Sa Tomo XX sang iya libro nga Jewish Antiquities, ginpatuhuyan sang istoryador sang unang siglo nga si Flavius Josephus ang kamatayon “ni Santiago, ang utod ni Jesus nga amo ang Cristo.” Ginakabig ini sang madamo nga iskolar nga masaligan. Pero, ang pila nagaduhaduha sa pagkamasaligan sang isa pa niya nga ginsiling sa sini nga libro parte kay Jesus. Ginatawag ini nga Testimonium Flavianum. Sa sini, aton mabasa:

“Karon, sa sini nga tion may isa ka tawo nga si Jesus, maalam sia nga tawo, kon nagakaigo nga tawgon sia nga tawo, kay nagahimo sia sing makatilingala nga mga butang—kag madamo ang nanamian mamati sa iya panudlo. Naganyat sa iya ang madamo nga Judiyo, kag madamo nga Gentil. Sia amo [ang] Cristo; kag sang si Pilato, sa panugda sang panguna nga mga lalaki sa tunga naton, nagpalansang sa iya sa krus, ang mga nagahigugma sa iya halin sa umpisa wala nagbiya sa iya, kay nagpakita sia liwat sa ila nga buhi sa ikatlo nga adlaw, suno sa tagna sang balaan nga mga manalagna parte sini kag sa napulo ka libo nga makatilingala nga butang parte sa iya; kag ang tribo sang mga Cristiano, nga gintawag sa iya ngalan, wala mapapas sa sini nga adlaw.”—Josephus—The Complete Works, gintranslate ni William Whiston.

Sugod sang katapusan sang ika-16 nga siglo, may malapuyot nga debate sa tunga sang mga nagapati nga masaligan ini nga sinulatan kag sa mga nagaduhaduha nga si Josephus ang nagsulat sini. Si Serge Bardet, isa ka French nga istoryador kag eksperto sa klasikal nga mga literatura, nagtinguha nga masolbar ang kagamo sa sini nga debate nga naggrabe gid sa sulod sang nagligad nga apat ka siglo. Ginbalhag niya ang iya research sa libro nga Le Testimonium Flavianum—Examen historique considérations historiographiques (Ang Testimonium Flavianum—Pagtuon sa Kasaysayan nga Ginabinagbinag ang Kasaysayan).

Ang awtor nga si Josephus indi Cristiano. Isa sia ka Judiyong istoryador; gani ang daku nga kontrobersiya nasentro sa pagtawag niya kay Jesus subong “ang Cristo.” Sa pag-analisar, nagsiling si Bardet nga ini nga titulo nagahisanto “sa tanan nga paggamit sa Griego sang [definite] article para sa ngalan sang mga tawo.” Nagdugang si Bardet nga sa pagtamod sang Judaismo kag Cristianismo, “indi imposible nga gamiton ni Josephus ang termino nga Christos” kag ginapakita man sini nga “sa kabilugan ang mga kritiko wala nakatalupangod nga nagsayop sila.”

Mahimo bala nga gindoktor ini sang ulihi sang isa nga nag-ilog sang estilo ni Josephus? Base sa ebidensia sa kasaysayan kag sa sini mismo nga sinulatan, si Bardet naghinakop nga ina nga pag-ilog halos imposible. Ang isa nga nagadoktor nagakinahanglan sing “talento para mailog ang isa nga indi matupungan sang una,” nga daw subong nga ang isa ka “Josephan mangin Josephus.”

Kon amo, ngaa ginduhaduhaan sang mga iskolar ang pagkamasaligan sini? Ginpatuhuyan ni Bardet kon ano gid ang problema. Suno sa iya, “ang mga pangduhaduha parte sa Testimonium—indi pareho sa kalabanan nga dumaan nga sinulatan—nag-utwas bangod lamang may mga pamangkot parte sa Testimonium.” Nagsiling pa sia nga ang pagpati nga ginbaton sa sulod sang mga siglo nabase indi sa balanse nga pag-analisar sa sinulatan, nga amo dapat ang basihan sang pagkamasaligan sini, kundi “sa ila indi maayo nga mga motibo.”

Wala pa mahibaluan kon bala ang pagtuon ni Bardet makapabag-o sa opinyon sang mga iskolar parte sa Testimonium Flavianum. Pero, nagkumbinsi ini kay Pierre Geoltrain, isa ka kilala nga eksperto parte sa Judaismo sa tion sang mga Griego kag mga Cristiano sadto. Madugay na niya ginkabig nga gindoktor ang Testimonium, kag ginyaguta pa gani niya ang mga nagapati nga masaligan ini. Pero nagbag-o ang iya opinyon. Nagsiling sia nga ang rason sini amo ang sinulatan ni Bardet. Si Geoltrain nagsiling nga “sugod subong wala sing dapat magsiling nga ‘indi matuod ang testimonya’ ni Josephus.”

Siempre, ang mga Saksi ni Jehova may madamo nga rason sa pagbaton kay Jesus subong ang Cristo, nga masapwan mismo sa Biblia.—2 Tim. 3:16.