Ang mga researcher nagsiling nga paagi lang sa ila panimaho mabal-an sang mga ido kon pila ang edad sang iban nga ido, kon bala laki ini ukon bayi, kag ang modo sini. Mahanas man ang mga ido sa pagpanimaho sang mga bomba kag ilegal nga mga droga. Kon ang mga tawo nagausisa sang palibot paagi sa mata, ang mga ido naman nagagamit sang ila ilong. “Ginabasa” sang mga ido ang nagakatabo sa palibot paagi sa pagpanimaho.

 Binagbinaga: Ang ikasarang sang ido sa pagpanimaho linibo ka beses nga mas sensitibo sangsa aton nga mga tawo. Suno sa U.S. National Institute of Standards and Technology, ‘mapanimahuan sang ido bisan ang ika-trilyon nga bahin sang isa ka elemento. Ini nga ikasarang daw pareho lang nga masaburan mo ang 1⁄4 sa kutsarita nga kalamay nga gintunaw sa isa ka malapad kaayo nga swimming pool.’

 Ngaa sensitibo gid kaayo ang ikasarang sang ido sa pagpanimaho?

•   Ang ilong sang ido pirme lang basa amo nga mas madali ini makasimhot sang bisan ano nga baho.

•   Ang ilong sang ido may duha ka alagyan sang hangin—isa para sa pagginhawa, ang isa para sa pagpanimaho. Kon ang ido magpangsimhot, ang hangin nagakadto sa bahin sang iya ilong nga makakilala sang mga baho.

•   Ang bahin sang ilong sang ido nga makakilala sang baho nagalapad sing 130 square centimeters (20 sq in.) ukon sobra pa, samtang ang sa tawo nagalapad lamang sing 5 square centimeters (0.8 sq in.).

•   Ang scent receptor cells sang ido 50 ka pilo nga mas sensitibo sangsa iya sang tawo.

 Amo ini ang rason kon ngaa makilala sang ido ang mga elemento sang isa ka komplikado nga baho. Halimbawa, mapanimahuan naton ang baho sang sabaw, pero mabal-an sang ido ang tanan nga ingrediente sa sina nga sabaw, siling sang pila ka eksperto.

 Ang mga researcher sa Pine Street Foundation, nga isa ka institusyon nga naga-research parte sa kanser, nagsiling nga ang utok kag ilong sang ido nagabuligay kag amo ang “isa sa pinakamaayo nga gamit sa pag-detect sang baho sa bilog nga planeta.” Ang mga scientist nagapanikasog nga makahimo sang “ilong” nga maka-detect sang mga bomba, kontrabando, kag balatian, pati sang kanser.

 Ano sa banta mo? Ang ikasarang sang ido sa pagpanimaho resulta bala sang ebolusyon? Ukon gindesinyo ini?