Ngaa madasig maglupad kag makasirkosirko ang langaw? Kon magbaskog ang hangin, ngaa makabalik dayon ini sa iya posisyon kag makapadayon sa paglupad? Ang isa ka sekreto amo ang duha ka gamay nga siwil nga ginatawag haltere nga makita sa idalom sang kada pakpak sini. *

Binagbinaga: Ang haltere pareho sang gamay nga pin nga may uloulo. Kon nagalupad ang insekto, ang mga haltere nagasaka-panaug nga pareho kadasig sa pakpak pero sa baliskad nga direksion. Nadiskobrehan sang mga sientipiko nga ang haltere amo ang nagabulig sa langaw nga makabalanse sa paglupad.

Bangod sa uloulo sa punta sang haltere, “nagabalikbalik lang ini pareho sang pendulum sang relo,” siling sang Encyclopedia of Adaptations in the Natural World. Kon nagalupad ang langaw kag gulpi lang magliko sing hungod ukon bangod sa hangin, “ang puno sang haltere nagaliso,” siling sini nga libro. “Ang pagliso sini mabatyagan sang grupo sang mga nerve nga naangot sa haltere kag amo ini ang nagadala sang impormasyon pakadto sa utok agod ang langaw makahulag sing eksakto . . . kag makapadayon sa paglupad.” Gani ang langaw maabtik kag mabudlay dakpon.

Nadiskobrehan sang mga engineer nga puede ilugon ang haltere sang langaw sa paghimo sang mga robot, tama ka gagmay nga mga robot nga insekto, kag mga salakyan sa kahawaan. “Sin-o ang makahunahuna nga madamo kita sing matun-an sa sining gamay kag malaw-ay nga tinuga?” siling sang researcher parte sa kahawaan nga si Rafal Zbikowski.

Ano sa banta mo? Ang haltere bala sang langaw resulta sang ebolusyon? Ukon gindesinyo ini?