1. Ano ayhan ang pinakamalain nga natabo sa bilog nga kabuhi ni Pedro?

INDI gid malipatan ni Pedro ang tion sang nagtulukay sila ni Jesus. Naakig bala si Jesus sa iya? Indi kita sigurado kay ang Biblia nagsiling lang nga “nagbalikid ang Ginuo kag nagtulok kay Pedro.” (Luc. 22:61) Pero sadto nga tion, narealisar niya kon daw ano kadaku ang nahimo niya nga sala. Ang butang nga ginsumpa ni Pedro nga indi gid niya paghimuon, ginhimo niya. Ginpanghiwala niya ang iya pinalangga nga Agalon suno sa ginsiling ni Jesus. Nasubuan gid si Pedro, kag ayhan amo ini ang pinakamalain nga natabo sa bilog niya nga kabuhi.

2. Ano ang dapat matun-an ni Pedro, kag paano kita makabenepisyo sa iya sugilanon?

² Pero indi pa ulihi ang tanan. Mabakod ang pagtuo ni Pedro, gani may tsansa pa sia nga maghinulsol sa iya mga sala. Mahimo man sia makatuon sa isa sa pinakaimportante nga leksion nga gintudlo ni Jesus—ang pagpatawad. Tan-awon naton kon paano ini natun-an ni Pedro. Tanan kita makabenepisyo man sa sini.

3, 4. (a) Ano ang ginpamangkot ni Pedro kay Jesus, kag ano ang mahimo ginhunahuna ni Pedro? (b) Paano ginpakita ni Jesus kay Pedro nga naimpluwensiahan sia sang panghunahuna sang madamo sadto?

³ Mga anom ka bulan antes sini, si Jesus ara sa Capernaum, ang banwa nga gindak-an ni Pedro. Didto, ginpalapitan sia ni Pedro kag ginpamangkot: “Ginuo, pila ka beses makasala ang akon utod sa akon kag patawaron ko sia? Tubtob bala sa pito ka beses?” Mahimo ginhunahuna ni Pedro nga mapinatawaron na gid sia kay ginatudlo sang mga lider sang relihion sadto nga magpatawad lang sing tatlo ka beses! Pero si Jesus nagsabat: ‘Indi lang pito ka beses, kundi tubtob sa kapituan kag pito ka beses.’—Mat. 18:21, 22.

⁴ Buot bala silingon ni Jesus nga listahon gid ni Pedro ang mga sala nga nahimo sa iya? Indi. Sang magsiling si Jesus nga magpatawad sing 77 ka beses sa baylo nga 7 lang, buot niya silingon nga indi naton pag-isipon kon kapila na kita magpatawad. (1 Cor. 13: 4, 5) Ginpakita man ni Jesus nga naimpluwensiahan si Pedro sang madamo nga tawo sa palibot niya nga indi mapinatawaron. Ini nga mga tawo daw nagahimo sing listahan kon pila ka beses na sila nga nahimuan sing sala. Pero indi amo sini ang Dios. Wala sia nagaisip kon kapila na niya kita ginpatawad.—Basaha ang  1 Juan 1:7-9.

5. San-o naton mas labi nga mahangpan ang buot silingon sang pagpatawad?

⁵ Wala na nagbais si Pedro kay Jesus. Pero, may natun-an gid bala sia sa ginsiling ni Jesus? Kon kaisa, mahangpan lang naton kon ano gid ang buot silingon sang pagpatawad kon kita na mismo ang nakasala kag kinahanglan nga patawaron. Gani, balikan naton ang mga hitabo antes mapatay si Jesus. Sadto nga tion, madamo nga beses nga kinahanglan ni Pedro ang pagpatawad sang iya Agalon.

6. Ano ang reaksion ni Pedro sang gintudluan sila ni Jesus sang pagkamapainubuson, pero paano sia ginpakig-angutan ni Jesus?

⁶ Isa ini ka importante nga gab-i. Amo ini ang katapusan nga gab-i sang kabuhi ni Jesus diri sa duta. Pero madamo pa sia sing dapat itudlo sa iya mga apostoles ilabi na parte sa pagkamapainubuson. Ginhinawan niya ang tiil sang iya mga apostoles. Maayo gid ini nga halimbawa sang pagkamapainubuson kay ginahimo lang ini sang pinakamanubo nga suluguon. Sang primero, daw indi pa magpasugot si Pedro nga hugasan ni Jesus ang iya tiil. Pero sang ulihi, namilit sia nga hugasan pati ang iya kamot kag ulo! Wala naubos ang pasensia ni Jesus kay Pedro kundi ginpaathag niya kon ano ang buot silingon sang iya ginhimo.—Juan 13:1-17.

7, 8. (a) Paano pa gid gintilawan ni Pedro ang pasensia ni Jesus? (b) Paano ginpakita ni Jesus ang kaayo kag pagpatawad?

⁷ Pagkatapos sadto, nagbinaisay naman ang mga apostoles kon sin-o ang pinakadaku sa ila. Sigurado gid nga nag-entra didto si Pedro. Pero wala sila gin-akigan ni Jesus kundi gintadlong lang sila. Gindayaw pa gani sila ni Jesus sa katutom nga ginpakita nila sa iya. Pero nagsiling man si Jesus nga sa ulihi, tanan sila magabiya sa iya. Nagsabat si Pedro nga indi gid niya pagbayaan si Jesus bisan patyon pa sia. Nagsiling si Jesus nga ipanghiwala ni Pedro ang iya Agalon sing tatlo ka beses sina mismo nga gab-i antes magpamalo ang manok sing duha ka beses. Pero nangrason si Pedro nga bisan bayaan si Jesus sang tanan niya nga apostoles, indi gid sia magbiya!—Mat. 26:31-35; Mar. 14:27-31; Luc. 22:24-28; Juan 13:36-38.

⁸ Naubos bala ang pasensia ni Jesus kay Pedro? Wala. Kay bisan amo na sini ang natabo, ginatan-aw gihapon ni Jesus ang maayo nga kinaiya sang iya makasasala nga mga apostoles. Bisan nahibaluan na ni Jesus nga paslawon sia ni Pedro, nagsiling Sia: “Nagpangamuyo ako para sa imo agod indi madula ang imo pagtuo;  kag kon makapanumbalik ka na, pabakura ang imo mga kauturan.” (Luc. 22:32) Nagapati gid si Jesus nga makabalik si Pedro kag mangin matutom liwat. Indi bala nga mapinatawaron gid si Jesus?

9, 10. (a) Ano nga pagtadlong ang kinahanglan ni Pedro sa hardin sang Getsemane? (b) Ano ang ginapahanumdom sa aton sang natabo kay Pedro?

⁹ Sang ulihi, sa hardin sang Getsemane, nakasala naman si Pedro. Ginsilingan ni Jesus sanday Pedro, Santiago, kag Juan nga magbantay samtang nagapangamuyo Sia. Grabe gid ang kasubo ni Jesus sa sini nga tion, amo nga dapat tani unungan nila sia. Pero pila ka beses nga naabtan sila ni Jesus nga nagakatulog. Mapinatawaron gid si Jesus kag naintiendihan niya sila kay nagsiling sia: “Ang espiritu handa, apang ang unod maluya.”—Mar. 14:32-41.

¹⁰ Dugaydugay, nag-abot ang isa ka guban nga may mga sulo, espada, kag inuglampos. Amo na ini ang tion nga dapat gid maghalong. Pero hinali lang nga gingabot ni Pedro ang iya espada kag ginlabo si Malco. Nautod gid ang dulunggan sining ulipon sang mataas nga saserdote. Kalmado nga gintadlong ni Jesus si Pedro. Dayon, gin-ayo niya si Malco kag ginpaathag nga indi sila dapat mangin bayolente. Ini nga prinsipio ginasunod gihapon sang iya mga sumulunod asta subong. (Mat. 26:47-55; Luc. 22:47-51; Juan 18:10, 11) Madamo sing nahimo nga sala si Pedro nga kinahanglan patawaron sang iya Agalon. Ginapahanumdom kita sini nga “kita tanan nagakasandad sing madamong beses.” (Basaha ang Santiago 3:2.) Sin-o bala sa aton ang wala nagakinahanglan sing pagpatawad sang Dios kada adlaw? Pero, may mas malala pa gid nga nahimo si Pedro sina nga gab-i.

11, 12. (a) Paano ginpakita ni Pedro ang kaisog sa tapos nga gindakop si Jesus? (b) Paano napaslawan si Pedro nga himuon ang ginsiling niya?

¹¹ Ginsilingan ni Jesus ang guban nga palakton ang iya mga apostoles kay sia man lang ang ila kinahanglan. Wala sing mahimo si Pedro samtang ginatan-aw niya si Jesus nga ginagapos. Dayon, nalagyo sia kag ang iban nga apostoles.

¹² Mahimo nakadulog sanday Pedro kag Juan sa balay nayon sang mataas anay nga saserdote nga si Anas. Didto una nga gindala si Jesus para interogahon. Sang ginsaylo si Jesus, nagsunod sanday Pedro kag Juan pero ara lang sila “sa malayo.” (Mat. 26:58; Juan 18:12, 13) Maisog si Pedro kay kon talawan sia, wala na niya tani ginsundan si Jesus. May mga armas ang guban, kag napilasan ni Pedro ang isa sa ila. Pero bisan amo na sini ang iya ginhimo, wala ini nagapakita nga handa gid sia mapatay para sa iya Agalon subong sang ginsiling niya.—Mar. 14:31.

13. Ano ang lamang nga paagi nga masunod naton sing maayo ang Cristo?

 ¹³ Pareho kay Pedro, madamo man subong ang nagasunod sa Cristo galing “sa malayo” lang. Ngaa? Para indi sila matalupangdan sang iban. Pero si Pedro mismo nagsulat sang ulihi nga masunod lamang naton sing maayo ang Cristo kon magpalapit gid kita sa iya. Mahimo naton ini kon ilugon naton ang Cristo sa tanan nga tion, ano man ang matabo.—Basaha ang 1 Pedro 2:21.

14. Ano ang ginhimo ni Pedro samtang ginainterogar si Jesus?

¹⁴ Sang ulihi, nakalab-ot si Pedro sa geyt sang isa sa pinakadaku nga mansion sa Jerusalem. Amo ini ang balay ni Caifas, ang manggaranon kag impluwensiado nga mataas nga saserdote. Ini nga klase sang balay masami nga ginapatindog sa maligwa nga lugar, kag may geyt sa atubang. Sang didto na si Pedro sa geyt, wala sia ginpasulod sang manugbantay. Si Juan naman nakauna sa iya kag didto na sa sulod. Ginsilingan niya ang manugbantay nga pasudlon si Pedro. Pero, mahimo nga nagbulag si Pedro kay Juan. Wala man sia nangita sing paagi nga makasulod sa balay para unungan ang iya Agalon. Didto lang sia nagtener sa gua upod sa pila ka suluguon nga nagapainit-init sa kalayo. Nagatan-aw lang sia samtang nagagua-sulod ang butig nga mga saksi sa balay diin ginainterogar si Jesus.—Mar. 14:54-57; Juan 18:15, 16, 18.

15, 16. Ipaathag kon paano natuman ang tagna ni Jesus parte sa tatlo ka pagpanghiwala ni Pedro.

¹⁵ Bangod masanag ang kalayo, nakilal-an si Pedro sang babayi nga nagpasulod sa iya. Nagsiling sia: “Ikaw man kaupod ni Jesus nga taga-Galilea!” Bangod wala sia nakapangaman, ginpanghiwala ni Pedro nga kilala niya si Jesus kag nagpaaboabo nga wala sia kabalo sang ginapanghambal sang babayi. Dayon, nagtindog sia malapit sa geyt para indi sia matalupangdan. Pero nakita naman sia sang isa ka babayi nga nagsiling: “Ini nga tawo kaupod ni Jesus nga Nazaretnon.” Pero, si Pedro nanumpa: “Indi ko kilala ang tawo!” (Mat. 26:69-72; Mar. 14:66-68) Pagkatapos sini, mahimo nga nabatian ni Pedro nga namalo ang manok. Pero bangod madamo sia sing ginapamensar, nalipatan niya ang ginsiling ni Jesus kaina.

¹⁶ Dugaydugay, nagpalipodlipod naman si Pedro para indi sia matalupangdan. Pero, ginpalapitan sia sang isa ka grupo. Ang isa sa ila paryente ni Malco, ang tawo nga ginlabo niya. Ginsilingan niya si Pedro: “Indi bala nakita ko ikaw sa hardin,” kaupod ni Jesus? Gusto gid sila kumbinsihon ni Pedro nga nagsala sila. Gani, nanumpa sia nga nagasugid sia sing matuod kag kon nagabinutig gid man sia, sumpaon sia sang Dios. Amo ini ang ikatlo nga pagpanghiwala ni Pedro. Pagkatapos gid lang nga nahambal niya ini, nabatian niya nga namalo liwat ang manok.—Juan 18:26, 27; Mar. 14:71, 72.

17, 18. (a) Ano ang reaksion ni Pedro sang nakamarasmas sia nga ginpaslaw niya ang iya Agalon? (b) Ano ang mahimo nga ginpamensaran ni Pedro?

 ¹⁷ Bag-o lang naggua si Jesus sa balkonahe nga kitaon sa ginatindugan ni Pedro. Amo ini ang tion nga ginsambit kaina sa umpisa sini nga kapitulo nga nagtulukay sila nga duha. Didto lang kag nakamarasmas si Pedro kon daw ano kadaku nga sala ang nahimo niya sa iya Agalon. Daw malupok ang dughan ni Pedro samtang nagapagua kay ginakonsiensia gid sia. Nagatululo ang iya luha samtang nagaduroy sia sa dalan nga masanag pa kay nagahinunod ang ugsad. Indi na sia makapugong amo nga naghilibion gid sia.—Mar. 14:72; Luc. 22:61, 62.

¹⁸ Sa amo sini nga kahimtangan, mahimo dayon pensaron sang isa nga indi na gid sia mapatawad. Mahimo amo man sini ang ginpamensar ni Pedro. Mapatawad pa bala sia ni Jesus?

19. Ano ang ginbatyag ni Pedro sa iya kapaslawan, pero ngaa masiling naton nga wala sia nagpadaug sa iya kasubo?

¹⁹ Mahimo nga grabe gid nga kasakit ang nabatyagan ni Pedro samtang nagapamanagbanag na. Siguro ginbasol gid niya ang iya kaugalingon sang ginpaantos si Jesus kag ginpatay sina nga hapon! Mahimo nga nagalalain gid sia kada madumduman niya nga gindugangan niya ang kasakit nga nabatyagan sang iya Agalon sa katapusan nga adlaw sang Iya kabuhi diri sa duta. Pero bisan grabe ang iya kasubo, wala sia nagpadaug. Paano naton nahibaluan? Ang rekord nagsiling nga nakig-upod sia liwat sa iya mga kauturan. (Luc. 24:33) Sigurado nga naghinulsol ang mga apostoles sa ila ginhimo sadto nga gab-i, amo nga nagpalig-unanay sila.

20. Ano ang matun-an naton sa isa ka maayo nga kinaiya ni Pedro?

²⁰ Sa pihak nga bahin, makita naton diri ang isa ka maayo nga kinaiya ni Pedro. Kon makasala ang alagad sang Dios, indi importante kon daw ano ka grabe ang iya nahimo, kundi ang iya determinasyon nga tadlungon ang iya sala. (Basaha ang Hulubaton 24:16.) Ginpakita ni Pedro nga mabakod gid ang iya pagtuo kay nagpakig-upod sia liwat sa iya mga kauturan bisan pa nga nasubuan sia. Kon ginabug-atan kita ukon ginasubuan, mas gusto naton nga mag-isahanon na lang. Pero indi ini maayo. (Hulu. 18:1) Dapat makig-upod kita pirme sa aton mga kauturan para mapalig-on nila kita nga magpadayon sa pag-alagad sa Dios.—Heb. 10:24, 25.

21. Bangod kaupod ni Pedro ang iya mga kauturan, ano nga balita ang iya nabatian?

 ²¹ Bangod kaupod ni Pedro ang iya mga kauturan, nabatian niya ang balita nga wala na si Jesus sa iya lulubngan. Gani, nagdalagan sila dayon ni Juan pakadto sa lulubngan ni Jesus. Mahimo nga nakauna abot si Juan kay mas bataon sia. Sang nakita niya nga bukas ang lulubngan, wala sia dayon nagsulod. Pero si Pedro nagsulod dayon bisan nagahapohapo pa sia. Wala na didto si Jesus!—Juan 20:3-9.

22. Paano nadula ang tanan nga kasubo kag pagpangduhaduha ni Pedro?

²² Nagpati bala si Pedro nga ginbanhaw si Jesus? Sang primero, wala sia nagpati bisan pa nagsiling ang matutom nga mga babayi nga nagpakita sa ila ang mga anghel kag ginbalita nga ginbanhaw si Jesus. (Luc. 23:55–24:11) Pero pagkahapon, nadula na ang tanan nga kasubo kag pagpangduhaduha ni Pedro. Buhi si Jesus! Kag isa na sia karon ka gamhanan nga espiritu. Nagpakita sia sa tanan niya nga apostoles. Pero kay Pedro gid sia una nga nagpakita. Sina nga adlaw, ang mga apostoles nagsiling: “Matuod gid nga nabanhaw ang Ginuo kag nagpakita sia kay Simon!” (Luc. 24:34) Nagsulat man si apostol Pablo sang ulihi parte sa pinasahi nga adlaw nga “nagpakita [si Jesus] kay Cefas, dayon sa napulog-duha.” (1 Cor. 15:5) Ang Cefas kag Simon amo ang iban pa nga ngalan ni Pedro. Nagpakita si Jesus sa iya sina nga adlaw, kag mahimo sang nagaisahanon lang si Pedro.

23. Ngaa kinahanglan dumdumon sang mga Cristiano nga nakasala ang natabo kay Pedro?

²³ Wala ginasugid sang Biblia kon ano gid ang natabo pagkitaay nila. Mahimo nga nalipay gid si Pedro sang makita niya nga buhi ang iya pinalangga nga Ginuo. Amo na ini ang kahigayunan nga makapangayo sia sing kapatawaran kag mapakita niya nga naghinulsol gid sia. Wala na sia sing pangayuon pa, kundi nga patawaron lang sia. Sigurado gid nga ginpatawad sia ni Jesus bisan pa madamo nga beses sia nga nakasala. Dapat dumdumon sang mga Cristiano nga nakasala ang natabo kay Pedro. Indi kita maghunahuna nga indi na gid kita mapatawad sang Dios. Ginasunod gid ni Jesus ang iya Amay nga ‘nagapatawad sing bugana.’—Isa. 55:7.

24, 25. (a) Ilaragway ang pagpangisda ni Pedro isa ka gab-i sa Dagat sang Galilea. (b) Ano ang reaksion ni Pedro sa milagro ni Jesus pagkaaga?

²⁴ Ginpakadto ni Jesus ang iya mga apostoles sa Galilea para magkitaay sila liwat. Pag-abot nila didto, nangisda si Pedro sa Dagat sang Galilea. May pila nga nag-upod sa iya. Ang igot sang sakayan,  ang dapya sang balod, kag ang mga pukot nagpahanumdom sa iya sang kabuhi niya sang una. Pero sina nga gab-i, wala gid sila sang kuha.—Mat. 26:32; Juan 21:1-3.

²⁵ Sang kaagahon na, may isa ka tawo nga nagtawag sa ila halin sa hunasan. Ginsugo sila nga iladlad ang ila pukot sa pihak sang sakayan. Ginsunod nila sia kag nakakuha sila sing 153 ka isda! Bangod sini, nakilal-an dayon ni Pedro kon sin-o yadto. Gani, naglumpat sia dayon kag naglangoy pahigad. Didto, ginpakaon sila ni Jesus sing sinugba nga isda. Si Pedro gid ang iya gin-istorya.—Juan 21:4-14.

26, 27. (a) Ano nga kahigayunan ang ginhatag ni Jesus kay Pedro sing tatlo ka beses? (b) Paano ginpamatud-an ni Jesus nga ginpatawad na niya si Pedro?

 ²⁶ Ginpamangkot ni Jesus si Pedro kon bala ginahigugma niya ang iya Ginuo “sing labi sa sini.” Ang ginatumod ni Jesus amo ang ila nakuha nga isda. Mas importante pa bala kay Pedro ang pagpangisda sangsa kay Jesus? Ginpanghiwala ni Pedro ang iya Ginuo sing tatlo ka beses amo nga ginhatagan sia ni Jesus sing tatlo ka kahigayunan para mapamatud-an ang iya gugma sa atubangan sang iban. Sang nagsiling si Pedro nga ginahigugma gid niya ang iya Agalon, gintudluan sia ni Jesus kon paano niya ini ipakita. Dapat unahon niya ang pag-alagad sa Dios sangsa bisan ano nga butang. Pakaunon man niya, pabakuron, kag bantayan ang panong sang Cristo, ang Iya matutom nga mga sumulunod.—Luc. 22:32; Juan 21:15-17.

²⁷ Ginpabatyag ni Jesus si Pedro nga importante sia gihapon sa iya kag sa iya Amay. May importante sia nga papel sa kongregasyon nga ginaatipan sang Cristo. Isa gid ini ka pamatuod nga ginpatawad sia ni Jesus! Sigurado nga indi gid ini malipatan ni Pedro.

28. Paano nagkabuhi si Pedro suno sa iya ngalan?

²⁸ Matutom nga gintuman ni Pedro ang iya asaynment sa madamo nga tinuig. Ginpabakod niya ang iya mga kauturan suno sa ginsugo sa iya ni Jesus sang gab-i antes Sia ginpatay. Nangin mainayuhon kag mapinasensiahon man si Pedro sa pagbantay kag sa pagpakaon sa mga sumulunod sang Cristo. Ang tawo nga gintawag Simon nagkabuhi gid suno sa ngalan nga ginhatag sa iya ni Jesus—Pedro, ukon Igang—kay nangin mabakod, masaligan, kag makapalig-on sia nga utod sa kongregasyon. Napamatud-an gid ini sang duha ka sulat ni Pedro nga nangin importante nga tulun-an sa Biblia. Ini nga mga sulat nagapakita nga wala gid niya nalipatan ang leksion nga natun-an niya kay Jesus parte sa pagpatawad.—Basaha ang 1 Pedro 3:8, 9; 4:8.

29. Paano naton mailog ang pagtuo ni Pedro kag ang pagkamapinatawaron sang iya Agalon?

²⁹ Kabay pa nga nakatuon man kita sing leksion sa sini. Adlaw-adlaw bala kita nga nagapangayo sing kapatawaran sa Dios sa aton mga sala? Nagapati bala kita nga mapatawad kag matinluan kita sa aton mga sala? Ginapatawad man bala naton ang mga nakasala sa aton? Kon ginahimo naton ini, masunod naton ang pagtuo ni Pedro kag ang pagkamapinatawaron sang iya Agalon.