ang mga tawo sang una sa sini nga mga lugar mapinatihon sa mga disparatis kag madali mahaylo. Dugang pa, ginpatuhuyan mismo ni Jesucristo ang paghinulsol sang mga taga-Ninive. (Basaha ang Mateo 12:41.) Sigurado gid sia sa iya ginahambal kay nagkabuhi na sia sa langit kag nakita gid niya ang natabo. (Juan 8:57, 58) Gani, indi naton dapat paghunahunaon nga imposible nga maghinulsol ang mga tawo—bisan ano pa sila kalain para sa aton. Si Jehova lamang ang makabasa sang tagipusuon.

10, 11. (a) Ano ang reaksion ni Jehova sa paghinulsol sang mga taga-Ninive? (b) Ngaa makasiguro kita nga wala nagsala ang paghukom ni Jehova?

¹⁰ Ano ang reaksion ni Jehova sa paghinulsol sang mga taga-Ninive? Si Jonas nagsulat sang ulihi: “Sang nakita sang Dios ang  ila mga binuhatan, nga nagtalikod sila sa ila malaut nga dalanon, nagkalisud ang Dios sang malaut nga ginsiling niya nga himoon niya kuntani sa ila; kag wala niya paghimoa ini.”—Jon. 3:10.

¹¹ Buot bala silingon sini nga ginbaton ni Jehova nga nagsala ang iya paghukom sa Ninive? Indi. Ang Biblia nagasiling nga ang katarungan ni Jehova himpit. (Basaha ang Deuteronomio 32:4.) Nadula na ang kaakig ni Jehova sa mga taga-Ninive. Nakita niya nga nagbag-o sila kag indi na nagakadapat nga silutan. Amo na ini ang tion nga ipakita sang Dios ang iya kaluoy.

12, 13. (a) Paano ginpakita ni Jehova nga rasonable sia, mapasibusibuon, kag maluluy-on? (b) Ngaa wala nagsala ang tagna ni Jonas?

¹² Si Jehova indi estrikto, indi wala sing kaluoy, kag indi mapintas subong sang pirme nga ginapakita sang mga lider sang relihion. Sa baylo, rasonable sia, mapasibusibuon, kag maluluy-on. Kon magdeklarar si Jehova nga laglagon niya ang mga malaut, magapadala anay sia sang mga mensahero sa duta agod paandaman ang mga tawo. Luyag niya nga maghinulsol kag magbag-o ang mga malaut pareho sa ginhimo sang mga taga-Ninive. (Ezeq. 33:11) Ginsilingan ni Jehova si manalagna Jeremias: “Sa ano nga tion magpamolong ako nahanungud sa pungsud ukon sa ginharian, sa paggabut kag sa paglumpag kag sa paglaglag sini, kon inang pungsud nga tungud sa iya nakapamolong ako, magtalikod sa ila kalaut, ako magakalisud sang malaut nga ginhunahuna ko nga himoon sa ila.”—Jer. 18:7, 8.

¹³ Nagsala bala ang tagna ni Jonas? Wala. Napaandaman sini ang mga tawo suno sa katuyuan ni Jehova. Ginpaandaman ang mga taga-Ninive bangod sang ila kalautan, nga sang ulihi ila ginhinulsulan. Kon magbalik sila sa ila kalautan, laglagon gid sila sang Dios. Kag amo gid sina ang natabo sang ulihi.—Sof. 2:13-15.

14. Ano ang reaksion ni Jonas sa kaluoy ni Jehova sa mga taga-Ninive?

¹⁴ Ano ang reaksion ni Jonas sang wala madayon ang iya ginapaabot nga paglaglag? Mabasa naton: “Apang naalipungut si Jonas sing lakas, kag naakig sia.” (Jon. 4:1) Daw ginaakigan pa gani ni Jonas ang Labing Gamhanan sang mangamuyo sia! Nagsiling si Jonas nga kuntani wala na lang sia nagkadto sa Ninive. Nagsiling pa gid sia nga wala gid sia magsala nga indi paglaglagon ni Jehova ang Ninive, kag amo kuno ini ang rason kon ngaa nagpalagyo sia anay sa Tarsis. Nangabay pa gani sia nga mapatay kay mas maayo pa kuno sa iya nga mapatay na lang sangsa mabuhi.—Basaha ang Jonas 4:2, 3.

15. (a) Ngaa pamatyag ni Jonas daw nahuy-an gid sia kag makaluluoy?(b) Paano ginpakig-angutan ni Jehova si Jonas?

¹⁵ Ano bala ang nagatublag kay Jonas? Wala naton mahibaluan kon ano gid ang iya ginapensar, pero nahibaluan naton nga  ginsilingan niya ang mga tawo nga malaglag ang Ninive kag nagpati sila sa iya. Pero karon, wala ini ginlaglag. Nahadlok bala sia nga kadlawan ukon silingon nga indi matuod nga manalagna? Kon ano gid man, wala sia nalipay sa paghinulsol sang mga tawo ukon sa kaluoy nga ginpakita ni Jehova. Sa baylo, pamatyag niya daw nahuy-an gid sia kag makaluluoy. Pero, ang maluluy-on nga Dios ni Jonas may nakita gihapon nga maayo sa iya. Sa baylo nga silutan sia bangod sang iya indi pagtahod, malulo sia nga ginpamangkot ni Jehova sing makapahunahuna nga pamangkot: “Nagahimo ka bala sing maayo sa pagpangakig?” (Jon. 4:4) Nagsabat bala si Jonas? Wala ginsugid sang Biblia.

16. Sa ano nga mga paagi mahimo nga indi mag-ugyon ang pila sa Dios, kag ano nga leksion ang matun-an naton sa halimbawa ni Jonas?

¹⁶ Mahapos lang hukman ang ginhimo ni Jonas, pero mas maayo nga dumdumon naton nga kinaandan lang nga ang indi himpit nga mga tawo indi mag-ugyon sa Dios. Ang pila mahimo maghunahuna nga ginpunggan kuntani ni Jehova ang trahedya ukon ginhukman gilayon ang malauton ukon ginlaglag ining bug-os kalibutan nga sistema sang mga butang. Ang halimbawa ni Jonas nagapahanumdom sa aton nga kon indi kita mag-ugyon kay Jehova nga Dios, ang aton pagtamod ang kinahanglan nga bag-uhon—indi ang Iya.

17, 18. (a) Ano ang ginhimo ni Jonas sang naghalin na sia sa Ninive? (b) Ano ang epekto kay Jonas sang mga milagro ni Jehova nahanungod sa tangantangan?

¹⁷ Ang akig nga manalagna naghalin sa Ninive pero wala sia magpauli. Nagkadto sia sa sidlangan, sa kabukiran nayon nga nagatamwa sa siudad. Naghimo sia didto sang payagpayag kag naghulat kon ano ang matabo sa Ninive. Siguro nagalaum pa gid sia nga laglagon ang siudad. Paano tudluan ni Jehova nga mangin maluluy-on ining wala sing kaluoy nga tawo?

¹⁸ Sang kagab-ihon, ginpatubo ni Jehova ang tanom nga tangantangan. Pagbugtaw ni Jonas, nalipay gid sia sang makita niya ang magapa nga mga dahon sang tanom nga nagahandong sa iya. “Gani si Jonas nagkasadya sing lakas” bangod sa tanom, ayhan ginahunahuna niya nga ang milagruso nga pagtubo sini tanda sang pagpakamaayo kag kahamuot sang Dios. Pero, ginhimo ini ni Jehova indi lamang para mahandungan si Jonas kag madula ang iya kaakig, kundi para lab-uton ang iya tagipusuon. Gani, naghimo ang Dios sang isa pa ka milagro. Ginpakaon niya sa ulod ang tanom kag nalaya ini. Dayon nagpadala sia sing “masingkal nga salatan” asta nga “napunaw” si Jonas sa init. Nagkasubo sia liwat  kag nangabay sa Dios nga kuntani mapatay na lang sia.—Jon. 4:6-8.

19, 20. Ano ang ginpaathag ni Jehova kay Jonas parte sa tangantangan?

¹⁹ Sa liwat, ginpamangkot ni Jehova si Jonas kon bala may kinamatarong sia sa pagpangakig tungod sa tangantangan. Sa baylo nga maghinulsol, ginpakamatarong ni Jonas ang iya kaugalingon nga nagasiling: “Nagahimo ako sing maayo sa pagpangakig, bisan tubtub sa kamatayon.” Tion na karon para ipaathag ni Jehova ang leksion kay Jonas.—Jon. 4:9.

²⁰ Ginpaathag sang Dios kay Jonas nga nanugon ang manalagna sa tanom nga nagtubo sa isa lang ka gab-i bisan nga wala niya ini gintanom ukon ginpatubo. Dayon nagsiling ang Dios: “Indi bala ako mahilak sa Ninive, inang daku nga banwa, nga may kapin sa isa ka gatus kag duha ka pulo ka libo ka tawo nga indi makakilala sang ila kamut nga too kag sang ila kamut nga wala, kag may madamu man nga kahayupan?”—Jon. 4:10, 11. *

21. (a) Ano nga importante nga leksion ang gintudlo ni Jehova kay Jonas? (b) Paano makabulig sa aton ang sugilanon ni Jonas nga usisaon sing maayo ang aton kaugalingon?

 ²¹ Nahangpan mo bala ang importante nga leksion nga ginatudlo ni Jehova? Wala gid sing may ginhimo si Jonas para sa tanom. Samtang si Jehova ang Ginhalinan sang kabuhi sang mga taga-Ninive kag ginaatipan niya sila pareho sa ginahimo niya sa tanan nga tinuga sa duta. Ngaa mas importante pa kay Jonas ang isa ka tanom sangsa kabuhi sang 120,000 ka tawo kag sang ila mga kasapatan? Indi ayhan bangod nangin maiyaiyahon si Jonas? Kon sa bagay, nanugon man lang sia sa tanom kay ginahandungan sia sini. Indi ayhan nga ang iya kaakig tungod man sa iya maiyaiyahon nga motibo—para indi sia mahuy-an kag ipakita nga husto gid sia? Kabay nga ang sugilanon ni Jonas makabulig sa aton nga usisaon sing maayo ang aton kaugalingon. Sin-o sa aton ang wala sing huyog nga mangin maiyaiyahon? Dapat gid kita magpasalamat kay Jehova bangod mapailubon niya kita nga ginatudluan nga mangin mas mainulikdon, mapinalanggaon, kag maluluy-on kaangay niya!

22. (a) Ano ang epekto kay Jonas sang maayo nga instruksion ni Jehova parte sa kaluoy? (b) Ano nga leksion ang dapat naton matun-an?

²² Ang pamangkot amo, Nakatuon bala si Jonas sa iya inagihan? Ang tulun-an sang Jonas natapos sa wala masabat nga pamangkot ni Jehova. Siling sang pila ka kritiko, wala gid nagsabat si Jonas. Pero, ang matuod may sabat sia. Amo ini ang tulun-an nga nagadala sang iya ngalan. Ginapakita sang mga ebidensia nga si Jonas mismo ang nagsulat sini. Handurawa lamang ang manalagna nga nakapauli na kag nagasulat sini nga mga hitabo sa iya balay. Mapanan-aw naton ang isa ka may edad na, mas maalam, kag mas mapainubuson nga tawo nga nagalungolungo samtang ginasulat niya ang iya mismo mga sayop, ang iya pagkarebelyuso, kag ang iya katig-a sa pagpakita sing kaluoy. Maathag gid nga nakatuon si Jonas sa maayo nga instruksion ni Jehova. Natun-an niya nga mangin maluluy-on. Makatuon man bala kita?—Basaha ang Mateo 5:7.