Pagpakot sang Palaabuton
Napaligban mo na bala kon ano ang palaabuton mo kag sang imo pamilya? Magamanggaranon ka bala ukon magaimol, may mapalangga ayhan sa imo ukon magaisahanon ka? Magalawig bala ang imo kabuhi, ukon lip-ot lang? Linibo na ka tuig nga ginapaligban ini sang mga tawo.
Ginatun-an subong sang mga eksperto ang mga nagakatabo sa kalibutan kag ginahimo ini nga basihan para pakton ang palaabuton. Bisan pa madamo sa ila ginpakot ang natabo, ang iban sini wala, kag ang pila malain gid ang nangin resulta. Halimbawa, sang 1912, si Guglielmo Marconi nga nag-imbento sang isa ka wireless telegraph, nagsiling: “Kon wireless na ang telekomunikasyon, imposible na nga matabo ang inaway.” Kag ang ahente sang Decca Record Company, nga wala nagbaton sang Beatles sang 1962, nagapati sadto nga ang mga banda nga nagatokar sang gitara indi na mangin popular.
Madamo ang nagapangita sing tanda parte sa palaabuton sa makatilingala nga mga butang. Ang pila nangayo sing giya sa mga astrologo; sa mga horoscope nga pirme mabasa sa mga magasin kag mga pamantalaan. Ang iban naman nagakadto sa mga manugpakot ukon mga espiritista nga nagasiling nga “makita” ang palaabuton paagi sa mga baraha, numero, ukon paghimalad.
Gusto gid sang mga tawo sang una nga mahibaluan ang palaabuton, amo nga ang pila sa ila nagpamangkot sa mga orakulo—mga pari nga lalaki kag babayi nga nagasiling nga may impormasyon sila nga halin kuno sa ila dios. Halimbawa, ginasiling nga nagpadala si Hari Croesus sang Lydia sing malahalon nga mga regalo sa orakulo sang Delphi, Greece, para isugid sa iya ang mangin resulta kon makig-away sia kay Ciro sang Persia. Ang orakulo nagsiling nga mapukan ni Croesus ang “isa ka gamhanan nga emperyo” kon makig-away sia kay Ciro. Nagsalig gid si Croesus nga madaug sia gani nakig-away sia, pero ang gamhanan nga emperyo nga napukan amo mismo ang iya emperyo!
Ang indi maathag nga ginsiling sang orakulo wala sing pulos; kay mangin matuod ini bisan sin-o pa ang madaug sa inaway. Daku gid ang kabaylo sang sala nga impormasyon, nagresulta ini sa pagkapierde ni Croesus. Ang mga paagi bala subong sang pagpakot sang palaabuton nakabulig sa mga tawo nga nagapangayo sang giya sa sini?